Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek przedstawiał w Senacie w nocy z wtorku na środę informację o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich w 2021 roku wraz z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela.

Ze sprawozdania wynika, że w 2021 r. wpływ spraw kierowanych do Rzecznika Praw Obywatelskich był najwyższy w historii jego działalności, wpłynęło bowiem 74 279 wniosków.

"Znaczący wzrost liczby wniosków kierowanych do Rzecznika w roku 2020 i 2021 wynika m.in. z wystąpienia, a następnie trwania w 2021 r. stanu epidemii, który w istotny sposób zakłócił dotychczasowe formy funkcjonowania organów administracji publicznej i sądów, doprowadził do bardzo częstej zmiany przepisów regulujących życie codzienne obywateli. Stan epidemii nierozerwalnie też łączył się z ograniczeniem szeregu podstawowych wolności lub praw człowieka. Dlatego osoby, które doznały tych ograniczeń, w sposób oczywisty poszukiwały, poprzez wnioski kierowane do Rzecznika Praw Obywatelskich, odpowiedzi na pytanie, czy ich wolności lub prawa nie zostały ograniczone w sposób nadmierny" - czytamy w sprawozdaniu.

W sprawozdaniu poinformowano też, że w okresie objętym informacją Rzecznik, oprócz działań podejmowanych w indywidualnych sprawach, skierował do właściwych organów 213 wystąpień o charakterze problemowym, zawierających uwagi wskazujące na systemowe problemy występujące w zakresie ochrony praw jednostki, w tym 79 wystąpień dotyczyło podjęcia inicjatywy prawodawczej zmierzającej do zapewnienia skutecznej ochrony wolności lub praw człowieka. Rzecznik korzystając z uprawnień procesowych przystąpił również w tym okresie do 25 postępowań przed Trybunałem Konstytucyjnym, a także złożył 1 wniosek do Trybunału Konstytucyjnego. Ponadto Rzecznik złożył 51 skarg nadzwyczajnych do Sądu Najwyższego, 113 kasacji i skarg kasacyjnych, 16 skarg kasacyjnych do Naczelnego Sądu Administracyjnego, 13 skarg do wojewódzkich sądów administracyjnych oraz przystąpił do 41 postępowań sądowych i 21 postępowań przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka oraz Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Wśród spraw rozpatrzonych przez Rzecznika w 2021 r. dominowały sprawy z zakresu szeroko pojętego prawa karnego (36,8 proc.), prawa administracyjnego i gospodarczego (20,4 proc.), prawa cywilnego (15,4 proc.), prawa pracy i zabezpieczenia społecznego (14 proc.).

Marcin Wiącek na posiedzeniu Senatu odpowiadał na pytania Senatorów. Senator Bogdan Klich pytał jakie działania podjął wobec nieprawidłowych działania policji wobec demonstrujących w Polsce w Warszawie i Krakowie 11 listopada.

"Jeżeli trafiają do mojej wiadomości sytuacje, kiedy pojawia się wątpliwość, czy policja właściwie reaguje na sytuacje mające miejsce podczas zgromadzeń występuję do odpowiednich komend policji" - powiedział Wiącek. Dodał, że również 11 listopada pojawiły się wątpliwości wobec zachowania policji wobec kontrmanifestacji, więc zgłosił wystąpienie i czeka na odpowiedź.

"Jest bardzo wiele korespondencji i wystąpień, które są kierowane od rzecznika do organów policji". Mówił, że z niektórych odpowiedzi dowiedział się, że "organy policji nie czują się związane orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka".

Pytany o sytuację na granicy z Białorusią, powołał się na art. 37 Konstytucji RP, który głosi, że "kto znajduje się pod władzą Rzeczypospolitej Polskiej, korzysta z wolności i praw zapewnionych w Konstytucji". Rzecznik wyjaśnił, że "nawet ten kto naruszy prawo korzysta z wolności i praw, a naruszenie prawa jest wyjaśniane w obowiązujących procedurach". "Polska jest adresatem międzynarodowego prawa zakazującego zbiorowego wydalania cudzoziemców. "Człowieka można wydalić z terytorium RP pod warunkiem, że w odpowiedniej procedurze wyjaśnimy jego sytuację" - tłumaczył. "Czy wymaga pomocy, opieki medycznej, pomocy humanitarnej, czy to jest człowiek, który wedle prawa może ubiegać się o status uchodźcy, czy wydalenie z terytorium Polski nie zagrozi jego życiu i nie będzie ryzyka jego nieludzkiego traktowania" - dodał.

W informacji o działalności RPO podano też, że "do Biura RPO wciąż kierowane są skargi dotyczące ograniczeń w uzyskaniu należnych świadczeń opiekuńczych przez osoby faktycznie sprawujące opiekę nad niepełnosprawnym członkiem bliskiej rodziny". Poinformowano, że "wciąż niewykonane pozostają dwa wyroki Trybunału Konstytucyjnego, których realizacja jest kluczowa dla uporządkowania systemu wsparcia dla osób z niepełnosprawnością, ich opiekunów, a także ich rodzin".

Wiącek tłumaczył, że jeden z tych wyroków "kwestionuje regułę obowiązującą w polskim prawie, która mówi, że jeżeli niepełnosprawność powstała przed osiągnieciem 18 roku życia, przysługuje świadczenie pielęgnacyjne w wysokości 2200 zł, a jeżeli po ukończeniu pełnoletności, przysługuje zasiłek opiekuńczy, który wynosi 620zł". W ocenie RPO, jest to dyskryminacja w zależności od tego, kiedy powstała niepełnosprawność. Zwrócił uwagę, że wyrok ten nie jest wykonany przez ustawodawcę, ale jest wykonywany przez sądy i samorządowe kolegia odwoławcze.

Jego zdaniem cała koncepcja, na której opiera się świadczenie pielęgnacyjne jest niewystarczająca. Przypomniał, że aby otrzymać 2200 zł świadczenia pielęgnacyjnego, rodzic dziecka z niepełnosprawnością musi zrezygnować z pracy, co jego zdaniem jest niesprawiedliwe. W tej sprawie toczy się postępowanie przed TK, RPO zgłosił udział w tym postępowaniu. Kolejnym wymienionym przez niego problemem jest brak waloryzacji świadczeń socjalnych.

Z informacji wynika też, że "Rzecznik zwrócił się również do Premiera z prośbą o informację, czy Kancelaria Prezesa Rady Ministrów bądź Minister Cyfryzacji prowadzi lub planuje podjąć działania dotyczące wprowadzenia możliwości udzielania poparcia obywatelskim projektom inicjatyw ustawodawczych w sposób elektroniczny". "Wystąpienie to pozostaje bez odpowiedzi" - napisano. (PAP)

Autor: Olga Łozińska

oloz/wr/