Raport “State of the World’s Birds” publikowany jest co cztery lata. Tegoroczna edycja wyraźnie wskazuje narastające zagrożenia dla ptaków i ich przyczyny. Najpoważniejszą jest rozwój i uprzemysłowienie rolnictwa, którego skutki odczuwa aż 73 proc. gatunków ptaków. Do tego dochodzi masowa wycinka lasów, wzrost populacji gatunków inwazyjnych, eksploatacja zasobów naturalnych i zmiany klimatu.

To wszystko sprawia, że wyraźnie kurczą się polpulacje niemal połowy (49 proc.) gatunków ptaków. To wyraźny wzrost, bo w raporcie opublikowanym w 2018 roku było to 40 proc., co oznacza, że sytuacja pogarsza się w dramatycznym tempie. W publikacji odnotowano też, że co najmniej 187 gatunków bezpowrotnie wyginęło. Większość z nich to gatunki endemiczne żyjące na wyspach, chociaż coraz częściej, zwłaszcza w regionach tropikalnych, obserwuje się wymieranie ptaków, które występowały na dużych terenach. Na przykład w Etiopii z powodu przekształcenia użytków zielonych w pola uprawne liczebność pazurczaków samotnych, ptaków z rodziny skowronków, spadła od 2007 roku o 80 proc.

Przez ostatnie 50 lat w Ameryce Północnej ubyło 2,9 miliarda ptaków (spadek o 29 proc.). NIe lepiej jest w innych częściach świata – w Europie od 1980 roku ubyło 600 milionów osobników (19 proc.), a wśród nich znalazły się gatunki kiedyś bardzo liczne i pospolite, jak jerzyk, bekas czy gawron.

Raport publikowany przez organizację BirdLife International zbiera w jednym miejscu dane z wielu różnych badań, ponieważ ptaki są najlepiej zbadaną grupą organizmów na ziemi. Daje kompleksowy obraz stanu przyrody. "Ptaki znakomicie informują nas o kondycji planety. Teraz mówią nam, że przyroda jest w złym stanie, wiele gatunków ginie" – tłumaczy ornitolog Stuart Butchart z BirdLife International w rozmowie z "The Guardian". Co więcej, na podstawie danych na temat zmian liczebności poszczególnych gatunków można przewidywać przyszłość ekosystemów, w których ptaki są kluczowym elementem. I niestety, trzeba się spodziewać efektu domina - ich wymieranie wywoła niezliczone negatywne skutki - bo dzioborożce rozsiewają duże nasiona w lasach tropikalnych, sępy usuwają resztki organiczne, a ptaki morskie pomagają w obiegu składników odżywczych pomiędzy morzem a lądem, przez co mają kolosalne znaczenie dla zdrowia raf koralowych.

Tegoroczny raport więcej uwagi niż poprzednie edycje poświęca pożarom, ponieważ większa niż zazwyczaj ich liczba spowodowała w ostatnich latach zniszczenie siedlisk, które wcześniej nie były zagrożone. Do gwałtownego ginięcia gatunków przyczyniają się też fale upałów, susze i powodzie. Dlatego naukowcy ostrzegają, że nie może być dziś mowy o ochronie ptaków bez jednoczesnego rozwiązywania kryzysu klimatycznego, którego konsekwencją sią te, coraz częstsze ostatnio, kataklizmy.

Raport “State of the World’s Birds 2022” ukazał się tuż przed poświęconą bioróżnorodności konferencją ONZ - COP15, która w grudniu odbędzie się w Montrealu. Będzie to szansa stworzenia nowych regulacji prawnych na kolejną dekadę. Dr Stuart Butchart ma nadzieję, że zawarte w raporcie tezy zostaną uwzględnione w końcowym oświadczeniu z Montrealu. "Kluczowe jest teraz przyjęcie przez rządy naprawdę ambitnych, odważnych i globalnych regulacji dotyczących bioróżnorodności – apeluje. I wylicza, że konieczne jest zwiększenie liczby i jakości obszarów chronionych, zachowanie pozostałych jeszcze siedlisk i przywracanie tych, które zniszczono.

Autorzy raportu apelują też o wprowadzenie regulacji, które będą zapobiegać nielegalnym polowaniom na ptaki, lepsze zarządzanie gatunkami inwazyjnymi, ograniczanie nadmiernych połowów ryb zapobieganie nadmiernej eksploatacji zasobów naturalnych. I przytaczają dowody na to, że takie działania mają sens. Według BirdLife, gdyby nie podjęta ochrona, od 1993 roku wyginęłoby od 21 do 32 gatunków ptaków więcej. Dobrym przykładem jest stworzenie nowego azylu dla ptaków morskich na północnym Atlantyku - na obszarze wielkości Francji ochronę znalazło 5 milionów ptaków. "Musimy powstrzymać te spadki i zacząć zmierzać do uzdrowienia sytuacji. Od tego zależy przyszłość nie tylko ptaków, ale też ludzi - podsumowuje dr Butchart. (PAP Life)

agf/ gra/

Link do raportu zawierającego m.in. liczne infografiki i zdjęcia ptaków: https://www.birdlife.org/wp-content/uploads/2022/09/SOWB2022_EN_compressed.pdf