Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Kalendarium historyczne
2024-03-19, 07:30 Autor: Szukała Michał / PAP

Kalendarium historyczne

Kalendarium [www.pixabay.com]
Kalendarium [www.pixabay.com]
19 marca
1058 - W Poznaniu zmarł książę Kazimierz Odnowiciel, władca Polski w latach 1034-58.

1238 - W Krośnie Odrzańskim zmarł Henryk I Brodaty, książę śląski i krakowski.

1238 - W bulli papieża Grzegorza IX potwierdzającej nadania na rzecz zakonu joannitów pojawiła się pierwsza pisemna wzmianka o Kaszubach.

1542 - W Skokówce urodził się Jan Zamoyski, hetman wielki koronny i kanclerz wielki koronny.

1611 - W zajętej przez Polaków Moskwie wybuchło powstanie, kierowane przez księcia Dymitra Minina -zostało stłumione po kilkudniowych walkach.

1747 - W Lunéville zmarła Katarzyna Opalińska, królowa Polski, księżna Lotaryngii, wdowa po królu Stanisławie Leszczyńskim, matka Marii Leszczyńskiej, żony króla Francji Ludwika XV.

1779 - W Warszawie urodził się Józef Dwernicki, uczestnik kampanii napoleońskich, dowódca kawalerii w Powstaniu Listopadowym, zwycięzca bitwy pod Stoczkiem.

1797 - W Smulnie koło Brodów w Galicji urodził się Józef Korzeniowski, powieściopisarz, dramaturg, pedagog, autor m.in. sztuk "Karpaccy górale" i "Sąd przysięgłych albo Pozory" oraz książek "Spekulant", "Garbaty".

1823 - W Sieniawie zmarł książę Adam Kazimierz Czartoryski, generał ziem podolskich (1758-1794), członek Familii, od 1768 r. komendant Szkoły Rycerskiej, działacz Komisji Edukacji Narodowej, poseł na Sejm Czteroletni, zwolennik Konstytucji 3 maja; pisarz, krytyk literacki, mecenas sztuki.

1834 - W Petersburgu urodził się Józef Hauke-Bosak; pułkownik armii rosyjskiej (do 1862 r.); w czasie Powstania Styczniowego generał i naczelnik powstańczych sił zbrojnych województw krakowskiego i sandomierskiego; zginął w 1871 r. walcząc po stronie Francji w wojnie z Prusami.

1842 - W Turcji, niedaleko Stambułu, poświęcona została pierwsza chata w polskiej osadzie Adampol, założonej przez Michała Czajkowskiego przy udziale księcia Adama Czartoryskiego; osada, zachowując polski charakter, istnieje do dziś pod nazwą Polonezkoy.

1863 - Powstanie Styczniowe: Dyktator powstania gen. Marian Langiewicz został aresztowany przez Austriaków po przekroczeniu granicy pod Opatowem; władzę nad powstaniem objął Tymczasowy Rząd Narodowy.

1869 - W Ropczycach urodził się Józef Mehoffer, malarz, grafik; jeden z najwybitniejszych twórców Młodej Polski.

1882 - W Zagórzanach koło Gorlic urodził się Aleksander Skrzyński, dyplomata, minister spraw zagranicznych, w latach 1925-1926 premier RP.

1885 - W Poznaniu zmarł Władysław Niegolewski, wielkopolski działacz społeczny i niepodległościowy, prawnik, uczestnik Wiosny Ludów i Powstania Styczniowego, poseł do parlamentów pruskiego i niemieckiego.

1885 - W tygodniku "Wędrowiec" ukazał się pierwszy odcinek powieści Bolesława Prusa "Placówka".

1887 - W Genewie zmarł Józef Ignacy Kraszewski, pisarz, publicysta, wydawca, historyk, działacz społeczny i polityczny; autor ponad 600 książek, w tym 232 powieści, wśród nich wielu historycznych, takich jak "Stara baśń" czy "Za Sasów".

1900 - W Paryżu urodził się Frederic Joliot-Curie, francuski fizyk, wspólnie z żoną Irene Joliot-Curie odkryli m.in. zjawisko sztucznej promieniotwórczości, za co w 1935 r. otrzymali Nagrodę Nobla.

1909 - W Toruniu urodziła się Elżbieta Zawacka, ps. Zo, kurierka i emisariuszka KG ZWZ-AK, jedyna kobieta wśród cichociemnych; po wojnie więziona przez władze komunistyczne; była drugą - po Marii Wittek - kobietą w polskiej armii ze stopniem generała.

1909 - W Purwiszkach urodził się Józef Łobodowski, poeta, pisarz, laureat Nagrody Młodych Polskiej Akademii Literatury w roku 1937, żołnierz kampanii polskiej 1939 r.; od 1939 roku przebywał i tworzył na emigracji.

1910 - W Krzeszowicach urodził się Kazimierz Wyka, historyk i krytyk literatury, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

1910 - W Tarnowie urodził się Józef Wolski, historyk starożytności, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek PAN, w 1939 roku aresztowany w czasie Sonderaktion Krakau, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych.

1911 - W Warszawie urodził się Jerzy Jurandot, poeta, satyryk, założyciel i kierownik literacki Teatru Syrena, autor tekstów piosenek, m.in. "Ada, to nie wypada", "I wciąż się na coś czeka", "Ballada o jednej Wiśniewskiej", "Wio, koniku".

1911 - We Lwowie urodziła się Włada Majewska, piosenkarka, aktorka, członkini "Wesołej Lwowskiej Fali", żołnierz 2 Korpusu gen. Andersa, od 1945 r. przebywała na emigracji, współpracując z teatrem Mariana Hemara i Rozgłośnią Polską Radia Wolna Europa; część źródeł podaje jako datę jej urodzin rok 1914.

1920 - Na prośbę Ogólnej Komisji Weryfikacyjnej Józef Piłsudski przyjął stopień Pierwszego Marszałka Polski; oficjalna uroczystość wręczenia buławy marszałkowskiej odbyła się 14 listopada 1920 r. podczas uroczystości na placu Zamkowym w Warszawie, po zwycięskiej wojnie polsko-bolszewickiej.

1922 - W Częstochowie urodził się Józef Andrzej Gierowski, historyk, rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1981-87.

1922 - W miejscowości Dębiec pod Poznaniem (dziś dzielnica miasta) powstał klub piłkarski Lutnia, od 1957 roku występujący pod nazwą Lech Poznań.

1927 - W Warszawie urodził się Wiesław Drzewicz, aktor, znany m.in. z seriali "W labiryncie" i "07 zgłoś się"; dużą popularność zyskał dzięki roli dozorcy w radiowych "Matysiakach"; swojego głosu użyczył postaci Gargamela z animowanego serialu dla dzieci "Smerfy".

1928 - W Warszawie powstały Państwowe Zakłady Inżynierii, zajmujące się produkcją miedzy innymi samochodów osobowych, ciężarowych, motocykli oraz czołgów i ciągników.

1933 - W Poznaniu urodziła się Zofia Czerwińska, aktorka, związana z warszawskim Teatrem Syrena; znana m.in. z ról w serialach "Czterdziestolatek" i "Alternatywy 4".

1936 - W Warszawie urodził się Piotr Kuncewicz, pisarz, poeta, publicysta, krytyk literacki, autor m.in. książek "Samotni wobec historii", "Agonia i nadzieja", "Goj patrzy na Żyda. Dzieje braterstwa i nienawiści od Abrahama po współczesność".

1937 - W Międzyrzecu Podlaskim urodziła się Elżbieta Dzikowska, historyk sztuki, podróżniczka, operatorka i reżyser filmów dokumentalnych, autorka książek i programów telewizyjnych, które prowadziła wspólnie z mężem Tony Halikiem.

1938 - Na nadzwyczajnym posiedzeniu litewskiego rządu zwołanym przez prezydenta Antanasa Smetonę podjęto decyzję o przyjęciu polskiego ultimatum dotyczącego bezwarunkowego nawiązania stosunków dyplomatycznych.

1942 - We Lwowie w niewyjaśnionych okolicznościach zmarł ppłk Jan Włodarkiewicz "Damian", współorganizator i do 1940 r. komendant Tajnej Armii Polskiej, komendant Konfederacji Zbrojnej (1941), pierwszy komendant organizacji dywersyjnej "Wachlarz" (1941-42).

1946 - Wojskowy Sąd Rejonowy w Warszawie skazał na karę śmierci siedmiu członków Pogotowia Akcji Specjalnej NSZ za pacyfikację wsi Wierzchowiny; wyroki wykonano.

1947 - We Wrocławiu urodziła się Krystyna Tkacz, aktorka filmowa i teatralna, znana również jako znakomita wykonawczyni piosenek aktorskich; wystąpiła m.in. w serialach "Życie Kamila Kuranta" i "Alternatywy 4".

1954 - W Londynie zmarł Wacław Komarnicki, polityk, prawnik, profesor Uniwersytetu Stefana Batorego, poseł na Sejm II RP, więzień obozu NKWD w Griazowcu, od 1942 roku minister sprawiedliwości w rządzie Władysława Sikorskiego, współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Naukowego na Obczyźnie.

1956 - W Toruniu zmarł prof. Ludwik Kolankowski, historyk, pierwszy rektor Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

1958 - W Strasburgu po raz pierwszy obradowało Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne; w 1962 r. Zgromadzenie zostało przekształcone w Parlament Europejski.

1965 - W Puławach urodziła się Agnieszka Pilaszewska, aktorka warszawskiego Teatru Współczesnego; wystąpiła m.in. w filmie "Polska śmierć", w serialach "Miodowe lata" i "Glina", a także w spektaklu telewizyjnym "Miś Kolabo".

1965 - W zakładzie karnym przy ulicy Rakowieckiej w Warszawie wykonany został wyrok śmierci na Stanisławie Wawrzeckim głównym oskarżonym w tzw. aferze mięsnej.

1968 - W czasie spotkania z aktywem partyjnym w Sali Kongresowej PKiN w Warszawie Władysław Gomułka potępił "antyradzieckie prowokacje" w trakcie przedstawień "Dziadów" i podkreślił żydowskie pochodzenie "inspiratorów" zajść na Uniwersytecie Warszawskim, "znanych z rewizjonistycznych wystąpień i poglądów".

1971 - Premiera filmu Jerzego Stefana Stawińskiego i Heleny Amiradżibi "Kto wierzy w bociany?".

1971 - W Chełmnie urodził się Grzegorz Mielcarski, piłkarz, zawodnik m.in. Olimpii Poznań, Górnika Zabrze, FC Porto, czterokrotny mistrz Portugalii, srebrny medalista Igrzysk Olimpijskich w 1992 roku.

1981 - Delegacja NSZZ "Solidarność", m.in. Jan Rulewski, została pobita przez funkcjonariuszy SB w czasie sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy.

1984 - Premiera filmu "Lata dwudzieste lata trzydzieste" w reżyserii Janusza Rzeszewskiego.

1985 - W Fort Meyers na Florydzie zmarł Leopold Tyrmand, prozaik, publicysta, krytyk muzyczny, popularyzator jazzu, autor m.in. powieści "Zły", "Życie towarzyskie i uczuciowe" oraz "Dziennika 1954".

1997 - W Warszawie zmarła Teresa Tuszyńska, aktorka, modelka, znana z ról w filmach "Rozwodów nie będzie", "Tarpany", "Biały niedźwiedź", "Poczmistrz"; największą popularność przyniosła jej rola Margueritte w filmie Janusza Morgensterna "Do widzenia, do jutra".

2004 - W Warszawie zmarł prof. Zygmunt Kubiak, znawca kultury antycznej, autor "Mitologii Greków i Rzymian".

2022 – W Zbrosławicach zmarł prof. Marian Zembala, kardiochirurg, wieloletni dyrektor Śląskiego Centrum Chorób Serca w Zabrzu (SCCS), minister zdrowia w 2015 r. Pośmiertnie odznaczony Orderem Orła Białego.

Zobacz także

2024-05-02, godz. 11:00 Dzień Polonii i Polaków za Granicą 2 maja obchodzimy Dzień Polonii i Polaków za Granicą. To święto około 20 milionów osób mieszkających poza granicami kraju i przyznających się do polskich… » więcej 2024-05-02, godz. 10:00 Wojewódzkie Obchody Dnia Flagi Rzeczypospolitej Polskiej Wojewódzkie Obchody Dnia Flagi Rzeczypospolitej Polskiej po raz 16. organizuje wieś Moszczanka w gminie Prudnik. W programie są akcenty patriotyczne i rozr… » więcej 2024-05-02, godz. 09:00 Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej W Polsce przypada dziś (2 maja) Dzień Flagi - święto ustanowione uchwałą Sejmu w 2004 roku, by propagować wiedzę o polskiej tożsamości oraz symbolach… » więcej 2024-05-02, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 2 maja » więcej 2024-05-01, godz. 15:00 Bitwa pod Monte Cassino. Wystawa w Muzeum Oręża Polskiego [DŹWIĘK] Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu przygotowało wystawę z okazji - przypadającej w tym roku - 80. rocznicy bitwy o Monte Cassino. Kluczową rolę w walkach… » więcej 2024-05-01, godz. 11:00 125 lat temu urodził się lotnik Stanisław Skarżyński 125 lat temu, 1 maja 1899 roku, urodził się Stanisław Skarżyński, pilot, który w 1933 roku, jako pierwszy Polak, pokonał Atlantyk. Wsławił się też lotem… » więcej 2024-05-01, godz. 10:30 20 lat temu Polska wstąpiła do Unii Europejskiej 20 lat temu, 1 maja 2004 roku, Polska wraz z dziewięcioma innymi krajami wstąpiła do Unii Europejskiej. Grono członków Wspólnoty powiększyło się wówczas… » więcej 2024-05-01, godz. 07:00 Międzynarodowe Święto Pracy Dziś przypada Międzynarodowe Święto Pracy, popularnie nazywane 1 Maja. Data upamiętnia protesty robotników z Chicago w 1886 roku, którzy domagali się wprowadzenia… » więcej 2024-05-01, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 1 maja » więcej 2024-04-30, godz. 15:00 20 lat Polski w UE [DŹWIĘK] To jedno z najważniejszych wydarzeń w historii Polski - mówili zgodnie uczestnicy konferencji podsumowującej 20 lat naszej obecności w Unii Europejskiej. » więcej
23456
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »