Jak przekonuje PAP spotkała się z Niemcami, którzy w stosunku do Polski nie mają poczucia winy. Trzeba ich, powiada, do tego zmusić i ustanowić ich winę formalnie. Należy też w pełni uświadomić reszcie świata, co naprawdę działo się w Polsce w czasie okupacji niemieckiej.

Świątkowska Cannon, która była pracownikiem naukowym instytutów ds. studiów polityki zagranicznej USA w Waszyngtonie przekonuje, że ponieważ według Niemców zapłacili oni już reparacje, istotne jest, aby udowodnić, że Polska nigdy nie otrzymała od nich odszkodowań wojennych. To Związek Radziecki odebrał odszkodowania, ale nigdy się z nimi z nikim nie podzielił, a szczególnie z Polską.

„Niemcy uważają, że Polska dostała należące do nich przed wojną Ziemie Zachodnie. Ale w oczach Polaków Ziemie Zachodnie nie były reparacjami od Niemiec, lecz rosyjską rekompensatą za Wschodnie Kresy, które stanowiły prawie połowę ziem polskich zagarniętych przez Rosję. Jako radziecki łup wojenny, były ograbione przez Armię Czerwoną ze wszystkiego co mobilne: zabrali m.in. całe fabryki, wagony kolejowe, bydło. Polsce zostawiono ruiny” – zauważyła Świątkowska Cannon.

Zwróciła uwagę, że w związku z „podarunkiem Ziem Zachodnich” to Polska płaciła po wojnie reparacje Związkowi Radzieckiemu. Jeszcze w latach 1950. eksportowała węgiel ze Śląska do ZSSR za 10 proc. światowej ceny. Nie pokrywało to nawet kosztów wydobycia tego surowca.

W opinii aktywistki Partii Republikańskiej i organizacji Polish Americans for Trump staraniom o reparacje od Niemców powinien towarzyszyć nie tylko raport, ale także prace naukowe, czy też publikowanie wspomnień.

„Społeczeństwa zachodnie, szczególnie Niemcy i USA, mało wiedzą o tym, co się działo w Polsce w czasie drugiej wojny światowej. Czytałam, że w USA wydano 100 tys. książek na temat Holocaustu, a tylko dziesiątki na temat niemieckiej okupacji w Polsce. Dlatego nieodzowna jest masowa akcja informacyjna” – postuluje Świątkowska Cannon.

W jej opinii przydatne byłoby zorganizowanie Funduszu Tłumaczy, aby wiele świetnych książek o wojnie, wydanych w Polsce, przełożono na angielski i niemiecki. Wiele korzyści mogłoby też przynieść ufundowanie przez władze RP Funduszu Stypendialnego dla polskich doktorantów, aby przeczesali wszystkie archiwa niemieckie i opublikowali zawarte tam materiały na temat wojny w Polsce.

Świątkowskiej Cannon, która ma doktorat z stosunków międzynarodowych Columbia University w Nowym Jorku wydaje się, że społeczność amerykańska w większości poprze reparacje. Jak zauważyła druga wojna światowa jest bardzo popularna w USA. Zna ona trzy specjalistyczne periodyki drukujące historyczne artykuły na ten temat, choć są poświęcone głównie udziałowi Ameryki w tej batalii. Widzi rolę Polski w tym, aby rozwinąć zainteresowanie ludzi także wojną na Wschodzie. Co do stanowiska elit polityki zagranicznej w Stanach Zjednoczonych, uważa sytuację za bardziej złożoną. W rachubę wchodzą bowiem relacje z Europą, Niemcami, czy NATO.

„Sytuacja w tym względzie jest bardzo niepewna. Nawet jeżeli rząd amerykański moralnie zgodzi się z Polska, to jego działania będą zależały od wielu innych czynników” – ocenia rozmówczyni PAP.

Jako były wiceprezes Kongresu Polonii Amerykańskiej na Long Island wyraża przekonanie, że reparacje potencjalnie spotkają się z pełnym poparciem diaspory polskiej, podobnie jak powszechne było poparcie dla integracji Polski z NATO.

„Cokolwiek się stanie, inicjatywa raportu o reparacjach jest bardzo cenna i potrzebna. Zademonstruje Niemcom i światu zachodniemu jak olbrzymich krzywd doznała Polska w czasie wojny, czego w większości nie są świadomi. Będzie to miało duże znaczenie na przyszłość. O tym jak jest to ważne dowodzą usprawiedliwienia Niemców, że nie mogą pomagać Ukrainie, bo odczuwają szczególną winę w stosunku do Rosji. Nie są świadomi, że ich wina w stosunku do Polski i Ukrainy jest o wiele większa” – konkluduje Świątkowska Cannon.

Z Nowego Jorku Andrzej Dobrowolski (PAP)

ad/ kgod/