W piątek w Wilnie odbyły się polsko-litewskie konsultacje międzyrządowe. Podczas wspólnej konferencji prasowej premierów Mateusza Morawieckiego i Ingridy Szimonyte szefowa rządu Litwy podkreślała, że było to trzecie spotkanie w tym formacie, a wzięło w nim udział 12 ministrów z obu rządów.

"To udowadnia, że współpraca między państwami i partnerstwo nie jest tylko deklaracją polityczną, ale idą za tym bardzo praktyczne czyny" - powiedziała.

Jak przekazała, wiodącym tematem rozmów była Ukraina i wojna, która toczy się o integralność terytorialną, suwerenność, a także wartości europejskie: za wolność, za możliwość podejmowania decyzji i za prawo życia nie pod dyktando. "Litwa i Polska przyjmują i proponują przyjęcie tego jako własną kwestię" - mówiła. "Jest to walka kultury z grubiaństwem, walka wolności ze zniewoleniem i prawdy z kłamstwem" - podkreślała.

Szimonyte mówiła, że ogromną odpowiedzialnością szefów MSZ obu państw jest skoncentrowanie uwagi międzynarodowej na sytuacji na Ukrainie.

Premier zaznaczyła, że trwający kryzys energetyczny, wywołany przez Rosję, jest pokłosiem jej błędnego postrzegania przez europejskich polityków. Dodała, że spostrzeżenie szefowej KE Ursuli von der Leyen, odnośnie do tego, że Polska i kraje bałtyckie miały rację w tej sprawie, jest "miłe, ale niewystarczające".

"Było to bardzo szczegółowo przygotowane, nie wczoraj, nie przedwczoraj i nie jesienią 2021 roku tylko wcześniej, ponieważ chodziło tu o przygotowanie, aby nasze społeczeństwa uwierzyły, że Rosja może być stabilnym, przewidywalnym partnerem. Zawsze mówiliśmy, że energetyka będzie wcześniej czy później użyta jako broń geopolityczna, dlatego podejmowaliśmy bardzo dużo przedsięwzięć na własną rękę, aby zmniejszyć te ryzyka" - oświadczyła Szimonyte.

Premier Litwy powiedziała, że efekty wojny energetycznej, wytoczonej Europie przez Rosję, "widać w rachunkach za gaz, energię elektryczną i inne usługi komunalne". Przypomniała, że od lat Polska i inne państwa bałtyckie dążyły do jak największego energetycznego uzależnienia się od Rosji. Zaznaczyła, że dziś należy przyjąć odpowiednie rozwiązania na szczeblu unijnym.

"Będą to rozwiązania, które pomogą nam rozwiązać problemy, aby warunki były porównywalne dla przedsiębiorstw we wszystkich państwach UE w celu zapewnienia konkurencyjności i ochrony naszego bezpieczeństwa" - zaznaczyła premier Litwy.

Szimonyte poinformowała, że poza kwestią bezpieczeństwa energetycznego, w rozmowach ze stroną polską, pomimo braku szefów obrony tych krajów, poruszone zostały również kwestie bezpieczeństwa. Oceniła, że dotychczasowe "wspólne działania w obronie wschodniej flanki NATO, zabezpieczenie pewnych kwestii, jest wzorem do naśladowania".

Przypomniała, że polsko-litewskie konsultacje międzyrządowe mają miejsce w przededniu "wydarzeń tragicznych dla całej Europy" - ataku ZSRR na Polskę. Wyraziła przy tym swój szacunek dla "bohaterskiej walki narodu polskiego z totalitarnym reżimem". "To jeszcze kolejna okazja, aby przypomnieć, jak krucha jest wolność, jak niestabilna jest wolność w Europie i jak dużo musimy zrobić, żeby jej bronić, aby ani szantaż polityczny, ani propaganda - wszystko to, z czego korzysta Kreml, nie mogły zmienić naszego kierunku" - powiedziała premier Litwy.

Ze swej strony premier Morawiecki podkreślał, że po 24 lutego tego roku wiemy doskonale, iż agresywna polityka Rosji stanowi zagrożenie dla całej Europy i dla całego świata. "Ta agresywność jest czymś, co w czasie historii ostatnich stuleci bardzo często dawało się nam we znaki, i Litwie, i Polsce" - powiedział szef polskiego rządu.

"Spotykamy się w przededniu rocznicy, bardzo tragicznej dla Polski - 17 września 1939 roku Polska została napadnięta przez Związek Radziecki po 1 września, który oznaczał początek II wojny światowej" - podkreślił Morawiecki.

Ale - jak dodał - 15 czerwca 1940 r. - Litwa także została napadnięta przez Związek Radziecki. "I ta data oznaczała dla naszych litewskich przyjaciół to samo, co dla Polski - wiele dekad zniewolenia, wiele dekad zbrodni sowieckich na polskiej i na litewskiej ziemi" - zaznaczył premier.

Według niego, "ta sowiecka okupacja niestety cofnęła nas w rozwoju". "I dziś, i Litwa, i Polska stają przed bardzo podobnymi wyzwaniami pomimo już trzech dekad transformacji, które są za nami" - podkreślił Morawiecki.

Jak zaznaczył, "Polska i Litwa długo żyły w cieniu Rosji". "I bardzo często przestrzegaliśmy naszych partnerów zachodnich przed ryzykami, przed ustępstwami, które wiążą się z agresywną polityką rosyjską" - przypomniał szef polskiego rządu.

Ale - jak dodał - "niestety trzeba było zdarzeń ostatnich miesięcy, żeby Europa Zachodnia, żeby cały świat przyznał nam rację". "Niedawno przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen powiedziała, że Polska i państwa bałtyckie miały rację w ocenie tych ryzyk, które wiązały się z polityką rosyjską" - powiedział Morawiecki.

"To delikatnie powiedziane, ponieważ były, i w Polsce, i na Litwie, siły polityczne, które także współgrały z tą polityką, która była obecna w Europie Zachodniej. I to właśnie rząd PiS, nasz rząd bardzo jednoznacznie wskazywał na te ryzyka, a nasi konkurenci polityczni niestety ręka w rękę grali do muzyki granej w zachodniej Europie, tej muzyki ustępstw" - powiedział premier.

Ocenił, że dziś stoimy przed "wielkim geopolitycznym zakrętem i ogromnym wyzwaniem, wyzwaniem przebudowy architektury bezpieczeństwa: fizycznego, zewnętrznego i wewnętrznego, bezpieczeństwa energetycznego i gospodarczego". Podkreślił, że tym zagadnieniom obie strony poświęciły dużą część spotkań. Ocenił, że to dobrze, iż obecnie Europa Zachodnia słucha rządów: litewskiego i polskiego.

"To bardzo ważne, by fatalna polityka gazowa niemiecko-rosyjska rzeczywiście już na stałe odeszła do przeszłości" - oświadczył szef rządu RP. Zaznaczył, że jest tak, jak mówił już wielokrotnie w przeszłości, że "prawdziwa cena rosyjskiego gazu, to szantaż, z którym mamy do czynienia w całej Europie dzisiaj i to cena ukraińskiej krwi, która jest dzisiaj przelewana za wolność waszą i naszą". Wskazał, że Ukraińcy walczą nie tylko o swój kraj, ale i o bezpieczeństwo i pokój w całej Europie.

"Dlatego Rosję trzeba powstrzymać i Rosję można powstrzymać. To robią Ukraińcy na polu bitwy, ale to także robi rząd litewski i rząd polski, tłumacząc naszym partnerom w Europie Zachodniej jak ta polityka powinna wyglądać w przyszłości, żeby już nigdy nie być przedmiotem rosyjskiego szantażu" - powiedział Morawiecki.

Apelował też, by "skończyć z takimi mechanizmami, które pozwalają kalkulować ceny według dotychczas obowiązujących schematów, ale które jednocześnie prowadzą do ogromnych napięć społecznych". "Tak, ta polityka cenowa UE dzisiaj prowadzi do ogromnych napięć społecznych, to ona jednocześnie wyznacza ceny energii, a te ceny energii przekładają się na inflację" - dodał premier polskiego rządu.

Morawiecki mówił, że w Rosji postępuje coraz większy kryzys związany z sankcjami, o które walczyły Polska i Litwa. "Dzisiaj one stają się coraz bardziej skuteczne" - podkreślał.

"Dzisiaj mamy do czynienia z wojną nerwów - kto pierwszy podda się i Europa się nie może poddać. Polska i Litwa będą stały na straży tego, aby Europa się nie poddała w tej walce, bo dzisiaj walczymy o nasze wspólne bezpieczeństwo" - mówił szef polskiego rządu. "Dzisiaj Polska i Litwa są w centrum przebudowy architektury bezpieczeństwa przynajmniej tej części Europy, jeśli nie całej Europy" - dodał.

Jak wskazał, "nowy świat, który wyłania się zza tego geopolitycznego zakrętu, może być jeszcze bezpieczniejszy, może być lepszy niż to, co było naszym doświadczeniem przed 24 lutego tego roku".

"Nie możemy ulec szantażowi. Nie możemy traktować gazociągów między Rosją a Niemcami jak projektu biznesowego, tak jak traktowali to bardzo często niektórzy politycy, doskonale wiemy jacy. Nie możemy uznawać sankcji nałożonych na Rosję za coś, co jest działaniem nadzwyczajnym i niepotrzebnym, a tak też próbowali nam niektórzy politycy, wiemy doskonale którzy, wmawiać jeszcze całkiem niedawno" - mówił Morawiecki. "Nie możemy polityki niemieckiego rządu traktować jako błogosławieństwa, a tak niektórzy mówili o polityce niemieckiego rządu jeszcze w 2021 roku" - podkreślał i dodał, że prasa niemiecka jest dziś bardzo krytyczna w tej kwestii.

Morawiecki przekazał, że rozmowy dotyczyły współpracy między Polska i Litwa w zakresie kultury, edukacji, infrastruktury, współpracy w dziedzinie finansów, polityki zagranicznej czy spraw wewnętrznych. "Jesteśmy właściwie na tej samej długości fali. Niewielkie różnice w kilku obszarach staraliśmy się dzisiaj omówić, ale miejmy świadomość, że różni szatani są czynni, bardzo mocno działają, aby nas skłócić, ale my się nie dajemy skłócić" - podkreślał.

Szef polskiego rządu dziękował litewskiej premier i prezydentowi tego kraju Gitanasowi Nausedzie, że ponad problemami potrafią patrzeć dalej.

"Potrafimy wypracować wspólny mechanizm walki o tę nową architekturę bezpieczeństwa, która jest wielką szansą na zdrowy, sprawiedliwy rozwój gospodarczy, na wzmocnienie dobrobytu naszych społeczeństw, ale dziś - tu i teraz - wiemy, że wszystko zaczyna się od bezpieczeństwa i my razem, Polska i Litwa, ramię w ramię działamy w Brukseli, w Waszyngtonie, w Kijowie pomagając naszym przyjaciołom, aby ta nowa architektura bezpieczeństwa stanowiła fundament przyszłego dobrobytu, przyszłego spokojnego rozwoju naszych dwóch wspaniałych narodów, które oby w kolejnych dziesięcioleciach, stuleciach jak najpiękniej potrafiły ze sobą żyć i rozwijać się" - powiedział Morawiecki. "Jesteśmy dziś dużo bliżej tego celu niż byliśmy w przeszłości" - dodał.

Przed konferencją prasową, w obecności obu premierów, zostały podpisane dwie deklaracje: w sprawie współpracy dotyczącej infrastruktury transportowej oraz o współpracy resortów finansów.(PAP)

autorzy: Grzegorz Bruszewski, Rafał Białkowski, Edyta Roś, Adrian Kowarzyk

gb/ rbk/ ero/ amk/ mal/