28 czerwca 1956 r. robotnicy Zakładów Cegielskiego, wówczas Zakładów im. Stalina, podjęli strajk generalny i zorganizowali demonstrację uliczną, krwawo stłumioną przez milicję i wojsko. Życie straciło wówczas, według ustaleń śledztwa, 58 osób.


Postępowanie w sprawie wydarzeń w Poznaniu w 1956 r. wszczęto 30 lat temu. Okoliczności robotniczego buntu bada Oddziałowa Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Poznaniu. Według wcześniejszych planów zakończenie postępowania miało nastąpić na przełomie 2021 i 2022 roku, względnie w I półroczu tego roku.


Jak powiedział PAP dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Poznaniu dr Rafał Reczek, na decyzję o przesunięciu do grudnia terminu wydania końcowej, kompleksowej decyzji merytorycznej wpływ miała w dużej mierze ubiegłoroczna zmiana prokuratora prowadzącego śledztwo.


Z końcem 2021 roku prowadzący od 2001 roku postępowanie prokurator Mirosław Sławeta przeszedł w stan spoczynku. Rafał Reczek podkreślił, że nowy prokurator potrzebuje czasu na zapoznanie się z obszernym materiałem dowodowym – stąd decyzja o przesunięciu terminu wydania końcowej decyzji merytorycznej w tej sprawie.


Śledztwo dotyczące zdarzeń mających miejsce w dniach 28-29 czerwca 1956 roku w Poznaniu wszczęła w 1991 roku ówczesna Okręgowa Komisja Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Poznaniu. W związku z likwidacją tego podmiotu, postępowanie było zawieszone od końca stycznia 1999 roku. Po utworzeniu Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Poznaniu, w listopadzie 2000 r. podjęto je z zawieszenia.


Przedmiotem śledztwa są przestępcze czyny funkcjonariuszy państwa komunistycznego, sprowadzające się m.in. do pozbawienia życia wielu osób, spowodowania obrażeń ciała, bezprawnych pozbawień wolności i znęcania się nad zatrzymanymi uczestnikami Czerwca – podczas i w związku ze zdarzeniami z 28 i 29 czerwca 1956 r. w Poznaniu.


W zakresie głównego wątku śledztwa, jakim są ofiary śmiertelne Czerwca ustalono, że w jego trakcie oraz w związku z doznanymi wtedy obrażeniami straciło życie 58 osób. Na tę liczbę składa się 50 osób cywilnych, czterech żołnierzy, milicjant i trzech funkcjonariuszy UB. Liczbę tę ustalono po wykonaniu szeregu czynności procesowych weryfikujących zawarte w różnych dokumentach i źródłach informacje o ofiarach śmiertelnych. Łącznie zbadano ponad 90 przypadków śmierci, które mogły mieć coś wspólnego z Czerwcem.


W marcu prokurator Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Poznaniu Mirosław Więckowiak poinformował PAP, że w śledztwie cały czas trwa analiza zgromadzonych do tej pory materiałów procesowych, opracowywany jest też projekt końcowej decyzji merytorycznej. Wskazał, że materiał dowodowy podlegający ocenie procesowej w tej sprawie liczy prawie 300 tomów.


Dodał, że decyzja końcowa obejmie swoim przedmiotem przypadki śmierci ponad 70 osób, spowodowania obrażeń ciała u ponad 600 osób, znęcania się nad co najmniej kilkuset osobami i przypadki zatrzymania ponad 700 osób.