26 lipca

--------

1030 - W małopolskim Szczepanowie urodził się Stanisław ze Szczepanowa, biskup krakowski, z rozkazu króla Bolesława II stracony za zdradę; święty Kościoła katolickiego, jeden z patronów Polski.

1376 - W Zakroczymiu książę mazowiecki Janusz I przyznał mieszczanom warszawskim przywilej prowadzenia łaźni miejskiej, zastrzegając sobie prawo do bezpłatnego korzystania z niej raz w tygodniu.

1400 - Król Władysław II Jagiełło zainaugurował działalność odnowionej Akademii Krakowskiej.

1792 - Pod Markuszowem na Lubelszczyźnie doszło do ostatniego zwycięskiego dla wojsk dowodzonych przez ks. Józefa Poniatowskiego starcia w trakcie polsko-rosyjskiej wojny w obronie Konstytucji 3 maja.

1844 - W Kunce na Podolu urodził się Stefan Drzewiecki, inżynier, wynalazca, pionier żeglugi podwodnej i lotnictwa.

1885 - Władze pruskie rozpoczęły akcje wysiedlania z granic państwa Polaków nieposiadających pruskiego obywatelstwa (tzw. rugi pruskie).

1887 - Ludwik Zamenhoff wydał w Warszawie pierwszy podręcznik do nauki języka esperanto "Unua libro".

1894 - W Krakowie urodziła się Magdalena Samozwaniec, pisarka; córka malarza Wojciecha Kossaka, siostra Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej; autorka popularnych powieści i opowiadań satyrycznych.

1922 - W Rawie Mazowieckiej urodził się Andrzej Wróblewski, dziennikarz, krytyk literacki, językoznawca; w latach 1948-1987 związany z redakcją Życia Warszawy; publikował pod pseudonimem "Ibis".

1924 - W Warszawie urodził się Stanisław Komornicki "Nałęcz", generał WP, historyk wojskowości; w czasie II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej, powstaniec warszawski, żołnierz 1 Armii Wojska Polskiego; zginął w katastrofie smoleńskiej 10 kwietnia 2010 r.

1931 - W Wolnym Mieście Gdańsku urodził się Zdzisław Kuźniar, aktor teatralny i filmowy, znany m.in. z filmów "Pigułki dla Aurelii", "Wolne Miasto", "Jak rozpętałem drugą wojnę światową" i "Niedziela Barabasza".

1935 - W Warszawie urodził się Edward Żebrowski (właściwie: Edward Bernstein), reżyser, scenarzysta, aktor; reżyser filmów "Ocalenie", "Szpital Przemienienia", "W biały dzień".

1941 - We Lwowie zamordowany przez Niemców został Kazimierz Bartel, matematyk, pięciokrotny premier RP, prezes Polskiego Towarzystwa Matematycznego, rektor Politechniki Lwowskiej.

1944 - Rząd sowiecki ogłosił, że uznaje PKWN za jedyną legalną władzę w Polsce.

1944 - W Warszawie Niemcy rozstrzelali działaczy komunistycznych: Pawła Findera - jednego z przywódców PPR oraz Małgorzatę Fornalską.

1974 - Premiera pierwszego odcinka serialu telewizyjnego "Janosik".

1974 - Zmarł Jan Żabiński, długoletni dyrektor Ogrodu Zoologicznego w Warszawie, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, wraz z żoną Antoniną ukrywał na terenie ZOO Żydów z warszawskiego getta.

1979 - W Warszawie zmarł Stefan Wiechecki "Wiech", satyryk, felietonista, scenarzysta, piewca tzw. gwary warszawskiej.

1980 – W Lądku Zdroju odbył się I Kongres Konfederacji Polski Niepodległej. W trakcie Kongresu doszło do interwencji SB i uczestnicy Kongresu zostali aresztowani.

2004 - W Łodzi zmarł Bogusław Sochnacki, aktor filmowy ("Ich troje", "Królowa Bona") i teatralny: "Dialogus de la passione", "Trans-Atlantyk".

27 lipca

--------

1331 - Wojska krzyżackie zajęły i zniszczyły miasto Pyzdry, próbując pojmać syna Władysława Łokietka, królewicza Kazimierza. Próba odzyskania miasta przez rycerstwo wielkopolskie pod dowództwem Wincentego z Szamotuł zakończyła się porażką.

1597 - W Krakowie zmarł Jakub Wujek, jezuita, teolog, pisarz religijny, autor jednego z najbardziej znanych przekładów Biblii na język polski.

1849 - W Warszawie urodził się Leopold Julian Kronenberg, finansista, bankier, działacz gospodarczy.

1904 - W Tomaszowie mazowieckim urodził się Oskar Lange, ekonomista i polityk, członek Rady Państwa PRL.

1906 - W Mińsku Litewskim urodził się Jerzy Giedroyć, polityk, publicysta, twórca i redaktor emigracyjnego "Instytutu Literackiego" i pisma "Kultura", żołnierz Brygady Karpackiej, twórca i propagator koncepcji o szczególnym znaczeniu suwerenności Białousi, Litwy i Ukrainy dla bezpieczeństwa i niepodległości Polski.

1916 - Walki Brygady Strzelców Polskich, wchodzącej w skład wojsk rosyjskich, z wojskami niemieckimi nad Szczarą w rejonie Baranowicz.

1918 - Episkopat Polski założył Katolicki Uniwersytet Lubelski.

1920 - Armia Czerwona zajęła Osowiec.

1933 - W Sosnowcu urodził się Stanisław Jędryka, reżyser i scenarzysta filmowy, twórca m.in. seriali "Wakacje z duchami", "Podróż za jeden uśmiech" oraz "Stawiam na Tolka Banana".

1939 – Podniesiono banderę na statku pasażerskim MS "Chrobry", ostatnim nowym polskim transatlantyku.

1941 - w Brzezinach urodziła się Halina Kowalska, aktorka teatralna i filmowa ("Drewniany różaniec", Nie lubię poniedziałku", "Sanatorium pod klepsydrą").

1942 - Niemieckie władze okupacyjne wysłały z getta w Przemyślu do obozu zagłady w Bełżcu transport ponad 3800 Żydów.

1944 - Po kilkudniowych walkach oddziały Armii Krajowej wraz z oddziałami Armii Czerwonej zajęły Lwów; po opanowaniu miasta NKWD aresztowało komendanta Obszaru Lwowskiego AK płk. Władysława Filipkowskiego oraz wielu innych oficerów i żołnierzy AK.

1944 - Wojska 1 Frontu Białoruskiego po sforsowaniu Wisły zdobyły przyczółki w rejonie Magnuszewa i Puław.

1944 - Armia Czerwona wkroczyła do Białegostoku.

1944 - Niemcy przystąpili do ewakuacji obozu koncentracyjnego przy ul. Gęsiej w Warszawie; około 400 więźniów Żydów niezdolnych do marszu i chorych rozstrzelali.

1944 - Zarządzenie gubernatora Dystryktu Warszawskiego Ludwiga Fischera wzywające mieszkańców Warszawy do stawienia się następnego dnia do budowy umocnień.

1944 - W Lublinie NKWD aresztowało sztab Lubelskiego Okręgu AK oraz Delegata Rządu Władysława Cholewę.

1947 - Wincenty Pstrowski wezwał górników do podjęcia "współzawodnictwa pracy i przekraczania norm".

1966 - W Phoenix w Stanach Zjednoczonych zmarł Kazimierz Bagiński, działacz ruchu ludowego (PSL "Wyzwolenie", SL), poseł na Sejm RP, jeden z przywódców Centrolewu.

1971 - W Warszawie zmarł Władysław Kiernik, prawnik, polityk ruchu ludowego PSL, PSL "Piast", ZSL), jeden z przywódców Centrolewu, więzień twierdzy brzeskiej.

1981 - Oficjalna premiera filmu "Człowiek z żelaza" w reżyserii Andrzeja Wajdy.

1998 - W Krakowie zmarł Kazimierz Mikulski, malarz i scenograf, członek II Grupy Krakowskiej, współzałożyciel i aktor teatru Cricot 2.

2004 – Sąd Najwyższy uchylił wyroki, które zapadły na początku lat sześćdziesiątych w tak zwanej „aferze mięsnej”.

2009 - W Skolimowie zmarł Igor Przegrodzki, aktor teatralny i filmowy, pedagog; przez większość kariery związany z Teatrem Polskim we Wrocławiu; znakomity odtwórca ról w sztukach Witolda Gombrowicza.

2012 - W Londynie odbyła się ceremonia otwarcia XXX Letnich Igrzysk Olimpijskich. Polscy sportowcy zdobyli na nich 10 medali - 2 złote, 2 srebrne i 6 brązowych.

2016 – W Krakowie rozpoczęła się pielgrzymka apostolska Franciszka do Polski z okazji 1050 rocznicy chrztu Mieszka I i na odbywające się w Krakowie Światowe Dni Młodzieży.

28 lipca

--------

1458 - W Gdańsku został zawarty rozejm między Polską a sprzymierzoną z krzyżakami Danią.

1648 - W trzydniowej bitwie pod Konstantynowem wojska Jeremiego Wiśniowieckiego pokonały kilkakrotnie silniejsze oddziały kozackie pod dowództwem Maksyma Krzywonosa.

1656 - Początek bitwy pod Warszawą, w której wojska szwedzko-brandenburskie odniosły zwycięstwo nad armią króla Jana II Kazimierza.

1812 - W Warszawie urodził się Józef Ignacy Kraszewski, pisarz, publicysta, historyk, działacz społeczny, autor ponad 600 książek, w tym 232 powieści, wśród nich wielu historycznych, takich jak "Stara baśń" czy "Za Sasów".

1815 - Z inicjatywy wielkiego księcia Konstantego w Warszawie powstała Szkoła Podchorążych, która miała kształcić przyszłe kadry armii Królestwa Polskiego. W 1828 roku zawiązało się w niej konspiracyjne sprzysiężenie od dowództwem podporucznika Piotra Wysockiego, a 29 listopada 1830 roku podchorążowie Szkoły atakiem na Belweder rozpoczęli Powstanie Listopadowe.

1826 - W Warszawie zmarł gen. Józef Zajączek, uczestnik Insurekcji Kościuszkowskiej i wojen napoleońskich, dowódca polskiego korpusu Wielkiej Armii Napoleona, namiestnik Królestwa Polskiego z nadania cara Aleksandra I.

1844 - W Karpaczu odbyło się uroczyste poświęcenie zrekonstruowanej świątyni Wang; zbudowana na przełomie XII i XIII w. w Norwegii świątynia została zakupiona przez króla pruskiego Fryderyka Wilhelma IV i po rozebraniu na części przewieziona najpierw do Szczecina, a następnie do Berlina, skąd ostatecznie w 1842 r. trafiła na Dolny Śląsk.

1883 - W Krakowie zmarł Władysław Ludwik Anczyc, poeta, dramatopisarz, wydawca, tłumacz, uczestnik powstania krakowskiego w 1846 r.

1895 - W Rzeszowie utworzono Stronnictwo Ludowe (od 1903 r. Polskie Stronnictwo Ludowe), którego prezesem został Karol Lewakowski.

1897 - W Krakowie urodził się Henryk Reyman, żołnierz i sportowiec, piłkarz Wisły Kraków i reprezentant Polski. Uczestnik I wojny światowej, wojny polsko-bolszewickiej i kampanii wrześniowej; dwukrotny mistrz polski w piłce nożnej, dwukrotny król strzelców ligi, olimpijczyk (Paryż 1924).

1914 - Austro-Węgry wypowiedziały wojnę Serbii - początek I wojny światowej.

1920 - Wojna polsko-bolszewicka: Armia Czerwona zajęła Białystok.

1920 - Rada Ambasadorów podjęła decyzję w sprawie podziału Księstwa Cieszyńskiego, Spiszu i Orawy.

1922 - Sejm Ustawodawczy uchwalił ordynację do Sejmu i Senatu.

1928 - W Amsterdamie rozpoczęły się IX Letnie Igrzyska Olimpijskie. Polscy sportowcy zdobyli na nich 5 medali: jeden złoty (Halina Konopacka w rzucie dyskiem), jeden srebrny (drużyna jeździecka w konkursie skoków) i trzy brązowe.

1942 - W warszawskim getcie utworzono pierwszą Żydowską Organizację Bojową (ŻOB), którą 15 października 1942 r. rozszerzono o kolejne ugrupowania; założycielami ŻOB byli m.in. Icchak Cukierman, Cywia Lubetkin, Marek Edelman, Josef Kapłan i Mordechaj Tanenbaum; komendantem ŻOB został Mordechaj Anielewicz.

1972 - W Warszawie zmarła Mieczysława Ćwiklińska, właściwie Mieczysława Trapszo, aktorka, śpiewaczka; jedna z najwybitniejszych aktorek polskiego kina międzywojennego, znana m.in. z filmów "Czy Lucyna to dziewczyna", "Jadzia", "Pani minister tańczy"; aktorka teatralna związana po wojnie z warszawskimi teatrami: Polskim i Nowym; sztuki z jej udziałem, np. "Drzewa umierają stojąc" w Klasycznym, nie schodziły z afisza całymi latami.

1975 - Początek dwudniowej wizyty w Polsce prezydenta USA Geralda Forda.

1975 - Zapadł wyrok w procesie Zdzisława Marchwickiego, "wampira z Zagłębia". Oskarżony o dokonanie 14 zabójstw został skazany na karę śmierci.

1976 - List Jerzego Andrzejewskiego "Do prześladowanych uczestników robotniczego protestu", napisany w imieniu opozycyjnych pisarzy.

1982 - Stan wojenny: TKK NSZZ "Solidarność" wydała oświadczenie wzywające do pokojowych manifestacji w rocznicę podpisania Porozumień Gdańskich oraz ogłosiła program "Społeczeństwo Podziemne".

1984 - W Los Angeles rozpoczęły się XXIII Letnie Igrzyska Olimpijskie, zbojkotowane przez większość państw socjalistycznych, wśród nich PRL.

1993 - Pomiędzy Polską i Stolicą Apostolską zawarty został konkordat; Sejm RP ratyfikował go 8 stycznia 1998 r.

1998 - W Warszawie zmarł Zbigniew Herbert, pisarz o wielkim dorobku, wyjątkowym autorytecie artystycznym i moralnym; autor m.in. cyklu "Pana Cogito", "Raportu z oblężonego miasta", "Martwej natury z wędzidłem", "Barbarzyńcy w ogrodzie".

1998 - W Zakopanem zmarł Adam Hollanek, pisarz, publicysta, założyciel miesięcznika "Fantastyka".

2000 - W Katyniu uroczyście otwarto cmentarz polskich i rosyjskich ofiar NKWD.

2004 - Do Polski sprowadzono ze Stanów Zjednoczonych urny z prochami dowódcy Powstania Warszawskiego gen. bryg. Antoniego Chruściela "Montera" i jego żony Walerii; urny zostały złożone na cmentarzu wojskowym na Powązkach.

2010 - W Warszawie zmarł Ryszard Barycz, aktor teatralny, odtwórca roli Pana Młodego w "Weselu" w inscenizacji Iwo Galla, Kaliban w "Burzy" w reżyserii Krystyny Skuszanki i filmowy: "Zemsta", "Popioły".

2010 - W Warszawie zmarła Katarzyna Sobczyk, najpopularniejsza piosenkarka polskiego big-beatu, wykonawczyni m.in. piosenek "Mały książę", "O mnie się nie martw", "Trzynastego", "Nie bądź taki szybki Bill".

2018 – W Warszawie zmarła Olga Sipowicz "Kora", wokalistka rockowa i autorka tekstów piosenek, w latach 1976-2008 liderka zespołu Maanam.

2019 - W Warszawie zmarł profesor Jerzy Wojciech Borejsza, badacz totalitaryzmów, historii XIX wieku i Powstania Styczniowego, wykładowca wielu polskich i europejskich uniwersytetów.

29 lipca

--------

1423 - Król Władysław II Jagiełło nadał Łodzi prawa miejskie.

1683 - Król Jan III Sobieski przybył z Wilanowa do Krakowa, gdzie oczekiwał na ostateczną mobilizację i koncentrację wojsk koronnych przed wyruszeniem pod oblegany przez armię turecką Wiedeń.

1899 - W Hadze zakończyła obrady pierwsza konferencja pokojowa, w której uczestniczyło 26 państw; jej efektem było podpisanie trzech konwencji: o pokojowym rozwiązywaniu sporów międzynarodowych, o prawach i zwyczajach wojny lądowej oraz o zastosowaniu w czasie wojen morskich zasad genewskiej konwencji z 1864 r.

1926 - We Lwowie urodził się Jacek Bocheński, prozaik, eseista, publicysta, autor książek "Boski Juliusz", "Nazo poeta", "Stan po zapaści"; członek polskiego Pen-Clubu, redaktor naczelny kwartalnika "Zapis".

1938 - Urodził się Andrzej Szczeklik, lekarz, naukowiec i pisarz, rektor Akademii Medycznej w Krakowie, wiceprezes Polskiej Akademii Umiejętności.

1939 - Z Gdyni do Ameryki Południowej wypłynął w swój pierwszy rejs transatlantyk MS "Chrobry", na jego pokładzie był m.in. Witold Gombrowicz.

1942 - W Krakowie zmarł Wojciech Kossak, malarz, przedstawiciel nurtu malarstwa historycznego i batalistycznego, współautor "Panoramy Racławickiej"; ojciec malarza Jerzego Kossaka oraz Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej i Magdaleny Samozwaniec.

1944 - Początek walk 1 Armii WP w rejonie Puław i Dęblina.

1944 - Związek Patriotów Polskich poprzez radio moskiewskie wezwał mieszkańców Warszawy do rozpoczęcia powstania przeciwko Niemcom.

1944 - W Woli Korytnickiej koło Węgrowa urodził się Stanisław Małkowski, ksiądz, socjolog, działacz opozycji antykomunistycznej, współpracownik KOR, ROPCiO oraz Komitetu Samoobrony Chłopskiej Ziemi Grójeckiej; uczestnik strajku w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 r.; kapelan podziemnej Solidarności w latach 1982-1989.

1948 - W Londynie rozpoczęły się XIV Letnie Igrzyska Olimpijskie. Polska dobyła na nich 2 medale - w wadze piórkowej brązowy medal wywalczył bokser Aleksy Antkiewicz, a w Olimpijskim Konkursie Sztuki złoty medal w dziedzinie muzyki otrzymał Zbigniew Turski.

1949 - W Bieżuniu urodził się Jerzy Bończak, aktor scen warszawskich, odtwórca roli Krzepickiego w serialu "Kariera Nikodema Dyzmy" i inżyniera Maca w serialu "Alternatywy 4".

1950 - We Wrocławiu urodziła się Elżbieta Towarnicka, śpiewaczka operowa (sopran).

1951 – Prymas Stefan Wyszyński poświęcił odbudowaną po wojnie archikatedrę św. Jana Chrzciciela na wrocławskim Ostrowie Tumskim.

1964 - W Kijowie zmarła Wanda Wasilewska, działaczka socjalistyczna, komunistyczna, pisarka; członek Rady Naczelnej PPS (1934-1937); po wybuchu II wojny światowej przebywała we Lwowie, a następnie w Moskwie; od 1941 r. w WKP(b); w latach 1943-1946 przewodnicząca Związku Patriotów Polskich, organizacji powołanej przez komunistów polskich w ZSRS; wiceprzewodnicząca PKWN (1944).

1967 - W Paryżu zmarł Aleksander Wat (właść. Aleksander Chwat), poeta, prozaik, tłumacz; przedstawiciel polskiego futuryzmu; autor "Ja z jednej strony i Ja z drugiej strony mego mopsożelaznego piecyka", wnikliwą diagnozą komunizmu jest jego "Mój wiek. Pamiętnik mówiony"; redaktor "Miesięcznika Literackiego".

1973 - Premiera filmu "Wniebowzięci" w reżyserii Andrzeja Kondratiuka.

1978 - W Warszawie zmarł Andrzej Bogucki, aktor, reżyser, piosenkarz. Wystąpił m.in. w filmach "Śluby ułańskie", "Manewry miłosne", "Sprawa do załatwienia"; wykonawca takich przebojów jak "Czerwony autobus", "Jak przygoda to tylko w Warszawie", "Trzej przyjaciele z boiska", "A mnie jest szkoda lata".

1979 - Ukazał się komunikat o powstaniu Ruchu Młodej Polski.

1982 - Stan wojenny: Tymczasowa Komisja Koordynacyjna NSZZ "Solidarność" powołała Biuro Koordynacyjne za Granicą, którym kierował Jerzy Milewski.

1989 - W czasie obradującego w Warszawie XIII Plenum KC PZPR gen. Wojciech Jaruzelski, wybrany kilka dni wcześniej na urząd Prezydenta PRL, złożył rezygnację ze stanowiska I sekretarza KC PZPR, jego następcą został Mieczysław F. Rakowski.

2001 - W Cieszynie zmarł Edward Gierek, działacz komunistyczny, wieloletni I sekretarz KW PZPR w Katowicach; w latach 1970-1980 I sekretarz KC PZPR.

2012 - W Oświęcimiu zmarł August Kowalczyk, aktor, reżyser teatralny; więzień niemieckiego obozu Auschwitz, z którego uciekł w 1942 r., żołnierz Armii Krajowej; znany m.in. z ról w serialach "Stawka większa niż życie", "Chłopi" i "Sekret Enigmy".

2017 - W Branford w USA zmarł Piotr Wandycz, historyk Europy Środkowej i dziejów dyplomacji.

2018 – W Warszawie zmarł Tomasz Stańko, jeden z najwybitniejszych muzyków w historii polskiego jazzu, autor około czterdziestu albumów, kompozytor muzyki do kilkudziesięciu filmów, wśród których znalazły się "Pożegnanie z Marią", "Reich", "Egzekutor" oraz spektakli teatralnych: "Balladyna", "Nienasycenie", "Wyzwolenie". Jako pierwszy polski artysta został uhonorowany Europejską Nagrodą Jazzową w 2003 r.

30 lipca

--------

1514 - Wojska moskiewskie, po kilku miesięcznym oblężeniu, zdobyły Smoleńsk, broniony przez załogę dowodzoną przez wojewodę Jerzego Sołłohuba.

1619 - W Jamestown w Wirginii wybuchł strajk polskich rzemieślników, domagających się prawa głosu w wyborach do Zgromadzenia Ogólnego Wirginii. Gubernator spełnił żądania Polaków.

1656 - Wojska szwedzkie pokonały armię Jana Kazimierza w trzydniowej bitwie pod Warszawą. Armia polska nie została jednak rozbita i wycofała się za Wisłę.

1788 - W Kielcach zmarł Kajetan Sołtyk, biskup krakowski w latach 1758-1788.

1853 - W Tuligłowach koło Lwowa urodził się Julian Fałat, malarz, akwarelista, rysownik, czołowy przedstawiciel polskiego pejzażu impresjonistycznego, twórca i prezes toruńskiej Konfraterni Artystów.

1871 - W Klemensowie (według innych źródeł w Warszawie) urodził się Maurycy Zamoyski, od 1917 r. wiceprezes Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu; w latach 1919-1924 poseł RP w Paryżu; minister spraw zagranicznych RP (1924); w 1922 r. kandydat Związku Ludowo-Narodowego na prezydenta RP.

1873 - W Łęczycy urodził się Stanisław Thugutt, polityk, publicysta; minister spraw wewnętrznych (1918-1919), prezes PSL "Wyzwolenie" (1922-1923), wicepremier (1924-1925); jeden z założycieli działającej w latach 1921-1937 Ligi Obrony Praw Człowieka i Obywatela.

1893 - Powstała Socjaldemokracja Królestwa Polskiego, partia założona przez działaczy robotniczych z Różą Luksemburg na czele, którzy wystąpili z PPS; celem SDKP było obalenie caratu i wywołanie międzynarodowej rewolucji robotniczej.

1914 - I wojna światowa: Rosja wypowiedziała wojnę Austro-Węgrom.

1920 - Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Polski ogłosił "Manifest do polskiego ludu roboczego miast i wsi", w którym zapowiedział utworzenie polskiej republiki sowieckiej.

1928 - W Krzczonowie koło Lublina urodził się Wojciech Siemion, aktor, reżyser, założyciel i dyrektor teatru "Stara Prochownia"; popularność przyniosły mu role w filmach "Zamach", "Skąpani w ogniu", "Ostatnie dni", "Zezowate szczęście", "Ziemia obiecana", "Alternatywy 4" oraz w serialach "Wojna domowa", "Czterej pancerni i pies", "Złotopolscy".

1941 - W Londynie premier rządu RP na uchodźstwie gen. Władysław Sikorski podpisał z ambasadorem ZSRS Iwanem Majskim polsko-sowiecki układ dotyczący wznowienia stosunków dyplomatycznych, współpracy na rzecz pokonania Niemiec oraz powstania polskiej armii w ZSRS; dodatkowy protokół przewidywał zwolnienie z więzień i łagrów obywateli polskich.

1944 - Z warszawskiego więzienia na Pawiaku wyruszyły ostatnie transporty do obozów koncentracyjnych. 1400 więźniów skierowano do obozu Gross-Rosen, a 400 osób do Ravensbrueck.

1944 - Początek wizyty premiera Stanisława Mikołajczyka w Moskwie.

1946 - Prezydium Krajowej Rady Narodowej rozwiązało Związek Patriotów Polskich w ZSRS.

1968 - W Lubaczowie urodził się Robert Korzeniowski, lekkoatleta, czterokrotny złoty medalista olimpijski (1996, 2000 - dwukrotnie, 2004), trzykrotny mistrz świata (1997, 2001, 2003) i dwukrotny mistrz Europy (1998, 2002) w chodzie sportowym.

1974 - W Tarnowie urodził się Jacek Dukaj, pisarz science-fiction i fantasy, autor powieści "Inne pieśni", "Perfekcyjna niedoskonałość", "Lód", sześciokrotnie uhonorowany nagrodą im. Janusza A. Zajdla.

1976 - Podczas Igrzysk Olimpijskich w Montrealu polscy siatkarze zdobyli złoty medal, pokonując w finale zespół ZSRS.

1978 - W Ostrówku rolnicy powołali Tymczasowy Komitet Samoobrony Chłopskiej Ziemi Lubelskiej, mających ich reprezentować w rozmowach z władzami.

1992 - Sejm ustanowił 15 sierpnia Świętem Wojska Polskiego.

1993 - W Londynie zmarł Edward Raczyński, polityk, dyplomata, prezydent RP na uchodźstwie w latach 1979-86, stały delegat RP przy Lidze Narodów, w latach 1935-45 ambasador RP w Wielkiej Brytanii.

1994 - W Chorzowie zmarł Ryszard Riedel, wokalista bluesowy, lider zespołu "Dżem", autor tekstów piosenek "Sen o Victorii", "Czerwony jak cegła", "List do M", "Skazany na bluesa".

1995 - W Warszawie zmarł Aleksander Bardini, aktor, reżyser, pedagog.

2003 - W wyniku obrażeń odniesionych w wypadku samochodowym w Hiszpanii zmarła Ewa Krzyżewska (inną podawaną datą jej śmierci jest 27 lipca); aktorka znana z filmów "Popiół i diament", "Faraon", "Zazdrość i medycyna".

2018 – W Krakowie zmarła prof. Maria Dzielska, historyk, filolog klasyczny, tłumaczka tekstów źródłowych, wykładowca Uniwersytetu Jagiellońskiego, popularyzator wiedzy o kulturze klasycznej i antyku. Pośmiertnie odznaczona Orderem Orła Białego.

31 lipca

--------

1666 - W Łęgonicach podpisano ugodę kończącą tzw. rokosz Lubomirskiego. Na mocy jej postanowień król Jan Kazimierz wycofał się z planów reform państwa, a dla uczestników rokoszu ogłoszono amnestię.

1773 - W Olszy na Podolu urodził się Ignacy Blumer, generał, uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1792 r. i Insurekcji Kościuszkowskiej (1794); oficer Legionów Polskich, armii Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego.

1802 - W Niedźwiadce nad Uszą w powiecie nowogródzkim urodził się Ignacy Domeyko, geolog, mineralog, inżynier górnictwa; przyjaciel Adama Mickiewicza, filomata, uczestnik Powstania Listopadowego, po którego upadku udał się na emigrację; w 1838 r. wyjechał na stałe do Chile.

1821 - Książę Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki przyjął nominację na ministra przychodów i skarbu Królestwa Polskiego.

1849 - W bitwie pod Segesvarem zginął Sandor Petofi, węgierski poeta, uczestnik powstania węgierskiego, adiutant generała Józefa Bema.

1853 - Na sali operacyjnej szpitala miejskiego we Lwowie po raz pierwszy użyto lamp naftowych wg projektu Ignacego Łukasiewicza.

1880 - W Młynnem urodził się Zygmunt Żuławski, polityk Polskiej Partii Socjalistycznej, działacz związkowy, prezes ogólnopolskiej Kasy Chorych, wieloletni sekretarz Komisji Centralnej Związków Zawodowych.

1893 - W Warszawie urodził się Ignacy Skorupka, ksiądz, kapelan Wojska Polskiego, ochotnik w wojnie polsko-bolszewickiej; poległ w Bitwie Warszawskiej 1920 r.

1919 - Sejm Ustawodawczy ratyfikował Traktat Wersalski.

1928 - Halina Konopacka zdobyła na Igrzyskach w Amsterdamie pierwszy w historii złoty medal olimpijski dla Polski.

1929 - W Warszawie urodził się Feliks Tych, historyk, dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego w latach 1995-2007.

1932 - Na igrzyskach olimpijskich w Los Angeles Janusz Kusociński zdobył złoty medal w biegu na 10 000 m.

1932 – W Gdyni po raz pierwszy obchodzono Święto Morza.

1934 - Stefan Starzyński został mianowany komisarycznym prezydentem Warszawy.

1937 - W Noyelles-sous-Lens we Francji urodziła się Edyta Piecha, rosyjska piosenkarka polskiego pochodzenia; w 1988 roku nagrodzona tytułem "Ludowego artysty ZSRS".

1943 - W Małej Wsi koło Grójca zmarł książę Zdzisław Lubomirski, prezydent Warszawy (1916-1917), członek Rady Regencyjnej (1917-1918); w latach 1928-1935 senator z listy Bezpartyjnego Bloku Wspierania Rządu (BBWR), od 1935 do 1938 r. zasiadał w Senacie z nominacji Prezydenta RP; prezes Rady Naczelnej Organizacji Ziemiańskich (1931-1935).

1944 - Komendant Główny Armii Krajowej gen. Tadeusz Komorowski "Bór" wydał dowódcy Okręgu AK Warszawa Miasto płk. Antoniemu Chruścielowi "Monterowi" rozkaz o rozpoczęciu 1 sierpnia 1944 r. o godz. 17.00 powstania w Warszawie.

1944 - NKWD aresztowało płk. Władysława Filipkowskiego, komendanta Obszaru Lwowskiego AK. Zwolniony z sowieckiego więzienia w 1947 roku, zmarł 3 lata później.

1947 - Władze komunistyczne zakończyły Akcję "Wisła", w czasie której z południowo-wschodniej Polski w ciągu trzech miesięcy na Ziemie Zachodnie i Północne, według danych Sztabu Generalnego WP, przesiedlono przymusowo ponad 140 tys. ludności ukraińskiej.

1951 - W Warszawie przed Najwyższym Sądem Wojskowym rozpoczął się tzw. proces generałów, którym prokuratura zarzucała szpiegostwo i spisek przeciwko władzy ludowej. Na ławie oskarżonych zasiedli m.in. generałowie: Stanisław Tatar, Stefan Mossor i Jerzy Kirchmayer.

1952 - Najwyższy Sąd Wojskowy w Warszawie wydał pięć wyroków śmierci i dwa dożywotniego więzienia w procesie tzw. grupy kierownictwa konspiracyjnego Marynarki Wojennej, jej członkowie zostali oskarżeni "o próbę obalenia władzy ludowej".

1953 - W Zakopanem zmarł Kornel Makuszyński, pisarz, felietonista, krytyk teatralny, autor książek dla dzieci i młodzieży m.in.: "Przygody Koziołka Matołka", "Szatan z VII klasy", "O dwóch takich, co ukradli księżyc".

1955 - W Warszawie rozpoczął się V Światowy Festiwal Młodzieży i Studentów o Pokój i Przyjaźń między Narodami.

1959 - Ministerstwo Handlu Wewnętrznego ogłosiło poniedziałek dniem bezmięsnym.

1959 - W Warszawie otwarto Most Gdański.

1967 - W Krakowie urodził się Grzegorz Turnau, kompozytor, wokalista, poeta, wykonawca poezji śpiewanej; przez wiele lat związany z krakowską Piwnicą pod Baranami, autor takich utworów, jak "Bracka", "Cichosza", "Między ciszą a ciszą".

1981 - Sejm uchwalił ustawę o kontroli publikacji i widowisk.

1981 - Gen. Czesław Kiszczak zastąpił gen. Mirosława Milewskiego na stanowisku ministra spraw wewnętrznych.

2004 - W Warszawie uroczyście otwarto Muzeum Powstania Warszawskiego.

2016 – W Brzegach koło Krakowa papież Franciszek odprawił mszę kończącą 31. Światowe Dni Młodzieży.

1 sierpnia

----------

1520 - W Krakowie urodził się przyszły król Polski Zygmunt II August.

1701 - W Niedzieliskach zmarł Jan Chryzostom Pasek, szlachcic, żołnierz, autor "Pamiętników", w których opisywał swą służbę Rzeczpospolitej oraz życie codzienne szlachty; "Pamiętniki" zawierające rubaszne gawędy, mowy, pieśni i przyśpiewki, paszkwile, makaronizmy, weszły do kanonu polskiej literatury.

1794 - Pod Słonimem koło Grodna rozpoczęła się dwudniowa bitwa pomiędzy wojskami Insurekcji Kościuszkowskiej dowodzonymi gen. Karola Sierakowskiego i wojskami rosyjskimi, zakończona zwycięstwem Polaków i Litwinów.

1827 - Na Helu została uruchomiona pierwsza latarnia morska.

1834 - W Warszawie urodziła się Jadwiga Łuszczewska, poetka i pisarka epoki romantyzmu, publikująca pod pseudonimem "Deotyma", animatorka jednego z najważniejszych warszawskich salonów kulturalnych.

1894 - We Lwowie urodził się Wilhelm Orlik-Rueckemann, oficer Legionów Polskich, członek Polskiej Organizacji Wojskowej, generał WP; od sierpnia 1939 r. dowódca Korpusu Ochrony Pogranicza (KOP).

1909 - W Krzyżu urodził się Henryk Worcell, polski pisarz, autor powieści "Zaklęte rewiry".

1914 - W Wilnie urodził się Stefan Kryński, lekarz, bakteriolog, specjalista w dziedzinie badań nad zakażeniami; żołnierz Armii Krajowej.

1919 - Sejm RP uchwalił ustawy: o godłach i barwach Rzeczypospolitej oraz orderze Virtuti Militari.

1920 - Wojna polsko-bolszewicka: Armia Czerwona zdobyła Brześć nad Bugiem.

1926 - W Zakopanem zmarł Jan Kasprowicz, poeta, dramaturg, krytyk literacki i tłumacz; jeden z głównych przedstawicieli Młodej Polski, piewca przyrody tatrzańskiej, autor poematu "Miłość" i tomów "Krzak dzikiej róży", "Ginącemu światu", "Księga ubogich".

1935 - Rozpoczęła się budowa kolejki linowej na Kasprowy Wierch.

1941 - II wojna światowa: Utworzony przez władze niemieckie okręg-dystrykt Galicja został wcielony do Generalnego Gubernatorstwa.

1943 - Na rozpoczęcie przez Niemców ostatecznej akcji likwidacyjnej gett w Będzinie i Sosnowcu żydowscy bojownicy odpowiedzieli zbrojnym oporem; wydarzenie to jest znane jako powstanie będzińsko-sosnowieckie.

1944 - W Warszawie na rozkaz Komendanta Głównego AK gen. Tadeusza Komorowskiego "Bora" wybuchło powstanie. Przez 63 dni powstańcy prowadzili z wojskami niemieckimi heroiczną i osamotnioną walkę, której celem była niepodległa Polska, wolna od niemieckiej okupacji i dominacji sowieckiej.

1944 - 1 Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka wylądowała we Francji.

1944 - PKWN przeniósł się z Chełma do Lublina.

1944 - W Warszawie urodził się Maciej Pietrzyk, aktor, malarz, poeta, satyryk; wykonawca i autor niezależnych piosenek, uczestnik strajku w Stoczni Gdańskiej w sierpniu 1980 r., w czasie którego skomponował muzykę do "Piosenki do córki".

1946 - Ukazał się pierwszy numer pisma "Film", na jego okładce znalazło się zdjęcie aktorki Danuty Szaflarskiej; pismo wydawane było do 2013 r.

1947 - W Warszawie urodził się Jan Tomasz Gross, socjolog, politolog, historyk, autor książek "W 40. nas matko na Sybir zesłali", "Sąsiedzi. Historia zagłady żydowskiego miasteczka", "Strach. Antysemityzm w Polsce tuż po wojnie. Historia moralnej zapaści" oraz "Złote żniwa. Rzecz o tym, co się działo na obrzeżach Zagłady Żydów".

1947 - W Warszawie urodził się Jacek Kleyff, poeta, bard, kompozytor, malarz, współtwórca kabaretu "Salon Niezależnych".

1950 - Początek budowy MDM w Warszawie.

1952 - Sejm uchwalił ordynację wyborczą, zgodnie z którą liczba kandydatów miała być równa liczbie mandatów poselskich.

1962 - W Warszawie zmarł Leon Kruczkowski, prozaik, dramaturg, publicysta; członek Krajowej Rady Narodowej, KC PZPR i Rady Państwa; od 1947 r. poseł na Sejm; prezes Związku Literatów Polskich w latach 1946-1956; autor powieści "Kordian i cham" oraz dramatu "Niemcy".

1972 - Dla Jelczańskich Zakładów Samochodowych zakupiono licencję na produkcję francuskich autobusów "Berliet".

1975 - W Helsinkach podpisano Akt Końcowy Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.

1977 - Do Warszawy przyłączony został Ursus, który stał się częścią dzielnicy Ochota.

1981 - Po raz pierwszy powstańców warszawskich odznaczono Warszawskimi Krzyżami Powstańczymi.

1981 - W Warszawie zmarł Jan Batory, reżyser, scenarzysta, autor filmów "Podhale w ogniu", "O dwóch takich, co ukradli księżyc", "Lekarstwo na miłość", "Con amore" i "Karino".

1981 - W hotelu Victoria w Warszawie doszło do próby zamachu na przebywającego w Polsce Abu Dauda, działacza terrorystycznej organizacji Czarny Wrzesień.

1987 - W San Antonio w Teksasie zmarła Pola Negri (właściwie: Apolonia Chałupiec), polska aktorka, gwiazda niemieckiego i amerykańskiego kina niemego; grała m.in. w filmach Maxa Reinhardta i Ernsta Lubitscha.

1989 - W Warszawie na Placu Krasińskich odsłonięto Pomnik Powstania Warszawskiego.

1989 - Na terenie całej Polski zniesiono kartki na mięso i jego przetwory.

1992 - Sejm przyjął projekt ustawy konstytucyjnej, tzw. Małej Konstytucji.

1997 - Sejm przyjął Ustawę o Trybunale Konstytucyjnym.

2006 - W Warszawie zmarł Stanisław Jopek, śpiewak (tenor) Państwowego Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca "Mazowsze".

2020 - Zmarł Józef Wiłkomirski, dyrygent i kompozytor, założyciel i wieloletni dyrektor Filharmonii Sudeckiej w Wałbrzychu, uczestnik Powstania Warszawskiego. (PAP)

szuk /