Opracowali go i zaprezentowali w środę online naukowcy z Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach na zlecenie Stowarzyszenia Biznes – Nauka – Samorząd "Pro Silesia".

Raport dotyczy okresu po 1 września 2020r. Badania pokazały, że choć nauczyciele pracowali nad rozwojem swojego warsztatu w zakresie nauczania zdalnego, to wciąż istnieje potrzeba bardziej specjalistycznego szkolenia w zakresie korzystania z zasobów technologicznych i cyfrowych, szczególnie w takich aspektach jak aktywizowanie uczniów, monitorowanie ich pracy czy prowadzenie pracy grupowej.

"Z perspektywy efektywnej edukacji nie wystarczy, aby nauczyciele wiedzieli o urządzeniach, programach i aplikacjach, ale również umieli dostosować ich cechy do różnych przedmiotów, grup i kontekstów. W warunkach edukacji zdalnej konieczne jest wyjście poza tradycyjne metody prowadzenia lekcji i poszukiwanie takich, które zachęcą uczniów do uczestnictwa w zajęciach" – wskazują autorzy raportu.

Badani uczniowie – choć pozytywnie oceniali pracę nauczycieli w czasie edukacji zdalnej – równocześnie stali na stanowisku, że w porównaniu do czasu sprzed pandemii jakość kształcenia oraz ich zaangażowanie w naukę spadły. Jako główny problem uczniowie wskazywali brak motywacji do nauki w domu. Zatem wyzwaniem, które stoi przed nauczycielami i rodzicami, jest pomoc dzieciom i młodzieży w zmianie stylu uczenia się, wzmocnienie kompetencji w zakresie samokształcenia i zainteresowanie uczniów edukacją – wynika z raportu.

Także badani przez rodzice i opiekunowie dostrzegali brak motywacji dzieci do nauki, wskazywali również, że niejednokrotnie muszą pełnić rolę nauczyciela swojego dziecka, na co nie mają czasu, a nieraz również odpowiedniego zasobu wiedzy. W kontekście zdalnego nauczania za priorytet uznano dobrą i dwustronną komunikację między rodzinami i szkołami.

W raporcie zwrócono też uwagę na sygnały ze strony uczniów, związane z postrzeganiem nauczyciela – z powodu jego fizycznej nieobecności – jako odległego i niezainteresowanego osobistymi problemami dzieci. Należy zatem zadbać o to, aby dzieci i młodzież mieli możliwość dzielenia się swoimi obawami i pytaniami oraz uzyskiwali wsparcie psychiczne od nauczycieli.

Autorzy raportu: dr Dagmara Dobosz, dr Marcin Gierczyk i dr Edyta M. Nieduziak opracowali też rekomendacje. Ich zdaniem szkoły powinny wypracować i wdrożyć rozwiązania pozytywnie wpływające na motywację uczniów do nauki online. Wyższy poziom motywacji, zainteresowania i aktywności uczniów podczas lekcji zdalnych zapewnić może – wskazali – refleksyjne wykorzystywanie przez nauczycieli innowacyjnych narzędzi cyfrowych, tak aby uczynić lekcje bardziej atrakcyjnymi dla uczniów.

Nauczanie zdalne nie może zwiększać ogólnego obciążenia ucznia, należy zatem zastanowić nad opracowaniem pewnych wskaźników, które pozwolą określić nauczycielowi, ile czasu i pracy uczeń musi poświęcić na zrealizowanie danego materiału.

Należy zintensyfikować wydarzenia online integrujące uczniów, które pozwolą im na zaspokojenie potrzeby kontaktów z rówieśnikami. Szkoły powinny zadbać o to, aby rodzice wiedzieli, jak używać odpowiednich technologii i sprzętu do wspierania zdalnej edukacji swoich dzieci. Szkolni pedagodzy i psycholodzy powinni opracować wskazówki dla dzieci i rodziców dotyczących skutecznej nauki w domu, w tym organizowania i planowania pracy oraz czasu na odpoczynek.

Kolejna rekomendacja to podjęcie działań profilaktycznych oraz opracowanie dobrych praktyk na rzecz zapobiegania problemom zdrowia fizycznego i psychicznego w czasie edukacji zdalnej. Konieczne okazuje się też kształcenie dzieci i młodzieży, ale i nauczycieli oraz rodziców w zakresie ochrony prawnej własnego wizerunku, zgody na upublicznianie zajęć, prac powstałych podczas lekcji, ochrony autorskich pomocy i rozwiązań dydaktycznych.

Autorzy raportu podkreślają, że przejście w tryb edukacji zdalnej nie powinno polegać jedynie na przeniesieniu w przestrzeń wirtualną rozwiązań stosowanych w pracy w kontakcie rzeczywistym.

Nauczyciele zwrócili w badaniu uwagę na potrzebę rewizji przepisów BHP dotyczących pracy przy komputerze i przyspieszonych badań okresowych. Ich zdaniem podobnym badaniom powinni być poddani także uczniowie.

Za konieczne autorzy raportu uznali też pilne rozwiązania w postaci zapewnienia uczniom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi dodatkowego wsparcia dydaktycznego i terapeutycznego, opartego na relacjach bezpośrednich, a także wykorzystanie możliwości edukacji zdalnej do pracy z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, dla których udział bezpośredni w zajęciach w szkole jest niemożliwy albo wiąże się z dodatkowymi trudnościami natury psychicznej czy społecznej.

Raport przygotowano w oparciu o wyniki badań przeprowadzonych przez interdyscyplinarny zespół pedagogów, psychologów i politologów z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach w okresie drugiej fali pandemii, we współpracy z wydziałami edukacji i oświaty ośmiu gmin województwa śląskiego: Bytomia, Cieszyna, Dąbrowy Górniczej, Gliwic, Jastrzębia-Zdroju, Piekar Śląskich, Pszczyny, Rudy Śląskiej. W badaniu udział wzięło ponad 8 tys. respondentów.

Stowarzyszenie Biznes – Nauka – Samorząd "Pro Silesia" powstało w 2017 r. Skupia się na tworzeniu sprawnego partnerstwa międzysektorowego i rozwoju międzynarodowego działalności zrzeszonych podmiotów: samorządów, biznesu i nauki. Stowarzyszenie zajmuje się także upowszechnianiem wiedzy na tematy związane z Unią Europejską, a od niedawna prowadzi działalność naukowo-badawczą. Jako regionalny think tank ma na celu wsparcie zrównoważonego rozwoju regionu. (PAP)

Autorka: Anna Gumułka

lun/ joz/