Radio Opole » Z historycznego punktu widzenia » Felietony » Komunalne zwycięstwo
2022-11-19, 07:20 Autor: Bolesław Bezeg

Komunalne zwycięstwo

Czołówka "Górnoślązaka" z 1919 r.
Czołówka "Górnoślązaka" z 1919 r.
103 lata temu w efekcie rewolucji listopadowej, która miała miejsce w Niemczech w r. 1918, odbyły się wybory samorządowe. Choć początkowo zarządzono je na początek 1919 r. to ostatecznie odbyły się one w listopadzie 1919 r. 103 lata temu w ponad 200 śląskich gminach 100 proc. mandatów radnych zdobyli Polacy.
Z Historycznego Punktu Widzenia 19 listopada 2022
Po raz pierwszy miały się one odbyć w oparciu o demokratyczną ordynację wyborczą. Jednak w prowincjach o przeważającym żywiole polskim obawiając się bojkotu lub akcji dezorganizującej, władze niemieckie zdecydowały się na uchylenie dekretu o wyborach na czas nieokreślony.

Chociaż termin wyborów nie był jeszcze znany, to wiadomo było, że w końcu jednak się one odbędą. Dlatego już w początkach lutego 1919 r. bytomski Podkomisariat Naczelnej Rady Ludowej oraz Polski Prowincjonalny Komitet Wyborczy na Śląsku zaapelowały na łamach polskiej prasy o poparcie polskiej listy w wyborach komunalnych.

Równocześnie zaapelowano także do polskich partii politycznych o zawieszenie walki politycznej i rezygnację ze zgłoszenia własnych list kandydatów.

W październiku 1919 r., po względnym uspokojeniu sytuacji na Śląsku po sierpniowym pierwszym powstaniu, komisarz rządu Prus ds. Śląska Otton Hörsing zgłosił wniosek o przeprowadzenie wyborów komunalnych w Rejencji Opolskiej. Uważał on, że jest to dla Niemców dobry moment, bo najbardziej aktywni Polacy jako byli uczestnicy powstania znajdowali się na emigracji w Polsce, albo w aresztach i obozach. Wybory zarządzono zatem na 9 listopada 1919 r.

Te rachuby nie sprawdziły się, bowiem w międzyczasie ogłoszono amnestię i powracający z emigracji i więzień powstańcy natychmiast aktywnie włączali się w agitację wyborczą. Ta agitacja była zresztą na wszelkie sposoby utrudniana. Władze cofały debit czyli zezwolenie na rozpowszechnianie polskim czasopismom. Wzrastała liczba interwencji cenzury, odmawiano zezwoleń na wiece wyborcze, albo rozwiązywano wiece w trakcie ich trwania.

Często też zdarzało się, że bojówki KOOS czyli Kampforganisation Oberschlesien bandycko rozbijały polskie legalne wiece.

Mimo wcześniejszych zabiegów polskie ugrupowania nie były skonsolidowane. PPS wystawiła swoje własne listy. W wielu gminach ulegając ambicjom osobistym Polacy wystawili lokalne listy o nieokreślonej narodowości czy proweniencji politycznej.

Pojawiły się takie komitety jak: partia obywatelska, partia robotników, partia chałupników, partia gospodarzy, partia ludzi małych czy związek posiedzicieli domów i gruntów. Na 26 powiatów polskie listy wystawiono w 20.

Mimo to wybory stały się wielkim polskim sukcesem. Na 762 gmin Polacy zdobyli większość w 629, a w 216 zdobyli 100 proc. mandatów. Z 8432 mandatów radnych aż 6251 objęli Polacy co stanowiło 74,12 proc.

Wybory samorządowe w listopadzie 1919 r. były dla obu stron ważną próbą generalną przed mającym się odbyć na Śląsku plebiscytem.

Zobacz także

2022-11-13, godz. 12:45 Zachodnie granice Jutro przypada 32 rocznica podpisania polsko-niemieckiego traktatu granicznego, który ostatecznie usankcjonował przynależność tzw. Ziem Odzyskanych do Po… » więcej 2022-11-12, godz. 07:20 Spotkanie w Krzyżowej Dziś przypada 33 rocznica głośnego pojednawczego spotkania polskiego premiera z niemieckim kanclerzem w Krzyżowej na Dolnym Śląsku. » więcej 2022-11-11, godz. 07:20 104 rocznica odzyskania niepodległości Dziś obchodzimy 104 rocznicę odzyskania przez Polskę  niepodległości po 123 latach od ostatniego rozbioru tzw. pierwszej Rzeczpospolitej. » więcej 2022-11-01, godz. 08:21 Wszyscy święci... Dziś powiem Państwu Słuchaczom kilka słów o wyższości Zaduszek nad uroczystością Wszystkich Świętych. » więcej 2022-10-30, godz. 08:26 Frycowe Austriaków 281 lat temu podpisany został akt kapitulacji twierdzy Nysa, która w ten sposób wraz z całym Śląskiem stała się własnością Prus. » więcej 2022-10-29, godz. 07:23 Napoleon upokarza Prusy 216 lat temu Napoleon Bonaparte wkroczył do Berlina po unicestwieniu obu pruskich armii w dwóch rozegranych symultanicznie bitwach pod Jeną i Auerstaad. Oznaczało… » więcej 2022-10-23, godz. 08:20 Październikowa Odwilż Jutro przypada 66 pamiętnego wiecu w Warszawie podczas którego Władysław Gomułka wygłosił słynne przemówienie, rozpoczynające chwilową liberalizację… » więcej 2022-10-22, godz. 07:20 Polscy parlamentarzyści w Prusach 174 lata temu 22 października 1848 roku w Bytomiu powstał polski klub narodowy. » więcej 2022-10-16, godz. 12:45 Centralny Okręg Przemysłowy Największym przedsięwzięciem gospodarczym II Rzeczpospolitej była budowa Centralnego Okręgu Przemysłowego. Latach 1937-39 wydano na nią zawrotną kwotę… » więcej 2022-10-15, godz. 07:20 Operacja Panzerfaust W niegasnącej dyskusji nad tym czy w 1939 roku należało się dogadać z Hitlerem dziś rocznica operacji Panzerfaust, która zwolennikom sojuszu polsko-niemieckiego… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »