Zjazd, który odbył się w dniach od 7 do 15 marca 1000 roku w Gnieźnie bardzo często jest bagatelizowany, a nawet pomijany gdy mówi się o najważniejszych momentach w historii Polski. W najlepszym razie akcentuje się mniej istotne momenty tamtych wydarzeń zapominając o najważniejszym. Tymczasem konsekwencje podjętych tam decyzji ponosimy praktycznie do dziś. A najważniejszą ich konsekwencją jest nasza niepodległość.

Właściwie w wypadku gnieźnieńskiej imprezy sprzed 1019 lat trudno mówić o jakimś wielkim zjeździe. O zjazdach mówimy gdy spotyka się kilku przywódców państw. W tym wypadku władców było dwóch, a zatem były to raczej odwiedziny suwerena u lennika, choć młodziutki cesarz Otton III kurtuazyjnie podkreślał, że jest to zwyczajna pielgrzymka. Cesarz przybył do grobu niedawnego męczennika zamordowanego przez Prusów dopiero co ogłoszonego świętym Wojciecha Sławnikowica.

Trzeba podkreślić, że Otton III w ogóle nie pasował do swojego stanowiska. Wychowany w duchu bizantyjskim marzył o uniwersalistycznym cesarstwie, można by rzec Europie Ojczyzn. Wśród władców podlegających mu królestw nie znajdował zbyt wielkiego zrozumienia, toteż chętnie zaprzyjaźnił się z księciem Polan Bolesławem Chrobrym.

Chrobry zaś był jednym z najwybitniejszych ówcześnie europejskich mężów stanu umiejętnie wykorzystującym cesarskie marzenia i wszelkie pojawiające się okoliczności do systematycznego umacniania pozycji swego państwa w Europie. Był władcą mającym jasną wizję potrzeb swojego kraju i starał się je zaspokajać.

A w roku 1000 najważniejszą sprawą dla kształtującego się ustroju Polski było uniezależnienie polskiego Kościoła od niemieckich wpływów. Do tego celu Bolesław Chrobry skrzętnie wykorzystał zarówno męczeńskie ambicje świętego Wojciecha jak i uniwersalistyczne marzenia Cesarza Ottona.

Umiejętną grą polityczną książę Bolesław w marcu 1000 roku doprowadził do przyjazdu cesarza Ottona do Gniezna. Oczywiście dołożył wszelkich starań aby wizytę przygotować z możliwie największym przepychem aby olśnić cesarza i jego otoczenie. Towarzyszący cesarzowi niemieccy rycerze wyjechali z Gniezna obładowani kosztownymi prezentami, które na kilka pokoleń zapewniły ich rodom odpowiedni status. Impreza należała do udanych.

W trakcie ośmiodniowego przeplatanego modlitwami przy grobie świętego Wojciecha bankietu doszło do kilku wydarzeń. Polscy historycy chętnie wspominają o chwili, w której Otton nałożył Bolesławowi na głowę swój cesarski diadem. Wspominamy to mówiąc, że cesarz chciał pokazać, iż Bolesław zasługuje na koronę, a niekiedy, że to właściwie była taka świecka koronacja. Fakt ten jednak pozostał bez dalszych konsekwencji. Koronę Bolesław zyskał dopiero ćwierć wieku później. O co chodziło Ottonowi nikt go nie zapytał, a i on sam być może następnego dnia nie pamiętał tego wydarzenia.

Niemieccy historycy chętnie przypominają moment wręczenia Bolesławowi kopii pozostającej w posiadaniu cesarza włóczni św. Maurycego, w której grocie miał się znajdować gwóźdź użyty podczas ukrzyżowania Jezusa. Dla niemieckich historyków wręczenie włóczni jest znakiem przyjęcia lennika w opiekę przez suwerena. My widzimy w tym raczej sympatyczny prezent bez większego znaczenia. O co chodziło Ottonowi także nikt go nie zapytał.

Z punktu widzenia polskiej państwowości, a w dalszych wiekach także niepodległości najważniejszym sukcesem Zjazdu Gnieźnieńskiego było utworzenie metropolii arcybiskupiej w Gnieźnie i podporządkowanie jej nowo utworzonych biskupstw w Kołobrzegu, Wrocławiu i Krakowie. To ten fakt określił kierunki rozwoju i dał szkielet polskiej państwowości na następne 1000 lat.

Związków tych diecezji z Polską nie przekreśliło nawet administracyjne i polityczne oderwanie ich od państwa polskiego. W tym sensie z historycznego punktu widzenia wszyscy, niezależnie od wyznania i naszego stosunku do religii pozostajemy spadkobiercami Zjazdu Bolesława Chrobrego z cesarzem Ottonem III, który odbył się 1019 lat temu w Gnieźnie.