8 sierpnia

----------

1655 - Wojska rosyjskie zajęły Wilno.

1747 - W Warszawie w pałacu Daniłowiczowskim otwarta została dla czytelników Biblioteka Załuskich.

1780 - W Hruszówce zmarł Tadeusz Reytan, konfederat barski; w 1773 r. poseł nowogródzki na Sejm nadzwyczajny w Warszawie, w czasie którego w dramatyczny sposób protestował przeciwko zatwierdzeniu I rozbioru Polski.

1844 - W Piekarach Rudnych urodził się Wawrzyniec Hajda, górnik, działacz ludowy, poeta; autor patriotycznych wierszy, nazywany Śląskim Wernyhorą.

1847 - W Warszawie zmarł Samuel Linde, leksykograf, prezes Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych, współorganizator Uniwersytetu Warszawskiego, autor "Słownika języka polskiego".

1863 - Powstanie Styczniowe: oddział generała Michała Heydenreicha pod Żyrzynem odniósł zwycięstwo nad liczącym około 500 żołnierzy oddziałem rosyjskim. Bitwa uważana jest za jedno z największych zwycięstw powstańców w 1863 r.

1882 - W Moskwie urodził się Władysław Starewicz, pionier animowanego filmu lalkowego.

1890 - W Kośminie na Lubelszczyźnie urodziła się Zofia Kossak-Szczucka, pisarka, publicystka; w czasie II wojny światowej współorganizatorka Frontu Odrodzenia Polski i Rady Pomocy Żydom "Żegota".

1914 - Naczelna Komenda armii austro-węgierskiej wydała odezwę, w której zapowiadała Polakom "wyzwolenie spod jarzma moskiewskiego".

1919 - Wojna polsko-bolszewicka: Wojska polskie zdobyły Mińsk.

1944 - Powstanie Warszawskie: Z walczącej stolicy rozpoczęła nadawanie radiostacja Armii Krajowej "Błyskawica". "Halo, tu mówi Błyskawica! Stacja nadawcza Armii Krajowej w Warszawie, na fali 32,8 oraz 52,1 m. Duch Warszawy jest wspaniały" - to pierwsze słowa, jakie na falach "Błyskawicy" popłynęły w eter.

1944 - Powstanie Warszawskie: W wyniku odniesionych ran zmarł Juliusz Kaden-Bandrowski, żołnierz Legionów Polskich, pisarz, autor powieści "Generał Barcz", "Czarne skrzydła" i "Mateusz Bigda".

1952 - Najwyższy Sąd Wojskowy orzekł wyroki śmierci wobec czterech oficerów Sztabu Generalnego oskarżonych o "szpiegostwo na rzecz jednego z mocarstw zachodnich i próbę obalenia przemocą ustroju Polski"; dwaj ze skazanych, ppłk Marian Orlik i ppłk Aleksander Kita zostali rozstrzelani.

1981 - Do Polski na rozmowy z gen. Wojciechem Jaruzelskim przyjechał sowiecki marszałek Wiktor Kulikow.

1981 - W Londynie zmarł gen. Stanisław Skwarczyński, żołnierz Legionów Polskich i POW, dowódca 1 Dywizji Piechoty Legionów (1930-1938); w latach 1938-1939 szef Obozu Zjednoczenia Narodowego (OZN); w czasie kampanii polskiej 1939 r. dowódca grupy operacyjnej w Armii "Prusy".

1990 - Polska i NATO nawiązały oficjalne stosunki dyplomatyczne.

1991 - Runął maszt radiowy Polskiego Radia w Konstantynowie; była to najwyższa konstrukcja (646 metrów wysokości) na świecie w latach 1974-1991.

1996 - W Warszawie zmarł Julian Stryjkowski, pisarz, dramaturg; autor m.in. powieści "Sen Azrila", "Głosy w ciemności" i "Austeria".

1996 - Sejm RP uchwalił ustawę o powołaniu Komitetu Integracji Europejskiej; celem jego działań było przygotowanie Polski do członkostwa w Unii Europejskiej.

2021 - W Tokio zakończyły się XXXII Letnie Igrzyska Olimpijskie. Polacy zdobyli łącznie 14 medali. Był to najlepszy wynik medalowy reprezentantów Polski na Igrzyskach Olimpijskich w XXI wieku.

9 sierpnia

----------

1382 - Książę opolski Władysław dokonał fundacji klasztoru zakonu paulinów na Jasnej Górze.

1650 - W Warszawie zmarł Jerzy Ossoliński, wojewoda sandomierski, kanclerz wielki koronny, najbliższy współpracownik króla Władysława IV Wazy; autor "Pamiętnika 1595-1621".

1849 - Pod Temeszwarem armia węgierska dowodzona przez gen. Józefa Bema poniosła klęskę w starciu z wojskami austriackimi i rosyjskimi.

1853 - W Neuilly-sur-Seine we Francji zmarł Józef Hoene-Wroński, matematyk, fizyk, filozof, jeden z głównych przedstawicieli mesjanizmu polskiego.

1864 - W Kamionku, obecnie część Warszawy, urodził się Roman Dmowski, główny ideolog polskiego nacjonalizmu, przywódca obozu narodowego, dyplomata, uczestnik konferencji pokojowej w Paryżu w 1919 r.; współtwórca niepodległej Polski, autor "Myśli nowoczesnego Polaka".

1897 - W Jeziornie urodził się Mieczysław Niedzielski, ps. Żywiciel, podpułkownik WP, komendant Obwodu Żoliborz ZWZ-AK (1940-1944); w czasie Powstania Warszawskiego dowodził obroną Żoliborza.

1913 - W Grabanowie niedaleko Białej Podlaskiej urodził się Tadeusz Kotz (Tadeusz Koc), pilot, pułkownik WP; w czasie II wojny światowej m.in. dowódca Dywizjonu 303 (1943-1944).

1915 - W Dębicy zmarł Jerzy Żuławski, poeta, prozaik, dramaturg, autor powieści "Na srebrnym globie".

1930 - W Warszawie na nowym stadionie przy ul. Łazienkowskiej Legia rozegrała inauguracyjny mecz z drużyną CF Europa Barcelona, zakończony wynikiem 1:1; w 1933 r. obiekt otrzymał oficjalną nazwę: Stadion Wojska Polskiego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego.

1942 - W niemieckim obozie zagłady Auschwitz-Birkenau w komorze gazowej zamordowana została Edyta Stein, niemiecki filozof, teolog, pochodzenia żydowskiego; karmelitanka - siostra Teresa Benedykta od Krzyża; kanonizowana w 1998 r. przez papieża Jana Pawła II.

1943 - W okolicy wsi Borów w powiecie kraśnickim oddział Narodowych Sił Zbrojnych pod dowództwem "cichociemnego" Leonarda Zub-Zdanowicza w ramach zwalczania organizacji komunistycznych wykonał wyrok na 26-28 partyzantów grupy Gwardii Ludowej.

1944 - W Moskwie premier RP Stanisław Mikołajczyk prowadził rozmowy z Józefem Stalinem.

1944 - Początek bitwy pod Studziankami, w której wzięła udział 1 Brygada Pancerna im. Bohaterów Westerplatte.

1991 - W Peru bojówka terrorystycznego maoistycznego ugrupowania Świetlisty Szlak zamordowała dwóch polskich misjonarzy z zakonu franciszkanów: Zbigniewa Strzałkowskiego i Michała Tomaszka. W 2015 r. papież Franciszek ogłosił ich błogosławionymi.

1992 - W Barcelonie zakończyły się XXV Letnie Igrzyska Olimpijskie; polscy reprezentanci zdobyli na nich 19 medali: trzy złote, sześć srebrnych i 10 brązowych.

1997 - We Wrocławiu zmarł Robert Satanowski, dyrygent, dyrektor artystyczny Teatru Wielkiego w Warszawie (1982-1991), wieloletni prezes Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków; w czasie II wojny światowej dowodził oddziałem partyzanckim im. T. Kościuszki, a następnie zgrupowaniem partyzantki pod nazwą "Jeszcze Polska nie zginęła", podległym dowództwu sowieckiego Ukraińskiego Sztabu Partyzanckiego; zgrupowanie to było schronieniem dla Polaków, zagrożonych na Wołyniu ludobójczym terrorem OUN-UPA.

2012 - W High Falls w stanie Nowy Jork zmarł Jan Sawka, grafik, scenograf i architekt.

2021 – W Moskwie zmarł Siergiej Kowalow, rosyjski opozycjonista i działacz na rzecz praw człowieka, założyciel Stowarzyszenia „Memoriał”, wyróżniony Nagrodą Jana Nowaka-Jeziorańskiego i odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

10 sierpnia

-----------

1109 - Książę Bolesław Krzywousty pokonał Pomorzan w bitwie pod Nakłem.

1530 - Zmarł książę Konstanty Ostrogski, hetman wielki litewski, wojewoda trocki; w 1514 r. pod Orszą dowodzone przez niego oddziały polsko-litewskie zwyciężyły wojska moskiewskie.

1702 - Szwedzkie wojska zdewastowały i podpaliły Zamek na Wawelu.

1887 - W Krasnosielcu, obecnie woj. mazowieckie, urodził się Sam Warner, współzałożyciel i dyrektor wytwórni filmowej Warner Bros.

1896 - W Warszawie otwarto Park Ujazdowski.

1896 - W Warszawie urodził się Stefan Wiechecki "Wiech", satyryk, felietonista, scenarzysta, piewca gwary warszawskiej.

1898 - W Okuniewie na Witebszczyźnie urodził się Tadeusz Dołęga-Mostowicz, pisarz, scenarzysta; autor m.in. powieści "Kariera Nikodema Dyzmy" i "Znachor".

1913 - W Jagielnie na Dolnym Śląski urodził się Edmund Osmańczyk, dziennikarz, publicysta, politolog; w latach 30. redaktor pisma "Młody Polak w Niemczech"; do 1939 r. kierował Centralą Prasową Związku Polaków w Niemczech; w czasie wojny pracował w konspiracyjnym radiu; podczas Powstania Warszawskiego nadawał codzienne audycje "Dzień walki"; relacjonował konferencję w Poczdamie i proces norymberski; poseł na Sejm PRL; senator I kadencji z ramienia Komitetu Obywatelskiego.

1914 - W Warszawie urodził się Witold Małcużyński, pianista; w 1937 r. został laureatem Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina - III nagroda.

1921 - W Warszawie urodził Bohdan Tomaszewski, dziennikarz sportowy, uczestnik Powstania Warszawskiego; autor książek "Dziesięć moich olimpiad", "Łączymy się ze stadionem", "Pożegnalna defilada", "Przeżyjmy to jeszcze raz", "Romantyczne mecze", "Do ostatniego tchu", "Wimbledon".

1928 - W Czortkowie urodził się Jerzy Janicki, pisarz, dramaturg, scenarzysta, dziennikarz; współautor powieści radiowych "Matysiakowie" i "W Jezioranach"; autor scenariuszy filmowych do seriali "Polskie drogi", "Ballada o Januszku" i "Dom".

1942 - Likwidacja przez Niemców "małego getta" w Warszawie - na południe od ul. Chłodnej.

1942 - Do getta warszawskiego dotarł Dawid Nowodworski - pierwszy uciekinier z niemieckiego obozu zagłady w Treblince.

1942 - Początek akcji likwidacyjnej w getcie lwowskim; do 23 sierpnia do obozu zagłady w Bełżcu Niemcy wywieźli 50 tys. Żydów.

1942 - Niemcy rozpoczęli akcję likwidacji getta w Krzemieńcu, w czasie której zamordowali około 6,5 tys. Żydów.

1942 - W Brzozowie koło Krosna podczas likwidacji miejscowego getta Niemcy zamordowali około 1400 Żydów.

1944 - Radio BBC nadało ostrzeżenie we wszystkich językach europejskich pod adresem Niemców dopuszczających się zbrodni w trakcie Powstania Warszawskiego.

1944 - Dekret Prezydium Rady Najwyższej ZSRS o amnestii dla uwięzionych w Związku Sowieckim obywateli polskich.

1952 - W Białej Podlaskiej urodził się Jacek Kasprzyk, dyrygent; w 1998 r. objął stanowisko dyrektora artystycznego Teatru Wielkiego Opery Narodowej w Warszawie, w latach 2002-2005 był również jego dyrektorem naczelnym; od 2013 r. dyrektor artystyczny Filharmonii Narodowej w Warszawie.

1952 - W Wiśle urodził się Jerzy Pilch, prozaik, publicysta, wieloletni felietonista "Tygodnika Powszechnego", dramaturg; autor powieści "Spis cudzołożnic", "Marsz Polonia", "Miasto utrapienia", "Pod Mocnym Aniołem", zbiorów opowiadań "Wyznania twórcy pokątnej literatury erotycznej" i "Moje pierwsze samobójstwo", "Monologu z lisiej jamy", "Dziennika", a także dramatu "Narty Ojca Świętego".

1959 - Premiera filmu "Baza ludzi umarłych" w reżyserii Czesława Petelskiego.

1960 - Na wzgórze wawelskie powrócił pomnik Tadeusza Kościuszki, zniszczony w czasie II wojny światowej przez Niemców; po wojnie pomnik został zrekonstruowany w Dreźnie i przewieziony do Krakowa.

1965 - We Frankfurcie nad Menem zakończył się II proces oświęcimski, w którym na ławie oskarżonych zasiedli członkowie SS z załogi niemieckiego obozu Auschwitz; na kary dożywotniego więzienia skazani zostali: Wilhelm Boger, Josef Klehr, Stefan Baretzki, Franz Hofman, Oswald Kaduk oraz więzień funkcyjny, Emil Bednarek.

1979 - Premiera filmu "Aktorzy prowincjonalni" w reżyserii Agnieszki Holland.

1982 - Stan wojenny: W Poznaniu utworzono Tymczasowy Zarząd Regionu Wielkopolska NSZZ "Solidarność", jego przewodniczącym został Janusz Pałubicki.

1991 - W Skierniewicach zmarł Tadeusz Nowak, poeta, prozaik.

2002 - W Poznaniu zmarł prof. Czesław Łuczak, historyk.

2016 - W Warszawie zmarł Marek Kwiatkowski, historyk sztuki, muzealnik, varsavianista; wieloletni dyrektor Łazienek Królewskich.

11 sierpnia

-----------

1579 - Wojska króla Stefana Batorego rozpoczęły oblężenie Połocka.

1622 - W Mitawie zawarty został rozejm polsko-szwedzki, pozostawiający w rękach Szwedów Inflanty.

1807 - W Warszawie zmarł Szymon Bogumił Zug, architekt, projektant ogrodów.

1892 - W Błoniu koło Kutna urodził się Władysław Anders, generał WP, organizator i dowódca Armii Polskiej w ZSRS, dowódca 2 Korpusu Polskiego; od lutego do maja 1945 r. pełniący obowiązki Naczelnego Wodza.

1898 - W Buchberg w Austrii urodziła się Karolina Lanckorońska, historyk sztuki; po wybuchu II wojny światowej w ZWZ-AK, w 1942 r. aresztowana przez Gestapo i wywieziona do niemieckiego obozu koncentracyjnego Ravensbrueck; współzałożycielka Polskiego Instytutu Historycznego w Rzymie; współorganizatorka Fundacji im. Lanckorońskich.

1920 - Wojna polsko-bolszewicka: Wojska sowieckie dotarły do Wisły.

1920 - Wojna polsko-bolszewicka: Rada Obrony Państwa ustanowiła Krzyż Walecznych.

1933 - W Rzeszowie urodził się Jerzy Grotowski, reżyser i teoretyk teatru, reformator sztuki aktorskiej, pedagog, założyciel i kierownik Teatru Laboratorium.

1937 - Szef NKWD Nikołaj Jeżow wydał rozkaz numer 00485 nakazujący "całkowitą likwidację polskich siatek szpiegowskich"; ze 143 tys. osób aresztowanych w ZSRS pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Polski w latach 1937-1938 stracono 111 tys.; zdaniem prof. Timothy'ego Snydera, wedle ostrożnych szacunków, wśród straconych w tym okresie było około 85 tys. Polaków.

1942 - Po rozpoczęciu przez Niemców likwidacji warszawskiego getta w podziemnym kolportażu ukazała się broszura Zofii Kossak-Szczuckiej pt. "Protest". Jej autorka pisała: "W ghetcie warszawskim, za murem odcinającym od świata, kilkaset tysięcy skazańców czeka na śmierć.(...) Kto milczy w obliczu mordu - staje się wspólnikiem mordercy. Kto nie potępia - ten przyzwala. Zabieramy przeto głos my, katolicy-Polacy".

1944 - Powstanie Warszawskie: Powstańcy opuścili Redutę Wawelską na Ochocie; oddziały niemieckie opanowały Wolę; odwrót Zgrupowania "Radosław" w kierunku Starego Miasta.

1944 - Na Kielecczyźnie pod dowództwem kpt. Antoniego Dąbrowskiego-Szackiego "Bohuna" powstała Brygada Świętokrzyska NSZ.

1945 - W Otwocku zmarł Stefan Jaracz, aktor, reżyser; wystąpił m.in. w filmach "Księżna Łowicka" i "Jego wielka miłość"; w latach 30. dyrektor warszawskiego teatru Ateneum.

1947 - W Krakowie rozpoczął się proces władz Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość (WiN); głównymi oskarżonymi byli płk Franciszek Niepokólczycki oraz krakowscy działacze PSL - Stanisław Mierzwa i Karol Buczek; zapadło osiem wyroków śmierci.

1982 – Do służby w Marynarce Wojennej wcielono barkentynę szkolną ORP "Iskra".

12 sierpnia

-----------

1399 - W bitwie nad Worsklą wojska litewsko-ruskie księcia Witolda, wspierane przez oddziały polskie, krzyżackie, a także chana Tochtamysza, zostały pokonane przez tatarską armię władcy Złotej Ordy - chana Timur-Kutłuka.

1654 - Armia litewska dowodzona przez hetmana Janusza Radziwiłła zwyciężyła Rosjan w bitwie pod Szkłowem.

1676 - Zmarł Gabriel Krasiński, kasztelan płocki, uczestnik wojen kozackich i walk ze Szwedami w okresie "potopu", które opisał w rękopiśmiennej kronice wierszowanej z lat 1655-1669 - "Taniec Rzeczypospolitej Polskiej".

1794 - W Warszawie zmarł książę Michał Poniatowski, arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski od 1785 r.

1794 - Insurekcja Kościuszkowska: Wojska rosyjskie zdobyły Wilno.

1831 - Powstanie Listopadowe: Gen. Henryk Dembiński mianowany został przez Radę Wojenną naczelnym wodzem, zastąpił na tym stanowisku gen. Jana Skrzyneckiego.

1902 - We wsi Skalskie koło Olkusza urodził się Antoni Kocjan, konstruktor lotniczy, pilot; w czasie II wojny światowej w wywiadzie lotniczym ZWZ-AK; aresztowany i rozstrzelany przez Niemców w więzieniu na Pawiaku w 1944 r.

1910 - W Warszawie urodziła się Lena Żelichowska, aktorka, tancerka, śpiewaczka; wystąpiła w filmach "Czarna perła", "Jego wielka miłość", "O czym marzą kobiety", "Sygnały" i "Żołnierz królowej Madagaskaru".

1914 - I wojna światowa: Oddziały I Kompanii Kadrowej wkroczyły do Kielc.

1914 - I wojna światowa: Francja i Wielka Brytania wypowiedziały wojnę Austro-Węgrom.

1920 - Wojna polsko-bolszewicka: Armia Czerwona rozpoczęła ofensywę na przedmościu Warszawy; od północy wojska sowieckie nacierały na Płock, Toruń i Włocławek.

1920 - Wojna polsko-bolszewicka: Józef Piłsudski z Warszawy wyruszył do frontowej kwatery w Puławach, gdzie objął dowództwo nad formowaną grupą uderzeniową.

1922 - We Lwowie urodził się Leopold Unger, dziennikarz, publicysta; korespondent "Życia Warszawy" i Polskiej Agencji Prasowej; od 1969 r. na emigracji w Belgii, gdzie pod pseudonimem "Pol Mathil" pisał w "Le Soir"; współpracownik paryskiej "Kultury", pracujący również dla Radia Wolna Europa, sekcji polskiej radia BBC oraz "International Herald Tribune"; felietonista "Gazety Wyborczej".

1928 - W Amsterdamie zakończyły się IX Letnie Igrzyska Olimpijskie, w czasie których Halina Konopacka wygrała konkurs rzutu dyskiem, zdobywając pierwszy złoty medal olimpijski dla Polski.

1941 - Dekret Prezydium Rady Najwyższej ZSRS o amnestii dla obywateli polskich przebywających w sowieckich łagrach.

1942 - W Konstancinie zmarł ksiądz ppłk dr Jan Mauersberger, współorganizator skautingu, harcmistrz Rzeczypospolitej, kapelan ZHP; w czasie II wojny światowej przewodniczący Szarych Szeregów.

1942 - W Jasienicy Rosielnej koło Krosna Niemcy rozstrzelali 624 Żydów.

1943 - W Warszawie specjalny oddział "Osa-Kosa" Kedywu KG AK zaatakował przy pl. Zamkowym transport pieniędzy wywożonych z Banku Emisyjnego: w wyniku przeprowadzonej akcji zdobyto około 106 milionów złotych oraz nieznaną ilość marek niemieckich.

1944 - Powstanie Warszawskie: Niemcy odbili z rąk polskich gmachy Dyrekcji Wodociągów i Kanalizacji, Starostwa Grodzkiego Śródmiejsko-Warszawskiego, a także Wojskowy Instytut Geograficzny, Miejski Instytut Higieny i Dom Turystyczny.

1944 - W Krakowie w wieku 99 lat zmarł jeden z ostatnich powstańców styczniowych ppor. Tomasz Chmieliński.

1956 - W Kokawie w pow. częstochowskim urodził się Artur Barciś, aktor, reżyser, przez wiele lat związany z warszawskim Teatrem Ateneum; znany m.in. z ról w serialach "Miodowe lata", "Ranczo" i "Doręczyciel", wystąpił w filmach "Znachor", "Kramarz", "Braciszek", a także w cyklu "Dekalog" Krzysztofa Kieślowskiego.

1957 - W Łodzi wybuchł strajk tramwajarzy, spacyfikowany po trzech dniach przez milicję.

1964 - Edward Ochab został przewodniczącym Rady Państwa PRL.

1968 - W Gdańsku zmarł Bolesław Romanowski, komandor, dowódca walczących w II wojnie światowej polskich okrętów podwodnych "Jastrząb" i "Dzik".

1970 - W Moskwie podpisano traktat o normalizacji stosunków pomiędzy Związkiem Sowieckim i Republiką Federalną Niemiec; obie strony zobowiązały się w nim do "nieograniczonego poszanowania integralności terytorialnej wszystkich państw w Europie w ich obecnych granicach".

1971 - Rząd podjął decyzję o budowie elektrowni jądrowej; jej uruchomienie miało nastąpić na początku lat osiemdziesiątych.

1976 - Władze PRL wprowadziły kartki na cukier; posiadacze tzw. biletów towarowych mieli prawo do zakupu określonej ilości cukru po dotychczasowych cenach (10,50 zł za kg), pozostała część cukru była dostępna w sprzedaży po cenach komercyjnych (26 zł za kg).

2005 - Premiera filmu "Skazany na bluesa" w reżyserii Jana Kidawy-Błońskiego.

2008 - W Krakowie zmarła Halina Wyrodek, aktorka, piosenkarka, gwiazda "Piwnicy pod Baranami".

2008 – Prezydent Lech Kaczyński wraz z przywódcami Ukrainy i państw bałtyckich udał się do Tbilisi. Celem wizyty było zamanifestowanie międzynarodowego poparcia dla Gruzji, która została najechana przez Rosję. Wieczorem przed parlamentem Gruzji wygłosił przemówienie, w którym ostrzegł przed rosyjskim imperializmem i ekspansjonizmem.

2012 - W Londynie zakończyły się XXX Letnie Igrzyska Olimpijskie. Polacy zdobyli łącznie 11 medali.

2021 – W Waszyngtonie zmarł Julian Eugeniusz Kulski, polski architekt, żołnierz Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego, najmłodszy więzień niemieckich obozów jenieckich, syn Juliana Spitosława Kulskiego, wiceprezydenta Warszawy za czasów prezydentury Stefana Starzyńskiego.

13 sierpnia

-----------

1698 - Król Polski i elektor saski August II Mocny i car Rosji Piotr I Wielki zawarli w Rawie Ruskiej sojusz wojskowy wymierzony przeciwko Szwecji.

1807 - W Kamiennej Górze w Galicji urodził się Lucjan Siemieński, pisarz, członek założyciel Akademii Umiejętności w Krakowie, uczestnik Powstania Listopadowego.

1873 - W Jurczycach koło Krakowa urodził się Józef Haller, generał WP; dowódca II Brygady Legionów Polskich i Armii Polskiej we Francji; w wojnie polsko-bolszewickiej członek Rady Obrony Państwa oraz Generalny Inspektor Armii Ochotniczej; podczas zamachu majowego stanął po stronie rządu, kierując działaniami w Wielkopolsce i na Pomorzu; współtwórca antyrządowego "Frontu Morges" (1936); w czasie II wojny światowej minister rządu RP na uchodźstwie.

1911 - Pionier lotnictwa Michał Scipio del Campo wykonał na samolocie Etrich Taube pierwszy lot nad Warszawą.

1914 - Austriackie władze wojskowe zażądały od Józefa Piłsudskiego zaprzestania samodzielnych wystąpień zbrojnych i zapowiedziały wcielenie oddziałów będących pod jego rozkazami do armii austro-węgierskiej.

1920 - Wojna polsko-bolszewicka: początek Bitwy Warszawskiej; walki o Radzymin, Ossów, Nieporęt, Okuniew.

1923 - Do budowanego portu w Gdyni zawinął pierwszy statek oceaniczny - SS Kentucky pod banderą francuską.

1944 - Powstanie Warszawskie: Wycofujący się Niemcy pozostawili w okolicach pl. Zamkowego opancerzony pojazd transportowy wypełniony ładunkami wybuchowymi; kiedy żołnierze Batalionu "Gustaw" zdobytym pojazdem wjechali w ul. Kilińskiego przy Podwalu nastąpiła ogromna eksplozja; w jej wyniku śmierć poniosło co najmniej 300 osób, wśród nich 67 żołnierzy Batalionu "Gustaw".

1944 - W więzieniu na Pawiaku rozstrzelany został przez Niemców Antoni Kocjan, konstruktor lotniczy, pilot; w czasie II wojny światowej w wywiadzie lotniczym ZWZ-AK.

1946 - W Warszawie urodził się Stefan Melak, działacz niepodległościowy w PRL, walczący o upamiętnienie ofiar Zbrodni Katyńskiej; przewodniczący Komitetu Katyńskiego; zginął 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie samolotu pod Smoleńskiem.

1949 - Komitet Wykonawczy Rady Odbudowy Warszawy podjął decyzję o odbudowie Starego Miasta.

1949 - W Nowicach koło Świdnicy urodził się Tadeusz Mytnik, kolarz, dwukrotny mistrz świata w wyścigu drużynowym (1973, 1975) oraz srebrny medalista w tej samej konkurencji na igrzyskach olimpijskich w Montrealu (1976); wielokrotny mistrz Polski; zwycięzca Tour de Pologne (1975).

1950 - W Gdańsku urodził się Krzysztof Kolberger, aktor, reżyser teatralny, interpretator poezji; znany z wielu kreacji filmowych, m.in. w "Kontrakcie" Krzysztofa Zanussiego, "Epitafium dla Barbary Radziwiłłówny" Janusza Majewskiego, "Kuchni polskiej" Jacka Bromskiego oraz "Panu Tadeuszu" Andrzeja Wajdy, gdzie zagrał Adama Mickiewicza.

1951 - W Warszawie zapadł wyrok w tzw. procesie generałów: Stanisław Tatar, Jerzy Kirchmayer, Franciszek Herman i Stefan Mossor, oskarżeni przez władze komunistyczne o szpiegostwo i zorganizowanie spisku przeciwko władzy ludowej, skazani zostali na kary dożywotniego więzienia.

1952 - W łagrze pod Stalingradem zmarł Wilhelm Hosenfeld, oficer Wehrmachtu, odznaczony pośmiertnie medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata m.in. za uratowanie podczas wojny ukrywającego się w gruzach Warszawy pianisty Władysława Szpilmana.

1953 - W Warszawie zmarł Ryszard Ordyński, reżyser teatralny i filmowy, scenarzysta; autor m.in. filmów "Pan Tadeusz" (1928) i "Dziesięciu z Pawiaka" (1931).

1956 - W Grodzisku Mazowieckim urodził się Marian Woronin, lekkoatleta, sprinter, wicemistrz olimpijski z Moskwy (1980) i rekordzista Europy w biegu na 100 m.

1960 - W Krakowie urodził się Janusz Kurtyka, historyk, działacz opozycji niepodległościowej, prezes Instytutu Pamięci Narodowej w latach 2005-2010; zginął 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie samolotu pod Smoleńskiem.

1982 - W Warszawie zmarł Adam Ważyk, poeta, prozaik, eseista, tłumacz.

1982 - Stan wojenny: Demonstracje uliczne i starcia z milicją w Gdańsku, Nowej Hucie, Warszawie i Wrocławiu.

1983 - W Gdańsku pod Pomnikiem Ofiar Grudnia '70 odbyła się manifestacja.

1984 - W Fort Lauderdale na Florydzie zmarł Mieczysław Cybulski, aktor; wystąpił w filmach "Cham", "Rapsodia Bałtyku", "Wierna rzeka", "O czym marzą kobiety" "Ty, co w Ostrej świecisz Bramie" i "Wrzos".

1993 - W Warszawie zmarł Andrzej Stockinger, aktor teatralny i filmowy, piosenkarz, znany z takich filmów jak "Lata dwudzieste lata trzydzieste", "Lawa", "Miś".

1994 - W Warszawie zmarła Zdzisława Bytnarowa, pedagog, podporucznik Armii Krajowej "Sławka"; w czasie Powstania Warszawskiego kierowała Harcerską Pocztą Polową w Śródmieściu; matka Janka "Rudego", bohatera "Kamieni na szaniec".

2007 – Prezydent Lech Kaczyński odwołał na wniosek premiera Jarosława Kaczyńskiego ministrów należących do Ligi Polskich Rodzin i Samoobrony RP, kończąc tym samym istnienie trójpartyjnej koalicji rządowej.

2021 - W Warszawie zmarł abp Henryk Hoser, pallotyn, dyplomata Stolicy Apostolskiej, misjonarz, ordynariusz warszawsko-praski w latach 2008–2017, specjalny wizytator apostolski w Medziugorie w latach 2018–2021.

14 sierpnia

-----------

1018 - Książę Bolesław Chrobry i jego zięć, książę turowski Świętopełk, uroczyście wjechali do Kijowa.

1385 - W Krewie podpisana została unia polsko-litewska.

1409 – W Korczynie król Władysław Jagiełło otrzymał pismo z wypowiedzeniem wojny przez zakon krzyżacki.

1837 - W Tiemnoleskoje na Kaukazie urodził się Bolesław Leszczyński, aktor.

1867 - W Warszawie urodził się Artur Oppman, pseudonim Or-Ot, poeta, publicysta, pułkownik WP.

1877 - W Lublinie urodził się Aleksander Zelwerowicz, aktor, reżyser teatralny, pedagog; związany przez wiele lat z Teatrem Polskim w Warszawie; zagrał m.in. w filmach "Rok 1863", "Księżna Łowicka", "Serce matki"; dyrektor teatrów w Łodzi, Warszawie i w Wilnie.

1914 - Odezwa głównodowodzącego wojskami rosyjskimi wielkiego księcia Mikołaja Mikołajewicza do Polaków, wzywająca do wspólnej walki i obiecująca zjednoczenie polskich ziem pod berłem Romanowów, autonomię oraz swobody religijne.

1920 - Bitwa Warszawska: 5 Armia gen. Władysława Sikorskiego rozpoczęła działania zaczepne znad Wkry.

1920 - Bitwa Warszawska: W walkach pod Ossowem zginął ks. Ignacy Skorupka, kapelan Wojska Polskiego; jego śmierć stała się symbolem bohaterstwa i poświęcenia za ojczyznę.

1921 - W Saratowie urodził się Jan Białostocki, historyk sztuki.

1921 - W Lublinie urodziła się Julia Hartwig, poetka, eseistka, tłumaczka.

1930 - W Warszawie urodził się Paweł Komorowski, reżyser, twórca seriali "Przygody pana Michała", "Syzyfowe prace", a także filmu "Oko proroka".

1938 - W Wilanowie urodziła się Beata Tyszkiewicz, jedna z najpopularniejszych polskich aktorek filmowych i telewizyjnych; do jej najsłynniejszych ról należą: rola Izabeli Łęckiej w "Lalce", Donny Rebeki Uzedy w "Rękopisie znalezionym w Saragossie" oraz Marii Walewskiej w "Marysi i Napoleonie".

1940 - Niemcy wysłali do KL Auschwitz pierwszy transport więźniów z Warszawy.

1941 - W niemieckim obozie Auschwitz zamordowany został o. Maksymilian Maria Kolbe, franciszkanin, misjonarz, założyciel klasztorów w Niepokalanowie i Nagasaki; kanonizowany w 1982 r. przez papieża Jana Pawła II.

1941 - Polsko-sowiecki układ wojskowy o utworzeniu Armii Polskiej w ZSRS; jej dowódcą został gen. Władysław Anders.

1941 - W sowieckim więzieniu w Charkowie zmarł prof. Stanisław Głąbiński, prawnik, ekonomista, jeden z przywódców Narodowej Demokracji.

1944 - Powstanie Warszawskie: W czasie walk o Uniwersytet Warszawski Powstańcy zdobyli transporter opancerzony z Dywizji SS "Wiking", nazywany "Jasiem" oraz "Szarym Wilkiem".

1948 - W Londynie zakończyły się XIV Igrzyska Olimpijskie; Polacy zdobyli na nich jeden brązowy medal.

1961 - W Wojcieszowie urodził się Maciej Maleńczuk, wokalista i gitarzysta rockowy, poeta.

1980 - Początek strajku w Stoczni Gdańskiej; w kilku wydziałach Stoczni Gdańskiej pracownicy przerwali pracę; bezpośrednim powodem protestu było żądanie przywrócenia Anny Walentynowicz do pracy; powstał Komitet Strajkowy.

1981 - Na Krymie sekretarz generalny KC KPZR Leonid Breżniew spotkał się z gen. Wojciechem Jaruzelskim i Stanisławem Kanią.

1982 - Stan wojenny: W Kwidzynie milicja i straż więzienna przeprowadziły wyjątkowo brutalną pacyfikację obozu internowania dla działaczy Solidarności; w jej wyniku pobito ponad 80 internowanych, blisko połowa z nich doznała ciężkich obrażeń.

1989 - W Warszawie zmarł Alfons Karny, rzeźbiarz.

1995 - W Warszawie na placu Piłsudskiego, naprzeciwko Grobu Nieznanego Żołnierza, odsłonięto pomnik marszałka Józefa Piłsudskiego.

1998 – W Warszawie odsłonięto Pomnik Czynu Zbrojnego Polonii Amerykańskiej, który upamiętnia Polaków z USA walczących o niepodległość Polski.

2004 - W Krakowie zmarł Czesław Miłosz, poeta, prozaik, eseista, tłumacz, profesor Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley; autor zbioru wierszy "Trzy zimy", "Ocalenie", "Miasto bez imienia", "Gdzie wschodzi słońce i kędy zapada, "Dalsze okolice", "Na brzegu rzeki", "To", "Druga przestrzeń" oraz tomu miniatur "Piesek przydrożny"; esejów "Zniewolony umysł", "Rodzinna Europa", "Widzenia nad Zatoką San Francisco", powieści "Dolina Issy", a także poematów "Traktat moralny", "Traktat poetycki" i "Traktat teologiczny"; laureat literackiej Nagrody Nobla w 1980 r.

2009 - W Krakowie zmarł Jerzy Krasuski, historyk, znawca dziejów Niemiec i stosunków polsko-niemieckich.

2020 – W Krakowie zmarła Ewa Demarczyk, jedna z najwybitniejszych polskich wokalistek. Popularność przyniosły jej utwory takie, jak m.in. "Karuzela z Madonnami", "Rebeka" i "Grande Valse Brillante". Demarczyk była gwiazdą krakowskiego kabaretu Piwnica pod Baranami. Od 1985 r. do 2000 r. prowadziła w Krakowie Teatr Muzyki i Poezji, nazywany Teatrem Ewy Demarczyk.(PAP)

szuk/ skp/