Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 230 lat temu urodził się gen. Józef Bem, jeden…
2024-03-14, 11:00 Autor: IAR/D.Panek/K.Koziełł/dok.

230 lat temu urodził się gen. Józef Bem, jeden z dowódców powstań: listopadowego i węgierskiego

Józef Bem. [wikipedia/domena publiczna/Mathiasrex; Maciej Szczepańczyk]
Józef Bem. [wikipedia/domena publiczna/Mathiasrex; Maciej Szczepańczyk]
230 lat temu, 14 marca 1794 roku, urodził się Józef Bem, generał, teoretyk wojskowości, twórca pierwszych oddziałów wojsk rakietowych w Wojsku Polskim, jeden z dowódców powstania listopadowego, uczestnik Wiosny Ludów, naczelny wódz armii węgierskiej podczas powstania na Węgrzech. Po przejściu na islam służył w armii tureckiej, jako Murad Pasza. Prochy generała w 1929 roku sprowadzono do Polski i złożono w rodzinnym Tarnowie, w mauzoleum na wyspie w Parku Strzeleckim. Zmarł 10 grudnia 1850 roku w Aleppo w Syrii.
Uczestniczył w kampanii napoleońskiej w latach 1812-1813. Po wybuchu powstania listopadowego w 1831 roku odznaczył się brawurowym dowodzeniem artylerią w bitwach pod Iganiami i Ostrołęką, za co został awansowany do stopnia generała brygady. Otrzymał też Złoty Krzyż Orderu Virtuti Militari. Na Po upadku powstania przebywał na emigracji we Francji. Dążył do utworzenia polskich sił zbrojnych, między innymi w Belgii i Portugalii.

W czasie Wiosny Ludów w 1848 roku początkowo próbował wzniecić powstanie w Galicji, a następnie kierował obroną Wiednia przed wojskami cesarskimi. Po upadku rewolucji, ranny, przedostał się na Węgry, gdzie walczył z wojskami austriackimi i rosyjskimi. Dowodził Węgrami w Siedmiogrodzie i Banacie, jako jeden z czołowych przywódców powstania węgierskiego. Organizował też legion polski. W 1849 roku został mianowany naczelnym wodzem rewolucyjnej armii węgierskiej.

Gdy powstanie zostało zdławione Józef Bem wyjechał do Turcji, ponieważ spodziewał się wybuchu wojny turecko-rosyjskiej. Biorąc w niej udział, chciał walczyć z zaborcą. Wstąpił do armii sułtana i przeszedł na islam, jako Murat Pasza. W 1850 roku został wysłany przez sułtana do Syrii do obrony miasta Aleppo przed Beduinami. Tam zmarł na malarię. W 1929 roku jego prochy sprowadzono do Polski i pochowano w rodzinnym Tarnowie. Na grobie umieszczono napisy w językach: polskim, węgierskim i arabskim.

(więcej)

Józef Bem cieszy się szczególnym szacunkiem na Węgrzech, za udział w powstaniu z 1848 roku. Był wówczas dowódcą wojsk w Siedmiogrodzie i Banacie. Zimową kampanią, od grudnia 1848 do marca 1849 roku, zdobył sobie sławę wielkiego wodza. Pod jego rozkazami walczył między innymi czołowy poeta węgierskiego romantyzmu Sándor Petőfi, który został adiutantem generała. Józef Bem wygrał wiele bitew kampanii siedmiogrodzkiej, pokonując Austriaków i wyzwalając cały Siedmiogród. Polski generał nie tylko prowadził wojska, ale także uruchomił produkcję uzbrojenia. Pod jego dowództwem powstańcza armia węgierska w krótkim czasie potroiła swoją liczebność do 30 tysięcy żołnierzy i odniosła 33 zwycięstwa nad wojskami austriackimi. Organizował też polskie oddziały w armii węgierskiej, tworząc dwa legiony, które przyczyniły się do zwycięstw węgierskich wojsk powstańczych.

Sukcesy powstańców spowodowały jednak, że Austria poprosiła o pomoc zbrojną rosyjskiego cara. Oba państwa wystawiły ponad 55-tysięczną armię. 7 sierpnia 1849 przywódca powstania mianował generała Bema naczelnym wodzem armii węgierskiej. W bitwie pod Temeszwarem 9 sierpnia 1849 roku został ranny, a jego wojska poniosły klęskę. Wkrótce rewolucja na Węgrzech upadła. Józef Bem wraz z niedobitkami powstańców przekroczył w 1849 granicę turecką.

Józef Bem jest bohaterem narodowym Węgrów, którzy z wdzięczności nadali mu specjalne odznaczenie. Został uhonorowany Krzyżem Wielkim Orderu Świętego Stefana z gwiazdą orderową z diamentem wyjętym z korony pierwszego króla Węgier - Stefana I Świętego. W miejsce wyjętego z korony diamentu wstawili plakietkę z nazwiskiem generała.

Józef Bem został legendą jeszcze za życia. Pierwsze utwory literackie o polskim generale powstawały w latach 1849-1850. Po śmierci Józef Bem stał się bohaterem licznych książek, wierszy i pieśni. Utwory poetyckie poświęcił mu Cyprian Kamil Norwid oraz węgierski poeta Sándor Petőfi.

Pierwszy pomnik poświęcony Józefowi Bemowi Węgrzy wybudowali już w 1880 roku w Marosvásárhely. W 1929 roku za pieniądze zebrane podczas ogólnonarodowej składki wzniesiono pomnik generała w Budapeszcie.

Na Węgrzech Józef Bem jest również patronem wielu szkół, ulic i placów.

Zobacz także

2024-04-30, godz. 09:00 Piknik w Muzeum Wojska Polskiego [DŹWIĘK] Grupy rekonstrukcyjne zajmujące się drugą wojną światową i osiemnastym wiekiem oraz współczesny sprzęt wojskowy - to wszystko można było zobaczyć podczas… » więcej 2024-04-30, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 30 kwietnia » więcej 2024-04-29, godz. 15:00 105 lat temu Sejm Ustawodawczy ogłosił 3 maja świętem narodowym 105 lat temu - 29 kwietnia 1919 roku - Sejm Ustawodawczy ogłosił dzień 3 maja świętem narodowym odrodzonej po zaborach Polski, na pamiątkę uchwalenia w… » więcej 2024-04-29, godz. 13:00 Dzień Męczeństwa Duchowieństwa Polskiego 29 kwietnia, w rocznicę wyzwolenia w 1945 roku niemieckiego obozu koncentracyjnego w Dachau, jest obchodzony Dzień Męczeństwa Duchowieństwa Polskiego. Upamiętnia… » więcej 2024-04-29, godz. 11:00 Mija 79 lat od wyzwolenia niemieckiego obozu koncentracyjnego w Dachau 79 lat temu, 29 kwietnia 1945 roku, amerykańskie wojska wyzwoliły niemiecki obóz koncentracyjny w Dachau pod Monachium. Znajdowało się w nim ponad 30 tysięcy… » więcej 2024-04-29, godz. 09:00 Rozmowa z W.Kalwatem o wileńskiej wystawie "Powstali 1863-1864" [DŹWIĘK] Do 19 maja na dziedzińcu Pałacu Wielkich Książąt Litewskich w Wilnie można oglądać interaktywną wystawę "Powstali 1863-1864" przygotowaną przez Muzeum… » więcej 2024-04-29, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 29 kwietnia » więcej 2024-04-28, godz. 11:00 77 lat temu rozpoczęła się akcja "Wisła" 77 lat temu, 28 kwietnia 1947 roku, rozpoczęła się akcji "Wisła" - przesiedlanie ludności ukraińskiej z terenów południowo-wschodniej Polski. Operacja… » więcej 2024-04-28, godz. 09:00 Sto lat temu rozpoczął działalność Bank Polski Spółka Akcyjna Sto lat temu, 28 kwietnia 1924 roku, rozpoczął działalność Bank Polski Spółka Akcyjna, bank centralny odrodzonej Rzeczpospolitej. Jego utworzenie było… » więcej 2024-04-28, godz. 07:00 Kalendarium historyczne 28 kwietnia » więcej
34567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »