7 czerwca

---------

1457 – Król Kazimierz IV Jagiellończyk wjechał triumfalnie na wykupiony od czeskich najemników zamek w Malborku.

1492 - W Grodnie, po 45 latach panowania w Koronie i 52 na Litwie, zmarł król Kazimierz IV Jagiellończyk.

1660 - W Oradei zmarł Jerzy II Rakoczy, książę Siedmiogrodu, uczestnik układu w Radnot z 1656 r., przewidującego rozbiór Rzeczypospolitej; w 1657 r. najechał Małopolskę i Mazowsze, grabiąc m.in. Warszawę; pokonany przez Stefana Czarnieckiego pod Czarnym Ostrowem.

1840 - W Berlinie zmarł król pruski Fryderyk Wilhelm III Hohenzollern, panujący od 1797 r.; jego następcą został Fryderyk Wilhelm IV.

1873 - W Częstochowie urodził się Wacław Tokarz, historyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Warszawskiego; badacz historii wojskowości i dziejów politycznych Polski przełomu XVIII i XIX w.

1877 - Urodził się Andrzej Wierzbicki, działacz gospodarczy i polityczny, współzałożyciel i dyrektor Lewiatana, od 1932 r. prezes Zarządu Centralnego Związku Przemysłu Polskiego.

1902 – Na łamach "Tygodnika Ilustrowanego" ukazał się pierwszy odcinek powieści historycznej "Popioły" Stefana Żeromskiego.

1921 - Na wniosek Komisji Międzysojuszniczej przerwano walki III Powstania Śląskiego i ustalono linię demarkacyjną.

1922 - W Krakowie urodził się Aleksander Krawczuk, historyk, eseista, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, znawca dziejów starożytnej Grecji i Rzymu; w latach 1986-1989 minister kultury i sztuki.

1923 - W Warszawie urodził się Henryk Jerzy Chmielewski, znany jako Papcio Chmiel, grafik, rysownik, autor komiksów, m.in. o przygodach Tytusa, Romka i A'Tomka.

1925 - Powstało Stronnictwo Chrześcijańsko-Narodowe.

1927 - W Warszawie zabity został sowiecki poseł Piotr Wojkow; zamachu dokonał rosyjski emigrant Borys Kowerda; zabójstwo to spowodowało znaczne pogorszenie relacji polsko-sowieckich.

1927 - W Tomaszowie Mazowieckim urodził się Tadeusz Chmielewski, reżyser, scenarzysta, producent filmowy; autor filmów "Ewa chce spać", "Gdzie jest generał", "Pieczone gołąbki", "Jak rozpętałem II wojnę światową", "Nie lubię poniedziałku", "Wiosna panie sierżancie" i "Wierna rzeka".

1930 - W Warszawie urodził się Leszek Moczulski, historyk, dziennikarz, działacz opozycji antykomunistycznej; jeden z założycieli Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO), współtwórca i przywódca Konfederacji Polski Niepodległej; wielokrotnie represjonowany przez władze komunistyczne, więziony w latach 1957-1958, 1980-1984 i 1985-1986; po 1989 r. parlamentarzysta (1991-1997); autor książek "Wojna polska 1939" i "Rewolucja bez rewolucji".

1946 - W Tarnowskich Górach urodził się Jan Miodek, językoznawca, profesor i dyrektor Instytutu Filologii Polskiej na Uniwersytecie Wrocławskim.

1946 - W Chodorach urodził się Antoni Chodorowski, grafik, karykaturzysta.

1954 - Stanisław Cat-Mackiewicz został premierem rządu emigracyjnego.

1955 - W Warszawie urodziła się Dorota Kamińska, aktorka, przez wiele lat związana z warszawskim Teatrem Studio; wystąpiła w filmach "Karate po polsku", "Och, Karol", "Pręgi", znana również z seriali "Fala zbrodni" i "Fitness Club".

1979 - W czasie pierwszej pielgrzymki do Polski papież Jan Paweł II odwiedził Kalwarię i Wadowice; przybył również na teren byłego niemieckiego obozu Auschwitz-Birkenau, gdzie odprawił mszę świętą.

1980 - W Warszawie zmarł Marian Spychalski, działacz komunistyczny, minister obrony narodowej, marszałek Polski, przewodniczący Rady Państwa PRL.

1982 - Podpisano polsko-radziecką umowę o współpracy przy budowie warszawskiego metra.

2002 - Premiera filmu "Dzień świra" w reżyserii Marka Koterskiego.

2008 - W Austrii i Szwajcarii rozpoczęły się XIII Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej; po raz pierwszy w historii uczestniczyła w nich reprezentacja Polski.

2009 - W Polsce odbyły się wybory do Parlamentu Europejskiego: PO zdobyła 25 mandatów, PiS 15, koalicja SLD-UP 7 i PSL 3; frekwencja wyborcza wyniosła 24,53 proc.

2011 - W Mejszagole w wieku 105 lat zmarł ksiądz Józef Obrembski, nazywany patriarchą kapłanów Wileńszczyzny, autorytet moralny Polaków na Litwie.

2017 – Warszawski kościół Wszystkich Świętych został uhonorowany tytułem „House of Life” („Dom życia”), przyznawanym przez Międzynarodową Fundację Raoula Wallenberga za ratowanie Żydów w czasie Holocaustu. Świątynia w czasie II wojny światowej znalazła się na terenie getta. Ówczesny proboszcz ks. Marceli Godlewski udzielał żydowskiej ludności schronienia przed Niemcami, zorganizował też w parafii jadłodajnię, która wydawała ok. 100 posiłków dziennie.

2018 – W Warszawie zmarła Barbara Wachowicz-Napiórkowska, pisarka, autorka spektakli, poświęconych historii Polski oraz książek m.in. "Dom Sienkiewicza", "Bohaterki Powstańczej Warszawy. My musimy być mocne i jasne", "Czas nasturcji", "Ciebie jedną kocham. Tropami Stefana Żeromskiego w najściślejszej ojczyźnie", "Marie jego życia", "Malwy na lewadach" oraz cykl "Wierna rzeka harcerstwa".

2019 – W Warszawie zmarł Ryszard Bugajski, reżyser, scenarzysta i pisarz Ryszard Bugajski, twórca m.in. filmów "Przesłuchanie", "Generał Nil", "Układ zamknięty" oraz "Zaćma". Film "Przesłuchanie" z 1982 r., opowiadający o działaniach komunistycznej bezpieki w okresie stalinowskim, został określony przez władze jako "najbardziej antykomunistyczny film w historii PRL". Przez lata był kolportowany na kasetach wideo i pokazywany na zamkniętych pokazach. Premiery kinowej doczekał się w 1989 r. Rok później film stał się wydarzeniem Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Cannes, na którym Krystyna Janda została uhonorowana nagrodą dla najlepszej aktorki.

8 czerwca

-------------

1533 - Poświęcenie Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu, uważanej za jedno z najważniejszych dzieł polskiego renesansu.

1603 - W Łowiczu zmarł arcybiskup gnieźnieński i prymas Stanisław Karnkowski, jeden z przywódców kontrreformacji w Polsce.

1876 - W Paryżu zmarła George Sand, właściwie Aurore Dudevant, powieściopisarka, eseistka, autorka dramatów; przyjaciółka i towarzyszka życia Fryderyka Chopina.

1898 - Dekret o powołaniu Warszawskiego Instytutu Politechnicznego im. cara Mikołaja II.

1926 - Sejm powołał nowy rząd, na czele którego ponownie stanął Kazimierz Bartel.

1927 - W Grodnie urodził się Wiktor Woroszylski, poeta, prozaik, tłumacz.

1939 - W Bolton w Anglii urodził się Norman Davies, brytyjski historyk walijskiego pochodzenia, profesor Uniwersytetu Londyńskiego, członek Polskiej Akademii Umiejętności i Akademii Brytyjskiej, autor prac dotyczących historii Europy i Polski.

1941 - W Bestwince koło Bielska-Białej urodził się Zygmunt Smalcerz, sztangista, złoty medalista olimpijski z Monachium (1972), trzykrotny mistrz świata.

1946 - W Londynie odbyła się Parada Zwycięstwa, która uczciła zwycięstwo aliantów nad III Rzeszą Niemiecką i Japonią podczas drugiej wojny światowej; w paradzie zabrakło polskich żołnierzy, w tym zasłużonych dla obrony Anglii polskich lotników.

1946 - W Łodzi urodził się Piotr Fronczewski, aktor związany z Teatrem Ateneum, występował w Kabarecie "Pod Egidą" i Kabarecie Olgi Lipińskiej; odtwórca ról w filmach "Bilans kwartalny", "Kung-fu", "Hallo Szpicbródka", "Lata dwudzieste lata trzydzieste", "Konsul", "Baryton", "Ziemia obiecana", "Akademia Pana Kleksa", "Podróże Pana Kleksa", a także w serialach "Lalka", "Polskie drogi", "Tajemnica Enigmy", "Królowa Bona", "07 zgłoś się", "Tata, a Marcin powiedział" i "Rodzina zastępcza"; sympatię publiczności zyskał również jako oryginalny wokalista, wydając w latach 80. albumy pod pseudonimem "Franek Kimono".

1947 - W Heppenheim w Niemczech urodził się Edward Lutczyn, grafik, rysownik, satyryk.

1951 - W Krakowie urodziła się Olga Jackowska, Kora, wokalistka zespołu Maanam, wykonawczyni przebojów "Boskie Buenos", "Kocham Cię, kochanie moje", "O! Nie rób tyle hałasu", "Lucciola", "To tylko tango", "Raz dwa raz dwa" i "Szare miraże".

1956 - W Nowym Jorku zmarł Jan Lechoń, poeta, współzałożyciel grupy poetyckiej "Skamander"; eseista, tłumacz, krytyk teatralny i literacki; autor zbiorów poezji "Karmazynowy poemat", "Srebrne i czarne", a także "Dziennika" z lat 1949-1956.

1968 - Utworzono Uniwersytet Śląski w Katowicach oraz Politechnikę Koszalińską.

1976 - Początek oficjalnej wizyty Edwarda Gierka w RFN, podczas której podpisano kilkanaście porozumień gospodarczych.

1977 - W Warszawie zmarł prof. Kazimierz Kumaniecki, filolog klasyczny, badacz literatury łacińsko-polskiej, tłumacz.

1982 - Stan wojenny: Pierwsza audycja podziemnego gdańskiego Radia "Solidarność".

1984 - W Gdańsku aresztowany został Bogdan Lis, członek podziemnej Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej NSZZ "Solidarność".

1987 - Początek III pielgrzymki do Polski papieża Jana Pawła II (8-14 czerwca).

1991 - W Katowicach zmarł Wilhelm Szewczyk, prozaik, publicysta, redaktor kilku śląskich pism, krytyk literacki, poeta, poseł na Sejm PRL.

1996 - Powołano Akcję Wyborczą "Solidarność".

1997 - Papież Jan Paweł II kanonizował królową Jadwigę Andegaweńską.

2000 - Sejm wybrał prof. Leona Kieresa na stanowisko prezesa Instytutu Pamięci Narodowej.

2003 - Zakończyło się dwudniowe referendum unijne; za przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej opowiedziało się 77,45 proc. głosujących, przeciw 22,55 proc.; frekwencja 58,85 proc.

2008 - W Montrealu Robert Kubica jako pierwszy Polak wygrał wyścig Formuły 1 - Grand Prix Kanady.

2009 – W Poznaniu zburzono pomnik sowieckiego generała Karola Świerczewskiego.

2012 - W Warszawie otwarto XIV Mistrzostwa Europy w Piłce Nożnej; w inauguracyjnym meczu na Stadionie Narodowym reprezentacja Polski zremisowała 1:1 z Grecją.

9 czerwca

---------

1595 - W Łobzowie urodził się przyszły król Polski Władysław IV Waza.

1815 - Podpisano akt końcowy Kongresu Wiedeńskiego.

1832 - Papież Grzegorz XVI ogłosił encyklikę "Cum primum", potępiającą Powstanie Listopadowe, jako bunt podjęty przeciwko legalnej władzy.

1855 - W Krzyżtoporzycach koło Krakowa zmarł Piotr Michałowski, malarz, przedstawiciel romantyzmu w polskim malarstwie.

1863 - Powstanie Styczniowe: pracownicy Banku Polskiego na Placu Bankowym w Warszawie przekazali powstańcom dowodzonym przez Aleksandra Waszkowskiego depozyty Kasy Głównej Królestwa w wysokości 3,6 miliona złotych, 500 tysięcy rubli rosyjskich i wielu listów zastawnych.

1875 - W Brdowie koło Środy Wielkopolskiej zmarł Karol Libelt, filozof, publicysta, działacz niepodległościowy, współtwórca i prezes Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Poznaniu.

1885 - W Gąbinie pow. Gostynin urodził się Felicjan Składkowski, działacz PPS, żołnierz Legionów Polskich i POW; minister spraw wewnętrznych (1926-1929, 1930-1931, 1936-1939), poseł na Sejm (1930-1939); premier w latach 1936-1939.

1906 – Późniejszy trzykrotny premier RP i marszałek Sejmu Walery Sławek został ciężko ranny w czasie ataku Organizacji Bojowej PPS na rosyjski pociąg pod Milanówkiem.

1920 - Dymisja rządu Leopolda Skulskiego.

1926 - W Paryżu zmarł Władysław Mickiewicz, działacz emigracyjny, księgarz, bibliotekarz i publicysta.

1928 - W Mydlicach, obecnie dzielnica Dąbrowy Górniczej, urodził się Wirgiliusz Gryń, aktor, wystąpił w filmach "Bołdyn", "Klucznik", "Żywot Mateusza", "Jak rozpętałem drugą wojnę światową", "Operacja Himmler", "Wściekły", a także w serialu "Dom".

1943 - W Moskwie rozpoczął się I Zjazd Związku Patriotów Polskich, komunistycznej organizacji podporządkowanej sowieckim władzom.

1945 - Wojska Czechosłowackie wkroczyły na teren pow. raciborskiego.

1945 - Władze ZSRS utworzyły na obszarze polskich ziem zachodnich Północną Grupę Wojsk Radzieckich.

1946 - We Wrocławiu zainaugurowano zajęcia na Uniwersytecie i Politechnice.

1947 - August Zaleski zaprzysiężony został na urząd prezydenta RP na uchodźstwie; stanowisko to objął po zmarłym 6 czerwca 1947 r. Władysławie Raczkiewiczu.

1947 - W Bielsku-Białej urodził się Bohdan Smoleń, artysta kabaretowy i aktor komediowy; największą popularność zdobył dzięki występom w kabarecie Tey, wspólnie z Zenonem Laskowikiem.

2002 - W Londynie zmarła Lidia Ciołkoszowa, historyczka, działaczka socjalistyczna, od 1979 r. przewodnicząca PPS na Obczyźnie.

2006 - Sejm uchwalił ustawę powołującą Centralne Biuro Antykorupcyjne, a także ustawę o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego.

2011 - W Nowym Dworze Mazowieckim zmarł Andrzej Święcicki, wieloletni prezes Klubu Inteligencji Katolickiej w Warszawie, socjolog; w czasie II wojny światowej żołnierz AK, po wojnie więziony przez komunistów w Polsce i ZSRS.

2017 – Premier RP Beata Szydło i premier Danii Lars Lokke Rasmussen podpisali w Kopenhadze memorandum w sprawie budowy gazociągu Baltic Pipe – strategicznego systemu gazociągów łączących Norwegię, Danię i Polskę.

10 czerwca

----------

1294 – Książę łęczycki Kazimierz II zginął pod Trojanowem nad Bzurą w bitwie z litewskimi najeźdźcami pod wodzą księcia Witenesa.

1901 - W Szobiszowicach, obecnie dzielnica Gliwic, urodził się Jerzy Ziętek, uczestnik Powstań Śląskich, członek BBWR; od 1945 r. wojewoda śląski, członek KC PZPR (1964-1981), przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach (1964-1973).

1910 - W Heidelbergu urodził się Piotr Zaremba, architekt, pierwszy polski prezydent Szczecina w latach 1945-1950.

1914 - W Warszawie urodził się Henryk Tomaszewski, grafik, ilustrator, współtwórca polskiej szkoły plakatu.

1920 - Wojna polsko-bolszewicka: Odwrót wojsk polskich z Kijowa.

1930 - W Olkuszu urodził się Jacek Trznadel, krytyk literacki, pisarz, poeta, eseista; autor prac z zakresu historii literatury, m.in. "Twórczość Leśmiana. Próba przekroju" i "Czytanie Norwida. Próby"; współpracował z paryską "Kulturą" i wydawnictwami tzw. drugiego obiegu; najbardziej znaną jego książką jest "Hańba domowa" - wydany w 1986 r. zbiór wywiadów z pisarzami tworzącymi w okresie stalinizmu.

1934 - W Wilnie urodziła się Magda Teresa Wójcik, aktorka, reżyserka, współzałożycielka Teatru Adekwatnego; znana m.in. z roli Łucji w filmie Janusza Zaorskiego "Matka Królów".

1938 - W Liege w Belgii urodziła się Violetta Villas, właściwie Czesława Cieślak, piosenkarka, wykonawczyni przebojów "Do ciebie, mamo", "Nie ma miłości bez zazdrości", "Przyjdzie na to czas", "Szczęście" i "Oczi cziornyje".

1941 - W Świrzu w woj. lwowskim urodziła się Alicja Grześkowiak, prawniczka, wykładowca KUL; w latach 1997-2001 marszałek Senatu.

1941 - W Warszawie zmarł Ludwik Krzywicki, działacz socjalistyczny, więzień carski, wybitny socjolog, pedagog, współzałożyciel Głównego Urzędu Statystycznego.

1942 - KL Auschwitz: Bunt i próba zbiorowej ucieczki około 350 więźniów polskich z karnej kompanii w Birkenau; ucieczka udała się siedmiu z nich, zginęło ponad 300.

1944 - W Warszawie urodził się Wojciech Eichelberger, psycholog, popularyzator psychoterapii, autor książek "Kobieta bez winy i strachu", "Pomóż sobie, daj światu odetchnąć", "Zdradzony przez ojca".

1950 - W Poznaniu urodziła się Anna Jantar, jedna z najpopularniejszych polskich piosenkarek w latach 70., wykonawczyni przebojów "Tyle słońca w całym mieście", "Nic nie może wiecznie trwać", "Staruszek świat" i "Za każdy uśmiech".

1953 - W Katowicach zmarł Grzegorz Fitelberg, dyrygent, kompozytor, skrzypek.

1979 - Zakończyła się pierwsza pielgrzymka do Polski papieża Jana Pawła II.

1985 - Premiera filmu "Yesterday" w reżyserii Radosława Piwowarskiego.

1988 - W Warszawie zmarł Henryk Stażewski, malarz, współtwórca nurtu abstrakcji geometrycznej.

1997 - W Krośnie papież Jan Paweł II kanonizował Jana z Dukli.

2010 – Były premier Marek Belka został wybrany przez Sejm RP na stanowisko prezesa NBP.

11 czerwca

----------

1675 - W Jaworowie król Jan III Sobieski zawarł tajny układ z królem Francji Ludwikiem XIV, wymierzony przeciwko elektorowi prusko-brandenburskiemu Fryderykowi Wilhelmowi.

1694 - Bitwa pod Hodowem, nazywana polskimi Termopilami, podczas której 400-600 osobowy oddział polskich wojsk, w tym husarii, powstrzymał najazd tysięcy Tatarów.

1860 - W Warszawie odbył się pogrzeb Katarzyny Sowińskiej - wdowy po gen. Józefie Sowińskim, poległym w czasie Powstania Listopadowego; pogrzeb przerodził się w wielką manifestację patriotyczną.

1897 - W Łodzi urodził się Aleksander Tansman, kompozytor, pianista.

1942 – W odwecie za próbę buntu i ucieczki z obozu Auschwitz-Birkenau zostało zamordowanych 300 Polaków pracujących w karnej kompanii.

1943 - Reichsfuehrer SS Heinrich Himmler wydał rozkaz o utworzeniu na terenie ruin getta warszawskiego obozu koncentracyjnego - Konzentrationslager Warschau, zwanego potocznie "Gęsiówką".

1944 - Początek walki partyzantów sowieckich, AL i AK z niemieckimi oddziałami w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej.

1945 - Rozkaz Naczelnego Dowódcy WP o przeciwdziałaniu zajęcia przez armię czechosłowacką terenów Śląska przejętych przez Polskę w 1938 r.

1945 - Antysemickie rozruchy w Rzeszowie.

1952 - W Olsztynie urodził się Bronisław Wildstein, działacz opozycji antykomunistycznej, dziennikarz, publicysta, pisarz; w 2005 r. upublicznił spis katalogowy ponad 160 tys. nazwisk funkcjonariuszy i tajnych współpracowników służb PRL oraz osób wytypowanych do współpracy; prezes TVP w latach 2006-2007; od 2016 r. zasiada w Kolegium IPN.

1955 - W Gdyni powołano Wyższą Szkołę Marynarki Wojennej.

1965 - Premiera filmu "Salto" w reżyserii Tadeusza Konwickiego.

1971 - W Szczecinie urodził się Marek Kolbowicz, wioślarz, mistrz olimpijski z Pekinu (2008), czterokrotny mistrz świata.

1974 - W Warszawie zmarł Franciszek Niepokólczycki, pułkownik WP, w czasie II wojny światowej oficer ZWZ-AK; od 1943 r. zastępca komendanta Kierownictwa Dywersji KG AK; w latach 1945-1946 prezes Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość.

1981 - W Maisons-Laffitte zmarła Maria Czapska, eseistka, tłumaczka, współredaktorka paryskiej "Kultury".

1985 - W Berlinie na moście Glienicke Marian Zacharski, agent wywiadu PRL, skazany w 1981 r. w USA na dożywocie za wykradzenie tajemnic przemysłu zbrojeniowego, m.in. systemów radarowych i antyrakiety Patriot, został wymieniony wraz z trzema innymi agentami bloku wschodniego na 24 osoby oskarżone o szpiegostwo na rzecz zachodnich służb specjalnych.

2005 - W Koninie zmarł Henryk Kluba, reżyser, aktor, producent filmowy, wieloletni rektor łódzkiej szkoły filmowej.

2010 - Zmarł Andrzej Piątkowski, szermierz, trener; trzykrotny medalista olimpijski w turnieju drużynowym w szabli, wielokrotny medalista mistrzostw świata.

2018 – W Łodzi zmarł Roman Kłosowski, aktor filmowy i teatralny; szczególną popularność przyniosła mu rola Romana Maliniaka w serialu Telewizji Polskiej "Czterdziestolatek" w reżyserii Jerzego Gruzy.

12 czerwca

----------

1827 - W Warszawie zmarł Wojciech Skarszewski, arcybiskup warszawski i prymas Królestwa Polskiego (1824-1827); targowiczanin, skazany w czasie Powstania Kościuszkowskiego na karę śmierci, uwolniony po upadku insurekcji.

1835 - We Lwowie odbyła się prapremiera "Dożywocia" Aleksandra Fredry.

1915 - W Radomiu zmarł Józef Brandt - malarz, przedstawiciel nurtu batalistycznego, w latach 70. i 80. XIX wieku lider polskiej kolonii artystycznej w Monachium; do jego najbardziej znanych dzieł należy "Czarniecki pod Koldyngą", "Bitwa pod Chocimiem", "Matka Boska Poczajowska".

1918 - W Warszawie zmarł Bolesław Leszczyński, jeden z najwybitniejszych aktorów polskich.

1940 - W Kielcach na Stadionie Leśnym Niemcy rozstrzelali 63 Polaków.

1943 - W Brzeżanach w czasie ostatecznej likwidacji getta i obozu pracy Niemcy zamordowali około 1,4 tys. Żydów.

1945 - Uchwała Rady Ministrów o przejęciu przez państwo całego poniemieckiego majątku ruchomego i nieruchomego.

1952 - W Warszawie urodził się Jerzy Eisler, historyk, znawca dziejów PRL, dyrektor Oddziału IPN w Warszawie; autor książek "Marzec 1968", "Polski rok 1968", "Zarys dziejów politycznych Polski 1944-1989", "Grudzień 1970. Geneza, przebieg, konsekwencje", "Polskie miesiące, czyli kryzys(y) w PRL" i "Siedmiu wspaniałych. Poczet pierwszych sekretarzy KC PZPR".

1959 - W Londynie zmarł Jerzy Świrski, wiceadmirał; w latach 1920-1925 dowódca Floty i Wybrzeża, następnie szef Kierownictwa Marynarki Wojennej (1925-1947).

1960 - W Londynie zmarł Józef Retinger, polityk, negocjator, znawca literatury i sztuki; w czasie II wojny światowej osobisty doradca polityczny gen. Władysława Sikorskiego, emisariusz, wykorzystywany do najtajniejszych misji, przerzucony m.in. do okupowanej Polski w 1944 r.; po wojnie działał na rzecz europejskiej integracji.

1967 - Władze PRL na polecenie ZSRS zerwały stosunki dyplomatyczne z Tel-Awiwem w związku z wojną izraelsko-arabską (tzw. wojną sześciodniową); Warszawa, podobnie jak Moskwa, popierała Arabów i potępiała działania Izraela.

1968 - Premiera filmu "Dziecko Rosemary" w reżyserii Romana Polańskiego.

1979 - Z gdyńskiego portu w rejs dookoła świata wypłynął Henryk Jaskuła; do Gdyni powrócił po 344 dniach; był pierwszym Polakiem i trzecim żeglarzem w historii, który samotnie, bez zawijania do portów, okrążył Ziemię; dokonał tego na "Darze Przemyśla".

1986 - Polska została ponownie członkiem Międzynarodowego Funduszu Walutowego.

2003 - Telewizja "Trwam" rozpoczęła regularne nadawanie programu.

2004 - W Licheniu Starym odbyło się uroczyste poświęcenie bazyliki Matki Bożej Bolesnej Królowej Polski; bazylika pod względem wielkości jest największa w Polsce, jej najwyższym elementem jest wieża, licząca 141 metrów.

2010 - W Warszawie zmarł Jerzy Stefan Stawiński, scenarzysta, reżyser, prozaik, współtwórca polskiej szkoły filmowej; żołnierz AK, uczestnik Powstania Warszawskiego; autor powieści "Młodego warszawiaka zapiski z urodzin".

2016 - Zmarł Cezary Wodziński - filozof, znawca myśli Martina Heideggera, tłumacz i eseista; wykładowca m.in. Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu Warszawskiego.

13 czerwca

----------

1611 - Wojska polskie zdobyły Smoleńsk.

1702 - W Ołyce urodził się Michał Kazimierz Radziwiłł, zwany Rybeńko, wojewoda wileński i hetman wielki litewski.

1775 - W Wilnie urodził się Antoni Henryk Radziwiłł, kompozytor, mecenas sztuki; namiestnik Wielkiego Księstwa Poznańskiego w latach 1815-1831.

1825 - Sejm Królestwa Polskiego powołał Towarzystwo Kredytowe Ziemskie.

1833 - W Wilkowie na Mazowszu zmarł Jakub Kubicki - jeden z najwybitniejszych architektów polskiego klasycyzmu, uczeń Dominika Merliniego; twórca m.in. Belwederu w Warszawie.

1864 - W Paryżu zmarł gen. Henryk Dembiński, działacz emigracyjny, uczestnik wojen napoleońskich, w powstaniu listopadowym generał dywizji i gubernator Warszawy; w czasie rewolucji węgierskiej dowódca Armii Północnej, szef sztabu, przejściowo wódz naczelny armii węgierskiej.

1872 - W Rudnikach koło Mościsk urodził się Jan Szczepanik, wynalazca samouk, nazywany polskim Edisonem; zajmował się m.in. barwną kinematografią.

1884 - W Krakowie urodził się Leon Chwistek, malarz, teoretyk sztuki, matematyk, filozof.

1906 - W Krakowie powstał Akademicki Klub Footballistów, który kilka miesięcy później przyjął nazwę Cracovia.

1915 - Pod Rokitną ułani II Brygady Legionów Polskich przeprowadzili szarżę na rosyjskie okopy; poległ w niej dowódca szwadronu rotmistrz Zbigniew Dunin-Wąsowicz; szarża stała się jednym z symboli walk o niepodległość, tematem wielu obrazów, pieśni i utworów poetyckich.

1919 - Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych o powołaniu Centralnej Biblioteki Wojskowej w Warszawie.

1926 - W Warszawie powstała Polska Partia Socjalistyczna - Lewica.

1930 - W Warszawie urodził się Ryszard Kukliński, oficer Sztabu Generalnego LWP, który przekazał CIA informacje o przygotowaniach do wprowadzenia stanu wojennego w Polsce oraz plany tej operacji, a także inne tajemnice Układu Warszawskiego; w 1984 r. Wojskowy Sąd Okręgowy w Warszawie skazał Kuklińskiego zaocznie za "dezercję i zdradę" na karę śmierci, w 1995 r. wyrok został uchylony, ostatecznie uniewinniony i zrehabilitowany; w 2016 r. prezydent Andrzej Duda mianował pośmiertnie płk. Ryszarda Kuklińskiego na stopień generała brygady.

1930 - W Warszawie urodził się Andrzej Mularczyk, pisarz, autor słuchowisk radiowych, scenarzysta.

1946 - Wydany został dekret o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa - tzw. mały kodeks karny.

1950 - W wypadku samochodowym w Niemczech zginął Ksawery Pruszyński, pisarz, publicysta, autor reportaży "Podróż po Polsce" i "W czerwonej Hiszpanii", powieści "Droga wiodła przez Narvik" oraz opowiadań "Trzynaście opowieści", "Karabela z Meschedu".

1954 - Urodziła się Antonina Krzysztoń, piosenkarka, kompozytorka, autorka tekstów.

1954 - W Stowięcinie w powiecie słupskim urodził się Andrzej Lepper, rolnik, działacz związkowy, polityk; założył Związek Zawodowy Rolnictwa Samoobrona (1992), a następnie partię polityczną Samoobrona RP, której był przewodniczącym; poseł na Sejm w latach 2001-2007; wicemarszałek Sejmu (2001, 2005-2006); wicepremier i minister rolnictwa (2006-2007); 5 sierpnia 2011 r. został znaleziony martwy w warszawskiej siedzibie Samoobrony.

1956 - W Białymstoku urodził się Ryszard Woźniak, malarz, performer, autor instalacji, teoretyk sztuki, pedagog.

1957 - W Głuchołazach urodził się Michał Bajor, piosenkarz, aktor, wykonawca piosenek "Ogrzej mnie", "Walc na tysiąc pas", "Nie chcę więcej", "Moja miłość największa", "Oddaj mi samotność"; znany m.in. z roli Nerona w filmie "Quo vadis" Jerzego Kawalerowicza.

1958 - Uchwałą Rady Ministrów powołano Ochotnicze Hufce Pracy.

1962 - W Tomaszowie Mazowieckim urodził się Cezary Pazura, aktor, wystąpił w filmach "Kroll", "Psy", "Psy 2. Ostatnia krew", "Nic śmiesznego", "Tato", "Kiler", "Szczęśliwego Nowego Jorku", "Sztos", "Kiler-ów 2-óch", "Ajlawju", "Chłopaki nie płaczą", "Kariera Nikosia Dyzmy", a także w serialach "Pogranicze w ogniu", "13 posterunek" i "Oficerowie".

1973 - W Sulejówku urodziła się Kasia Kowalska, wokalistka, kompozytorka, autorka tekstów.

1975 - W Piotrkowie Trybunalskim urodziła się Anita Lipnicka, wokalistka, autorka tekstów; związana m.in. z zespołem Varius Manx.

1977 - Premiera filmu "Kochaj albo rzuć" w reżyserii Sylwestra Chęcińskiego.

1980 – Grażyna Rabsztyn ustanowiła w Warszawie rekord świata w biegu na 100 m przez płotki (12,36 s).

1982 - We Wrocławiu ukazał się pierwszy numer podziemnego pisma "Solidarność Walcząca", tygodnika antykomunistycznej organizacji, która powstała w wyniku rozłamu we wrocławskim Regionalnym Komitecie Strajkowym; inicjatorem i przewodniczącym organizacji był Kornel Morawiecki.

1984 - W Warszawie zmarł Karol Małcużyński - dziennikarz, publicysta; korespondent na procesie zbrodniarzy wojennych w Norymberdze, autor m.in. komentarzy do Polskiej Kroniki Filmowej, poseł na Sejm w okresie PRL.

1999 - W Warszawie papież Jan Paweł II beatyfikował 108 męczenników II wojny światowej.

2001 - Prawo i Sprawiedliwość zostało wpisane do rejestru partii politycznych.

2004 - W Polsce po raz pierwszy odbyły się wybory do Parlamentu Europejskiego; wygrała je Platforma Obywatelska (24,10 proc. głosów), drugie miejsca zajęła Liga Polskich Rodzin (15,92 proc.), a trzecie Prawo i Sprawiedliwość (12,67 proc.); frekwencja wyniosła 20,87 proc.; w wyniku wyborów w europarlamencie zasiadło 54 polskich posłów.

2007 - W Warszawie zmarł Jacek Skubikowski, piosenkarz, gitarzysta, kompozytor i autor tekstów piosenek. (PAP)

szuk /