Radio Opole » Kraj i świat
2022-08-09, 21:00 Autor: PAP

Debata „Wstań i walcz!” w Muzeum Powstania Warszawskiego

Patriotyzm wypracowuje każdy człowiek sam w sobie, poprzez swoje gesty, dokonania i zaniechania – powiedział prof. Jerzy Eisler z IPN podczas wtorkowej debaty pt. „Wstań i walcz!” w Muzeum Powstania Warszawskiego, poświęconej współczesnemu patriotyzmowi.

Organizatorzy debaty zadali jej uczestnikom pytanie „Kto biłby się za Warszawę w 2022 roku: student czy kibic Legii?”. „W kontekście sierpniowej rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego oraz wojny za naszą wschodnią granicą zaproszeni goście będą zastanawiać się, w jaki sposób rozumiemy i jak realizujemy dziś powinność obrony ojczyzny” – napisali pomysłodawcy dyskusji. Dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego Jan Ołdakowski otwierając debatę powiedział, że te zagadnienia są twórczym rozwinięciem pytania publicysty Tomasza Łubieńskiego: „bić się czy nie bić”.


Ołdakowski wspominał, że szczególną lekcją powinności wobec Polski były dla niego rozmowy z Janem Nowakiem-Jeziorańskim, które odbył w czasie budowy muzeum. Przewijał się w nich wątek lotu emisariusza rządu RP do okupowanego kraju - jednym z celów tej misji było powstrzymanie wydania rozkazu o podjęciu walki o wyzwolenie Warszawy - a zarazem wyrażane przez Jeziorańskiego przekonanie, że decyzja o wybuchu Powstania została zdeterminowana już w momencie powołania Służby Zwycięstwu Polski we wrześniu 1939 r. „Każdą wypowiedź kończył stwierdzeniem, że powstanie musiało wybuchnąć” – mówił Ołdakowski.


Wspominając inne rozmowy z powstańcami powiedział, że podjęcie walki wynikało z ich wspólnego dążenia do odzyskania godności i przełamania strachu dominującego w czasie okupacji niemieckiej, a także ich przekonania, że niepodległość jest „najważniejszym zadaniem Polaka”.


Ołdakowski zauważył, że to przekonanie jest coraz lepiej widoczne w corocznych badaniach społecznych zlecanych przez MPW, zawierających pytanie o sens i rozumienie Powstania Warszawskiego. „W ciągu roku z 40 do 55 procent wzrósł odsetek ankietowanych kojarzących Powstanie Warszawskie z niepodległością” – wyjaśnił dyrektor MPW. W jego opinii, jest to przełom spowodowany wojną na Ukrainie i pojawieniem się przekonania, że niepodległość nie jest dana raz na zawsze. „Kiedyś uważaliśmy, że słowa powstańców są tylko retoryką, ale jest to prawda. Na niepodległości oparte są cnoty społeczne budujące naszą demokrację” – dodał.


Dr Izabela Mrzygłód z „Kultury Liberalnej” zauważyła, że dążenie do walki o niepodległość w czasie II wojny światowej wynikało z wychowania w systemie edukacyjnym II RP oraz dziewiętnastowiecznych tradycjach niepodległościowych. Zwróciła jednak uwagę, że w symbolicznej dla losów pokolenia Kolumbów książce „Kamienie na szaniec” wyrażane jest przekonanie, że walka zbrojna jest tylko drogą do późniejszej budowy lepszej Polski w czasie pokoju. „Padają tam słowa, o pragnieniu pchnięcia tej przeklętej bryły nad Wisłą w lepszą stronę” – zauważyła dr Mrzygłód. Jej zdaniem, podobne przekonanie, wynikające także z niechęci do rządów sanacji, jest widoczne także w Testamencie Polski Walczącej.


Prof. Jerzy Eisler z Instytutu Pamięci Narodowej ocenił, że cechą charakterystyczną wypowiedzi powstańców jest pomniejszanie swoich zasług. Powiedział, że jest to patriotyzm unikający grzechu pychy. „Patriotyzm wypracowuje każdy człowiek sam w sobie, poprzez swoje gesty, dokonania i zaniechania” – podkreślił prof. Eisler. Dodał, że z tą definicją patriotyzmu wiąże się przekonanie, że od innych nie można wymagać heroizmu, lecz „wyłącznie od siebie, ponieważ w przeciwnym razie stajemy się rzeźnikami posyłającymi na śmierć”. Odnosząc się do pytań o sens Powstania Warszawskiego powiedział, że jego wybuch wynikał z konieczności „walki o Polskę, a nie o Warszawę”. „Są takie sytuacje w życiu pojedynczych ludzi i narodów, gdy nie ma dobrego wyboru. Istnieje coś takiego jak mniejsze i większe zło.


Odnosząc się do walki toczonej przez Ukraińców z najazdem rosyjskim Jan Ołdakowski zauważył, że charakter tej wojny pokazuje, że pytanie o sens walki zbrojnej jest pozbawione znaczenia, ponieważ nowoczesna wojna mobilizuje całość społeczeństwa. Jako przykład takiej sytuacji wymienił Powstanie Warszawskie z perspektywy Mirona Białoszewskiego, autora „Pamiętnika z Powstania Warszawskiego”, który - wbrew powierzchownym opiniom nt. pacyfistycznego przesłania tej książki - pisał o walce całego miasta, nawet jeśli nie była to walka z bronią w ręku, ale choćby wspieranie walczących.


Również dr Izabela Mrzygłód zauważyła, że „pytanie o sens walki tworzy fałszywą dychotomię, które nie przystaje do współczesnej wojny i współczesnego społeczeństwa”. „Fenomen Powstania Warszawskiego polega na tym, że na jego zapleczu ujawniły się struktury państwa, pomocy społecznej, cała mnogość gazet prezentujących różne poglądy. To pokazuje, że można bronić swojego kraju, nie tylko walcząc z bronią w ręku” – podkreśliła.


Dyskusja odbyła się w ramach serii debat „Dwa kolory. Między buntem a posłuszeństwem”, której organizatorem jest Centrum Myśli Jana Pawła II.(PAP)


Autor: Michał Szukała


szuk/ pat/


Kraj i świat

2024-06-26, godz. 18:30 Niemcy/ Rząd chce zaostrzyć przepisy w sprawie cudzoziemców pochwalających terroryzm Rząd Niemiec zatwierdził w środę projekt przepisów, który pozwoli w przyszłości na szybszą deportację cudzoziemców pochwalających terroryzm. W myśl… » więcej 2024-06-26, godz. 18:20 W Sejmie rozpoczęło się drugie czytanie projektu noweli ustawy o prawie autorskim (krótka) W Sejmie rozpoczęło się drugie czytanie rządowego projektu nowelizacji ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Projekt wdraża do polskiego porządku… » więcej 2024-06-26, godz. 18:20 UE/ Kraje członkowskie uzgodniły nowe sankcje na Białoruś (opis2) Kraje unijne w środę jednomyślnie uzgodniły nowe sankcje na Białoruś, które mają zapobiegać obchodzeniu obostrzeń nałożonych wcześniej przez UE na… » więcej 2024-06-26, godz. 18:20 Senat zakończył obrady Senat zakończył obrady. Kolejne posiedzenie planowane jest na 4 lipca. » więcej 2024-06-26, godz. 18:20 Sejm/ projekt usprawniający postępowania grupowe skierowano do komisji Projekt nowelizacji usprawniający postępowania grupowe trafił do prac w komisji. Nowe przepisy wprowadzają nowy model wytaczania powództw przeciw przedsiębiorcom… » więcej 2024-06-26, godz. 18:20 Paryż - Włochy, Brazylia i Egipt grupowymi rywalami polskich siatkarzy (krótka) Reprezentacje Włoch, Brazylii i Egiptu będą grupowymi rywalami polskich siatkarzy w igrzyskach olimpijskich w Paryżu. Losowanie grup odbyło się w Łodzi… » więcej 2024-06-26, godz. 18:20 USA/ Biały Dom: nie będziemy zmuszać Ukrainy do oddania nawet kawałka terytorium Nie będziemy zmuszać Ukrainy do oddania nawet kawałka terytorium, bo rozumiemy, że jeśli pozwolimy Putinowi na podbicie Ukrainy, to konsekwencje będą poważne… » więcej 2024-06-26, godz. 18:10 MFiPR: Jacek Karnowski został nowym wiceministrem funduszy i polityki regionalnej Premier Donald Tusk powołał Jacka Karnowskiego (KO) na stanowisko sekretarza stanu w Ministerstwie Funduszy i Polityki Regionalnej - poinformował w środę… » więcej 2024-06-26, godz. 18:10 Hiszpania/ Były szef katalońskiego MSW objęty ustawą o amnestii dla separatystów Kierujący w latach 2018-2020 resortem spraw wewnętrznych w autonomicznym rządzie Katalonii Miquel Buch został w środę objęty amnestią dla separatystów… » więcej 2024-06-26, godz. 18:10 Śląskie/ GDDKiA za 30 mln zł poprawiła bezpieczeństwo przy drogach Katowicki GDDKiA odebrał lub kończy odbiory większości zamówionej w ub. roku za blisko 30 mln zł infrastruktury poprawiającej bezpieczeństwo na i przy… » więcej
6789101112
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »