Radio Opole » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza » Kartka z kalendarza
2023-01-09, 07:47 Autor: IAR/D.Panek/dok.

Kartka z kalendarza

1431 - Przed sądem biskupim w Rouen rozpoczął się proces Joanny D’Arc, późniejszej francuskiej bohaterki narodowej, świętej Kościoła katolickiego, patronki Francji.

1433 - Król Władysław Jagiełło nadał szlachcie przywilej krakowski, gwarantujący nietykalność osobistą szlachciców oraz zakaz wtrącania do więzienia bez wyroku sądowego.

1674 - Urodził się Reinhard Keiser, niemiecki kompozytor barokowy, twórca ponad 100 oper, z których najczęściej grana to "Krezus”.

1774 - Zmarł biskup kujawski Józef Andrzej Załuski. Był pisarzem, politykiem i mecenasem kultury.

1796 - Zamknięta została Mennica Polska. Jej początki sięgają reformy monetarnej przeprowadzonej przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.

1797 - Powstały Legiony Polskie we Włoszech. Administracja Generalna Lombardii podpisała z generałem Janem Henrykiem Dąbrowskim konwencję o formowaniu oddziałów posiłkujących Lombardię.

1806 - W londyńskiej katedrze świętego Pawła został pochowany Horatio Nelson, najsłynniejszy admirał w historii floty brytyjskiej, który dwukrotnie pokonał flotę Francji.

1831 - Urodził się Agaton Giller, dziennikarz i pisarz, działacz niepodległościowy, członek Rządu Narodowego w powstaniu styczniowym.

1831 - Juliusz Słowacki podjął pracę w powstańczym Biurze Dyplomatycznym księcia Adama Jerzego Czartoryskiego. Wybitnego poetę oburzyło potępienie powstania przez papieża Grzegorza XVI.

1838 - W Gdańsku otwarto pierwsze publiczne przedszkole. 185. rocznica

1839 - Louis Jacques Daguerre zaprezentował nową technikę fotografii, nazwaną od jego nazwiska dagerotypią. Pozwalała na wykonanie unikatowej odbitki na metalowej płytce.

1850 - Zmarł Jan Kanty Andrusikiewicz, nauczyciel ludowy, organista, jeden z przywódców antyaustriackiego powstania chochołowskiego w 1846 roku.

1869 - Urodził się Władysław Heinrich, filolog i psycholog, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i członek Polskiej Akademii Umiejętności, organizator pierwszej w Europie Wschodniej Pracowni Psychologii Doświadczalnej.

1876 - Urodził się Adolf Nowaczyński, pisarz, publicysta, satyryk, działacz polityczny i społeczny, w okresie międzywojennym związany z obozem narodowo-demokratycznym. W czasie I wojny światowej znalazł się w 1. Pułku I Brygady Legionów Piłsudskiego.

1878 - Urodził się Janusz Chmielowski, matematyk, inżynier, taternik, działacz turystyczny. Główny inicjator i współzałożyciel pierwszej polskiej organizacji taternickiej - Sekcji Turystycznej Towarzystwa Tatrzańskiego.

1890 - Urodził się Karel Čapek, jeden z najwybitniejszych czeskich pisarzy XX wieku. Pionier fantastyki naukowej, twórca prozy awangardowej.

1891 - Urodził się Stanisław Kauzik, pseudonim Dołęga-Modrzewski, polityk, prawnik i dyplomata. W latach 1920-1925 bliski współpracownik Władysława Grabskiego.

1894 - Urodził się Henryk Stażewski, malarz związany z kierunkami awangardowymi, przedstawiciel konstruktywizmu. W swojej twórczości poświęcił się abstrakcji geometrycznej.

1901 - Urodził się Stanisław Dubois, działacz Polskiej Partii Socjalistycznej, publicysta. Walczył w powstaniu śląskim i wojnie polsko-bolszewickiej. Był twórcą Czerwonego Harcerstwa TUR.

1902 - Urodził się Jose Maria Escriva de Balaguer, hiszpański duchowny. W 1938 roku założył w Madrycie organizację "Opus Dei", której celem jest rozpowszechnianie świadomości powszechnego powołania do świętości.

1907 - Urodził się Feliks Konarski, reżyser, aktor scen rewiowych, poeta, komediopisarz, autor tekstów takich piosenek, jak: "Czerwone maki na Monte Cassino", "Umówiłem się z nią na dziewiątą”, "Powróćmy jak za dawnych lat” czy "Pięciu chłopców z Albatrosa”.

1908 - Urodziła się Simone de Beauvoir, francuska pisarka, filozofka, jedna z pionierek współczesnego feminizmu. Jej książka "Druga płeć” została uznana za jedną z najważniejszych w historii feminizmu.

1913 - Urodził się Richard Nixon, jeden z bardziej znaczących amerykańskich polityków XX wieku. Pierwszy i jedyny prezydent Stanów Zjednoczonych zmuszony do ustąpienia ze stanowiska w 1974 roku po aferze podsłuchowej Watergate.

1915 - W Lozannie utworzono Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce. Jego prezesem został Henryk Sienkiewicz, a wiceprezesem Ignacy Paderewski.

1916 - I wojna światowa: zwycięstwem wojsk tureckich nad alianckimi zakończyła się bitwa o Gallipoli. Łącznie straty obu stron wyniosły ponad 130 tysięcy zabitych i 262 tysiące rannych.

1918 - Urodził się Stanisław Leopold, pseudonim "Rafał", harcerz, dowódca I kompanii batalionu "Parasol", szef akcji "Koppe" w lipcu 1944 - próby zamachu na dowódcę SS i policji w Generalnym Gubernatorstwie generała Wilhelma Koppego.

1919 - Powstańcy wielkopolscy przeprowadzili nalot bombowy na lotnisko we Frankfurcie nad Odrą. Niemcy byli zaskoczeni, obsługa lotniska w ogóle się nie broniła.

1920 - Urodził się Mieczysław Pawlikowski, popularny aktor teatralny, filmowy i radiowy, podczas II wojny pilot RAF w Dywizjonach 300 i 301 w Anglii. Podczas służby w lotnictwie łącznie wykonał 29 lotów bojowych, podczas jednego z nich został zestrzelony jego samolot.

1922 - Urodził się Har Gobind Khorana, amerykański biolog molekularny pochodzenia pendżabskiego, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny z 1968 roku wraz z Robertem Holleyem i Marshallem Nirenbergiem, przyznanej za odszyfrowanie kodu genetycznego i jego roli w syntezie białek.

1923 - Początek strajku 50 tysięcy robotników przemysłu włókienniczego w Łodzi, Bielsku i Białymstoku. 100. rocznica

1925 - Urodził się Jerzy Wittlin, pisarz, satyryk, autor popularnej w latach 70. i 80. XX wieku serii "Vademecum". Według zasobów archiwalnych Instytutu Pamięci Narodowej w 1949 roku został pozyskany do współpracy przez służby specjalne PRL, jako informator "Janusz".

1926 - Urodził się Józef Nalberczak, aktor, znany z ról między innymi w "Popiołach" Andrzeja Wajdy i "Co mi zrobisz jak mnie złapiesz" Stanisława Barei. W czasie II wojny światowej żołnierz Armii Krajowej.

1928 - W Warszawie zmarł Antoni Osuchowski, prawnik, działacz narodowy i edukacyjny. Działał na rzecz obrony zagrożonej polskości w Wielkopolsce, Śląsku Cieszyńskim, Warmii i Mazurach.

1928 - Urodził się Domenico Modugnom, włoski piosenkarz, kompozytor i aktor, członek włoskiego parlamentu.

1928 - Urodziła się Judith Krantz, amerykańska pisarka, autorka licznych powieści dla kobiet, wielokrotnie filmowanych.

1928 - Powstała Liga Ochrony Przyrody, organizacja działająca na rzecz środowiska naturalnego i edukacji ekologicznej.

1936 - Zmarł Gabriel Korbut, historyk literatury polskiej i bibliograf, współzałożyciel Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, wykładowca literatury w Wolnej Wszechnicy Polskiej w latach 1918-1933.

1941 - Urodziła się Joan Baez, amerykańska gitarzystka, kompozytorka, autorka tekstów, wokalistka, znana z utworów utrzymanych w stylistyce bluesa i folk oraz muzyki religijnej i pieśni rewolucyjnych.

1941 - Urodził się Jerzy Derfel, pianista, kompozytor, autor muzyki teatralnej i filmowej. Napisał ponad 200 piosenek do tekstów wielu autorów, między innymi takich, jak: Ireneusz Iredyński, Jonasz Kofta, Wojciech Młynarski, Agnieszka Osiecka i Jeremi Przybora.

1942 - Zginął Jerzy Różycki, matematyk i kryptolog, pracownik kontrwywiadu wojskowego. W 1932 roku wraz z Marianem Rejewskim i Henrykiem Zygalskim zbudował replikę niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma, co umożliwiło deszyfrowanie tajnych depesz niemieckich.

1943 - W walce z Niemcami zginął Władysław Jasiński, pseudonim "Jędruś", założyciel i pierwszy dowódca jednego z najbardziej znanych oddziałów partyzanckich "Jędrusie", działającego w południowo-wschodniej Polsce od końca 1939 roku.

1944 - Urodził się Jimmy Page, brytyjski gitarzysta, współtwórca zespołu Led Zeppelin. W plebiscycie magazynu "Rolling Stone" w 2011 roku zajął trzecie miejsce na liście 100 największych gitarzystów wszech czasów.

1945 - Urodziła się Małgorzata Musierowicz, autorka i ilustratorka książek dla dzieci i młodzieży, między innymi: "Kwiatu kalafiora" i "Kłamczuchy".

1948 - Urodził się Jan Tomaszewski, piłkarz, bramkarz reprezentacji Polski, zdobywca trzeciego miejsca na Mistrzostwach Świata w RFN w 1974 roku i srebrnego medalu na Igrzyskach Olimpijskich w Montrealu w 1976.

1951 - W Nowym Jorku został otwarty gmach siedziby głównej ONZ, wybudowany na terenach podarowanych organizacji przez Johna Rockefellera.

1951 - Urodził się Konstanty Miodowicz, działacz państwowy i polityk, od 1997 poseł na Sejm III, V, VI i VII kadencji.

1956 - Urodziła się Lucyna Langer-Kałek, lekkoatletka, płotkarka, brązowa medalistka Igrzysk Olimpijskich i złota medalistka Mistrzostw Europy.

1958 - Zmarł Józef Szkolnikowski, trener piłkarski, działacz sportowy, major Wojska Polskiego, żołnierz armii generała Andersa, współzałożyciel i działacz PZPN, współzałożyciel "Przeglądu Sportowego".

1958 - Spotkanie prymasa Stefana Wyszyńskiego z Władysławem Gomułką i Józefem Cyrankiewiczem, dotyczące między innymi sprawy nauki religii w szkołach świeckich, harcerstwa oraz dekretu o obsadzaniu stanowisk kościelnych. 65. rocznica

1958 - Urodził się Mehmet Ali Agca, turecki zamachowiec, 13 maja 1981 roku na placu świętego Piotra w Rzymie przeprowadził nieudany zamach na papieża Jana Pawła II.

1966 - Władze PRL odmówiły wydania paszportu kardynałowi Stefanowi Wyszyńskiemu. Prymas planował wyjazd do Rzymu na inaugurację obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski.

1970 - W Londynie zmarł Mieczysław Grydzewski, publicysta, krytyk literacki, współzałożyciel i członek redakcji miesięcznika "Skamander", twórca i redaktor tygodnika "Wiadomości Literackie".

1981 - Urodził się Euzebiusz Smolarek, piłkarz, który występował na pozycji pomocnika lub napastnika, reprezentant Polski. Syn Włodzimierza Smolarka.

1981 - Zmarł Kazimierz Serocki, kompozytor, pianista i pedagog, autor muzyki filmowej, czołowy przedstawiciel awangardy w nowej muzyce polskiej.

1986 - Na zdjęciach wykonanych przez sondę Voyager 2 została odkryta Kresyda, jeden z księżyców Urana. Nie wiadomo o nim praktycznie nic, oprócz parametrów orbity i rozmiaru.

1997 - Zmarł Edward Osóbka-Morawski, działacz socjalistyczny, współzałożyciel i wiceprzewodniczący Krajowej Rady Narodowej, od 1944 roku przewodniczący PKWN, a następnie premier tak zwanego Rządu Tymczasowego uznawanego przez Związek Radziecki.

2006 - Powstał Górnośląski Związek Metropolitalny. Obejmował kilkanaście miast na prawach powiatu, leżących na obszarze konurbacji górnośląskiej.

2013 - Rozegrano pierwszy konkurs Pucharu Świata na skoczni narciarskiej imienia Adama Małysza w Wiśle-Malince.

2015 - Zmarł Józef Oleksy, polityk, poseł, marszałek Sejmu RP, premier, wicepremier oraz minister spraw wewnętrznych i administracji.

2017 - Zmarł Zygmunt Bauman, filozof, socjolog kultury, pisarz eseista. Współtwórca koncepcji postmodernizmu i autor pojęcia "płynnej nowoczesności". Pisał między innymi o lękach związanych z sytuacją ekonomiczną, zanikiem trwałych relacji międzyludzkich i więzi społecznych oraz z poczuciem zagrożenia płynącym z przekazów medialnych.

2020 - Zmarł Ivan Passer, czesko-amerykański reżyser filmowy. Jedna z kluczowych postaci czeskiej nowej fali lat 60. XX wieku. Bliski współpracownik Miloša Formana.

9 stycznia - Dzień Ligi Ochrony Przyrody, obchodzony w Polsce. Data ta upamiętnia historyczny zjazd organizacyjny 9 stycznia 1928 roku.

9 stycznia - Kalendarz Prawosławny - III Dzień Bożego Narodzenia.

Zobacz także

2024-10-04, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 4 października - Światowy Dzień Zwierząt, rozpoczynający Światowy Tydzień Zwierząt, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1999 roku. 4 października… » więcej 2024-10-03, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 3 października - Dzień Jedności Niemiec, święto narodowe Niemiec w rocznicę zjednoczenia RFN i NRD w 1990 roku. » więcej 2024-10-02, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 2 października - Międzynarodowy Dzień bez Przemocy, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ 15 czerwca 2006 roku. 2 października - Dzień Pamięci o… » więcej 2024-10-01, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 1 października - Międzynarodowy Dzień Osób Starszych, ustanowiony przez Zgromadzenie Ogólne ONZ w 1990 roku. 1 października - Międzynarodowy Dzień Muzyki… » więcej 2024-09-30, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 30 września - Międzynarodowy Dzień Tłumacza. 30 września - Dzień Archiwisty. 30 września - Światowy Dzień Copywritera. 30 września - Dzień… » więcej 2024-09-29, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 29 września - Międzynarodowy Dzień Głuchych i Języka Migowego, obchodzony w ostatnią niedzielę września - święto zostało ustanowione z inicjatywy Światowej… » więcej 2024-09-28, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 28 września - Światowy Dzień Walki z Wścieklizną. 28 września - Światowy Dzień Jabłka. 28 września - Święto Państwowości Czeskiej, Dzień… » więcej 2024-09-27, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 27 września - Dzień Polskiego Państwa Podziemnego, ustanowiony uchwałą Sejmu z 11 września 1998 roku. Uchwała nawiązuje do utworzenia w nocy z 26 na 27… » więcej 2024-09-26, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 26 września - Europejski Dzień Języków, ustanowiony przez Radę Europy w 2001 roku. 26 września - Ogólnopolski Dzień Aptekarza. 26 września - Światowy… » więcej 2024-09-25, godz. 01:00 Kartka z kalendarza 25 września - Międzynarodowy Dzień Głuchych i Języka Migowego. 25 września - Światowy Dzień Rzek. 25 września - Światowy Dzień Farmaceuty. 25… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »