„To szczęśliwy dzień, szczęśliwy moment. (…) Oczyścimy się z tego sowieckiego symbolu, który nie ma nic wspólnego z grobami” – powiedział dziennikarzom mer Wilna Remigijus Szimaszius przed rozpoczęciem prac na cmentarzu. Dodał, że „robimy to z szacunkiem, nie niszcząc grobów” spoczywających tu około 3 tys. żołnierzy radzieckich.

Pomnik na Antokolu składa się z sześciu figur żołnierzy, z których każda mierzy ponad sześć metrów wysokości. Po demontażu rzeźby będą przechowywane na terenie spółki komunalnej wileńskiego samorządu. Nie wiadomo jeszcze, co stanie się z nimi później. Rozważa się m.in. przekazanie rzeźb Muzeum Narodowemu Litwy.

Władze Wilna zamierzały usunąć monument do 1 listopada, prace wstrzymał jednak Komitet Praw Człowieka ONZ, który nałożył tymczasowe środki ochrony na wniosek grupy osób przedstawiających się jako etniczni Rosjanie. Po rozpatrzeniu wniosku organ ONZ nie wyraził zgody na usunięcie pomnika. Władze Wilna oświadczyły jednak, że mimo to demontaż monumentu rozpocznie się, bo Komitet został wprowadzony w błąd.

Litewskie ministerstwo sprawiedliwości i władze Wilna podkreślają, że decyzja Komitetu Praw Człowieka ONZ została podjęta w oparciu o błędną informację, jakoby pomnik stał na grobach poległych żołnierzy sowieckich. Tymczasem groby około 3 tys. wojskowych są rozmieszczone po obu stronach pomnika.

Zespół pomnikowy na Antokolu, na powierzchni ponad 2 hektarów, jest najbardziej rozpoznawalnym na Litwie miejscem upamiętniającym żołnierzy radzieckich. W centralnym jego punkcie w 1984 roku ustawiono pomnik. Po obu jego stronach na sześciu tarasach znajdują się zbiorowe groby ponad 3 tys. żołnierzy radzieckich. Spoczywają tam również przywódcy władzy radzieckiej. Jest to także miejsce, w którym 9 maja odbywają się centralne uroczystości z okazji zwycięstwa ZSRR w II wojnie światowej, z udziałem tysięcy Rosjan mieszkających na Litwie oraz rosyjskich dyplomatów.

Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)

aki/ akl/