We wtorek w Centrum Prasowym PAP odbyło się spotkanie promujące leksykon "Premierzy i ministrowie Rzeczypospolitej Polskiej 1918–1939". W dyskusji na temat tej publikacji udział wzięli dyrektor Instytutu De Republica prof. Andrzej Przyłębski oraz członkowie zespołu redakcyjnego publikacji – historycy prof. Jarosław Kłaczkow i prof. Zbigniew Girzyński.

Dyrektor Instytutu De Republica prof. Andrzej Przyłębski powiedział PAP, że prezentowany leksykon dokumentuje II Rzeczpospolitą – jej premierów i ministrów, a także dostarcza szczegółowej wiedzy o ich biografii i o miejscach ich urodzenia i pochówku.

Zapewnił, że kierowany przez niego instytut będzie w dalszym ciągu przygotowywał takie publikacje.

"W przygotowaniu jest następny tom leksykonu, tym razem poświęcony premierom i ministrom rządu na uchodźstwie w latach 1939-1945. Przygotowaliśmy już album o +Mazurku Dąbrowskiego+, teraz jest przygotowywany album o polskim godle. Publikacje te to jedno z ważnych zadań naszej działalności" – podkreślił prof. Przyłębski.

Pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. ochrony miejsc pamięci Wojciech Labuda wskazał, że pomysł na przygotowanie publikacji przedstawiającej premierów i ministrów II Rzeczypospolitej był związany z programem opieki nad grobami ministrów.

"Premier Mateusz Morawiecki zlecił zadanie objęcia opieką grobów ministrów z okresu II Rzeczypospolitej i tych na uchodźstwie. W międzyczasie okazało się, że czasami o tych postaciach, nieraz wyjątkowych, wiemy bardzo niewiele" – mówił. "Dzisiaj prezentujemy właśnie ich sylwetki" – dodał.

Zaznaczył, że dzięki pokazaniu sylwetek ministrów z okresu II RP podkreślana jest ciągłość państwa polskiego w ostatnich stu latach.

"Drugim celem jest pokazanie polskiemu społeczeństwu życiorysów tych osób osób, które nieraz były wręcz rewolucjonistami. Zamach kolejowy pod Bezdanami przyniósł przecież Polsce pięciu premierów. To byli wybitni naukowcy na skalę światową, którzy niejednokrotnie pracowali u podstaw w czasie zaborów i z bronią walczyli o wolną Rzeczpospolitą, a potem tę wolną Rzeczpospolitą budowały z trzech zaborów" – podkreślił Wojciech Labuda.

"Rządy z okresu II Rzeczypospolitej to fundament naszej państwowości. Polska została wymazana z mapy świata i Europy u kresu XVIII w., nie licząc epizodycznej roli Księstwa Kongresowego. Stąd, gdy się na tej mapie znów pojawia w 1918 r., instrumenty funkcjonowania polskiego państwa musiały powstać nieomal od zera" – powiedział PAP prof. Zbigniew Girzyński, historyk z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i redaktor naukowy leksykonu.

Zaznaczył, że "rządy II RP pracowały na rzecz budowy państwa polskiego oraz starały się rozwijać naszą państwowości w różnych wymiarach". "To czas powstania Gdyni, Centralnego Okręgu Przemysłowego oraz cały szereg innych działań, które sprawiły, że Polska – choć pokonana w kampanii polskiej 1939 r. – nie została wymazana z mapy i powstała po wojnie" – powiedział. "Była wprawdzie rządzona przez komunistów, ale nawet oni korzystali z tego ogromnego dorobku instytucjonalnego, jaki stworzyły gabinety okresu II Rzeczypospolitej" – podkreślił badacz.

Prof. Jarosław Kłaczkow, historyk z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i redaktor naukowy leksykonu powiedział PAP, że "czas tego jednego pokolenia, jakim była II RP, absolutnie nie został przez kolejne gabinety zmarnowany".

"Polska roku 1918 i roku 1939 to dwa różne światy. W 1939 roku Polska była krajem, który rozwijał się coraz szybciej gospodarczo, wchodzi do ligi jednego z najszybciej rozwijających się państw w Europie Środkowej. Niestety wybuch wojny te procesy zatrzymał" – powiedział historyk.

Zaznaczył także, że "tłem słownika premierów i ministrów II Rzeczypospolitej jest przedstawienie ciężkiej codziennej pracy wszystkich i premierów, i ministrów, którzy bez względu na podziały polityczne mieli jeden określony cel – budowanie silnej gospodarczo i polityczne Polski" – dodał.

Prof. Kłaczkow, zapytany o najważniejsze gabinety II Rzeczypospolitej, wskazał na trzy rządy. "Jest to pierwszy rząd Jędrzeja Moraczewskiego, który tworzył założenia państwa, które do dzisiaj funkcjonują chociażby w postaci ubezpieczeń społecznych. To także rząd Władysława Grabskiego, który wprowadził złotego, walutę, którą posługujemy się do dziś. Nie można także nie wspomnieć o najdłużej urzędującym gabinecie Felicjana Sławoja Składkowskiego, który stworzył Centralny Okręg Przemysłowy, a także plan 15-letni, który miał do 1954 r. przekształcić Polskę z kraju rolniczo-przemysłowego w wysoko rozwinięty" – powiedział historyk.

Za pierwszy rząd II RP uznaje się gabinet Jędrzeja Moraczewskiego, który został powołany przez Piłsudskiego 17 listopada 1918 r. Z kolei ostatnim rządem międzywojennej Polski był gabinet Felicjana Sławoja Składkowskiego, któremu przyszło się zmierzyć z niemiecką i sowiecką agresją we wrześniu 1939 r. Gabinet ten udał się na emigrację, aby na podstawie przepisów konstytucji kwietniowej kontynuować na wychodźstwie walkę o niepodległość Polski. W latach 1918–1939 działało łącznie 30 gabinetów.

Leksykon "Premierzy i ministrowie Rzeczypospolitej Polskiej 1918–1939" pod redakcją naukową Zbigniewa Girzyńskiego, Jarosława Kłaczkowa i Wojciecha Piaska wydał Instytut De Republica.(PAP)

Autorka: Anna Kruszyńska

akr/ joz/