„Jesteśmy tutaj, by dać świadectwo prawdzie i nazywać rzeczy po imieniu, mówiąc o akcie ludobójstwa popełnionym na Polakach i Żydach” – powiedziała podczas uroczystości wicemarszałek Sejmu RP Małgorzata Gosiewska.

W swym przemówieniu nawiązała ona do zbrodni rosyjskich na Ukrainie. „Na oczach całego świata odbywa się mord na narodzie ukraińskim. (…) Zbrodnie w Ponarach, zbrodnie na Ukrainie to konsekwencja chorych ideologii. W czasie II wojny światowej były nimi faszyzm, nazizm, komunizm, teraz jest nim rosyjski neoimperializm” – wskazała wicemarszałek.

„Działania rosyjskiego agresora są identyczne jak wtedy niemieckiego. Dlatego, stając przy grobach naszych rodaków i pamiętając o ofierze, jaką ponieśli za to tylko, że byli Polakami, Żydami, musimy głośno wołać +nie dla ludobójstwa, nie dla zbrodni wojennych, nie dla wojny+, ale musimy też domagać się należnego zadośćuczynienia za poniesione straty i krzywdy tak wobec Niemiec, jak i - mam nadzieję - w najbliższej przyszłości wobec Rosji” – powiedziała Gosiewska.

Wicemarszałek podziękowała Stowarzyszeniu Rodzina Ponarska, które od lat jest głównym organizatorem uroczystości, za utrwalanie pamięci. Jak wskazała, „to dzięki wam pamiętamy, dzięki wam tu jesteśmy, to wy nie pozwalacie nam zapomnieć”.

„Od lat przyjeżdżamy tu pod koniec września, by uczcić pamięć naszych bliskich, a także by swoją wizytą przyczynić się do upowszechnienia wiedzy o zbrodni dokonanej w lesie ponarskim – powiedziała PAP Maria Wieloch, prezes Stowarzyszenia Rodzina Ponarska. Wskazała, że „obecność w Ponarach, modlitwa w miejscu upamiętniającym śmierć naszych bliskich jest zawsze szczególnym wydarzeniem i wielkim przeżyciem”.

„Niestety najstarsze osoby, członkowie rodzin ofiar, już nie mają sił przyjechać, ale dołączają do nas młodsze osoby, które zainteresowały się historią, angażują się w przekazywanie wiedzy o zbrodni ponarskiej wśród swoich znajomych, wśród młodzieży szkolnej” - podkreśliła Wieloch.

Sześciodniowe Uroczystości Ponarskie w Wilnie i na Wileńszczyźnie rozpoczęły się w czwartek. 30-osobowa delegacja Rodziny Ponarskiej i przedstawiciele społeczności polskiej złożyli kwiaty pod tablicą przy wileńskiej ulicy Połockiej na Zarzeczu, upamiętniającej światowej sławy lekarza onkologa prof. Kazimierza Pelczara. Złożono też kwiaty na Cmentarzu Bernardyńskim na symbolicznym grobie Henryka Pilścia, harcerza i żołnierza AK. Obaj zginęli w Ponarach. Kwiaty zostały złożone także w Zułowie, w miejscu narodzin marszałka Józefa Piłsudskiego.

Polacy wzięli udział w piątek w litewskich uroczystościach Dnia Zagłady Żydów upamiętniających początek ostatniego etapu likwidacji wileńskiego getta, 23 września 1943 roku. Getto w Wilnie istniało od października 1941 roku.

W centralnych Uroczystościach Ponarskich, w poniedziałek, w kwaterze polskiej w Ponarach udział wzięło około 700 osób, m.in. polska młodzież szkolna i akademicka, liderzy polskich organizacji, przedstawiciele polskiej placówki dyplomatycznej w Wilnie. Przy krzyżu upamiętniającym ofiary odbył się Apel Pamięci, została odprawiona msza święta.

Uroczystości Ponarskie zakończy we wtorek konferencja ponarska, która odbędzie się w podwileńskiej miejscowości Jaszuny.

Podczas II wojny światowej las w Ponarach pod Wilnem był miejscem masowych mordów dokonywanych przez oddziały SS, policji niemieckiej i kolaborującej z Niemcami policji litewskiej. Niemcy, wspomagani przez ochotnicze oddziały litewskie, wymordowali tu ok. 100 tys. ludzi, w tym ok. 60-70 tys. Żydów. Mordowali też Polaków, Litwinów, Romów, Rosjan.

Oficjalnie uważa się, że w Ponarach zginęło kilka tysięcy Polaków; Rodzina Ponarska przekonuje, że ok. 20 tys.

Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)

aki/ akl/