O rewizji u Gurjanowa informuje w Telegramie Stowarzyszenie Memoriał. Wcześniej potwierdzono informacje o przeszukaniach w mieszkaniach innych pracowników, w tym szefa stowarzyszenia Jana Raczyńskiego, jego zastępcy, historyka Nikity Pietrowa oraz przywódcy obrońców praw człowieka z Memoriału Olega Orłowa.

Gurjanow jest szefem sekcji polskiej w Memoriale, badającej represje polityczne wobec obywateli polskich w ZSRR, w tym zbrodnię katyńską.

Z kolei Pietrow jest autorem wielu publikacji naukowych na temat aparatu bezpieczeństwa ZSRR. Pisał o represjach wobec ludności polskiej, w tym o tzw. operacji polskiej NKWD z lat 1937-1938, bezpośrednich wykonawcach zbrodni katyńskiej, fałszowaniu referendum w Polsce w 1946 r. i wyborów w 1947 r. oraz o obławie augustowskiej z lipca 1945 r.

Według informacji przekazanej przez stowarzyszenie, rewizje odbywają się w ramach postępowania, dotyczącego „rehabilitacji nazizmu”.

5 marca w mediach pojawiła się nieoficjalna informacja o wszczęciu wobec pracowników Memoriału sprawy karnej, dotyczącej „rehabilitacji nazizmu”, za co grozi kara do pięciu lat pozbawienia wolności.

W lutym organy śledcze wszczęły postępowanie sprawdzające na wniosek organizacji Weterani Rosji, oskarżającej organizację o „negowanie zbrodni popełnionych przez wspólników nazistów”. Chodziło m.in. o umieszczenie na listach represjonowanych w czasach ZSRR trzech osób uznanych za kolaborantów.

Jak mówił BBC były prawnik Memoriału Kiriłł Korotiejew, przepisy o karach za "rehabilitację nazizmu" są w Rosji stosowane w praktyce za "wszelką krytykę (działań) władz sowieckich w latach II wojny światowej".

Założony w 1987 roku Memoriał, jedna z najstarszych i najbardziej zasłużonych rosyjskich organizacji pozarządowych, w grudniu 2021 roku został uznany przez władze za tzw. zagranicznego agenta, a następnie zlikwidowany.

W październiku 2022 roku Memoriał został uhonorowany Pokojową Nagrodę Nobla wraz z szefem białoruskiego Centrum Praw Człowieka Wiasna Alesiem Bialackim i ukraińskim Centrum Wolności Obywatelskich. (PAP)

jkl/ mal/