Radio Opole » Kraj i świat
2022-08-01, 07:40 Autor: PAP

35 lat temu zmarła Pola Negri, polska gwiazda kina niemego, która podbiła Hollywood

35 lat temu, 1 sierpnia 1987 r., zmarła Pola Negri, polska gwiazda kina niemego, która na stałe zapisała się w historii Hollywood. Zagrała w ponad sześćdziesięciu amerykańskich i europejskich filmach. To jej przypisuje się stworzenie pierwowzoru ekranowej femme fatale.

"Pola Negri była prawdziwą diwą - w pełnym tego słowa znaczeniu. Jej gwiazda zaświeciła na filmowym firmamencie Hollywood, jeszcze zanim pojawiły się na nim Greta Garbo i Marlena Dietrich. Była pierwszą europejską aktorką sprowadzoną do fabryki snów i obsadzaną w głównych rolach w okresie wyjątkowego rozkwitu sztuki filmowej" - powiedział Mariusz Kotowski, badacz życia i twórczości Poli Negri.


Urodzona w Polsce i odkryta dla filmu w Niemczech, posiadała staranne wykształcenie w dziedzinie zarówno gry aktorskiej, jak i tańca, potrafiła też mówić w pięciu językach.


Reżyser Ernst Lubitsch mówił o niej, że była pierwszą aktorką europejską rozumiejącą istotę kina, a na pewno jedną z pierwszych osobistości Hollywood, która potrafiła skupiać na sobie uwagę także poza salą kinową.


Niepewna jest data jej narodzin. Prawdopodobnie urodziła się 3 stycznia 1897 r., jako Barbara Apolonia Chałupiec, w miasteczku Lipno (kujawsko-pomorskie), w rodzinie drobnomieszczańskiej. Jej ojciec - słowacki Rom - był drobnym rzemieślnikiem, matka - Polka - prowadziła dom. Gdy była małym dzieckiem, jej ojca aresztowano i zesłano na Sybir. Odtąd wychowywała ją tylko matka, z którą przeprowadziła się w 1902 r. do Warszawy.


Od 1906 r. uczęszczała do szkoły baletowej przy Teatrze Wielkim w Warszawie. W 1908 r. zadebiutowała w "Jeziorze łabędzim", a następnie zwróciła na siebie uwagę partią solową w balecie "Coppelia".


Chałupiec miała predyspozycje do kariery w balecie, ale na przeszkodzie stanęły względy zdrowotne. Zdiagnozowano u niej początki gruźlicy i musiała na kilka miesięcy wyjechać do Zakopanego. Za jej pobyt w sanatorium zapłacił wiceprezes Warszawskich Teatrów Rządowych Kazimierz Hulewicz.


Dziewczyna pomimo choroby nie zamierzała rezygnować ze sceny. Gruźlicę udało się zaleczyć, ale do baletu nie mogła już wrócić. W tej sytuacji za poradą Hulewicza w 1911 r. zdała egzamin do Szkoły Aplikacyjnej przy Warszawskich Teatrach Rządowych.


Po roku nauki zadebiutowała jako Pola Negri na scenie Teatru Małego w roli Anieli w "Ślubach panieńskich" Aleksandra Fredry. Pseudonim artystyczny przyjęła na cześć swojej ulubionej włoskiej poetki - Ady Negri. "Ada pisała bardzo smutne wiersze. Wtedy Pola Negri również przeżywała bardzo smutny okres. Marzyła o byciu baleriną, a okazało się, że zdrowie (chore płuca) jej nie pozwala dalej tańczyć i ćwiczyć" - wskazał Kotowski.


Spośród jej kilkunastu występów teatralnych najważniejsza była rola w spektaklu "Sumurun" (1913) w reżyserii Ryszarda Ordyńskiego; to wtedy w garderobie niespełna siedemnastoletniej aktorki zjawił się Aleksander Hertz, by zaproponować jej angaż.


Błyskawiczną karierę ułatwiały Poli znakomite warunki - świetna figura, piękna twarz, zielone oczy, czarne włosy. Wyróżniała się także umiejętnością "gry niemej" oraz protekcją wiceprezesa Hulewicza.


Jej filmowym debiutem była główna rola w "Niewolnicy zmysłów" (1914) w reżyserii Jana Pawłowskiego według scenariusza Kazimierza Hulewicza. Bohaterka jest piękną, lecz ubogą dziewczyną, która niespodziewanie odnosi sukces na scenie jako tancerka. Następnie zrywa ze swoim dotychczasowym narzeczonym i zostaje kochanką bogatego wielbiciela.


Zanim w 1917 r. wyjechała na stałe za granicę, gdzie w Niemczech, a następnie w Stanach Zjednoczonych zdobyła status wielkiej gwiazdy kina niemego, wystąpiła w ośmiu filmach wytwórni Sfinks, z którą w styczniu 1916 r. podpisała dwuletni kontrakt.


"W filmach tych powtarzała jeden typ: kobiety fatalnej, rujnującej szczęście zakochanych w niej mężczyzn. W +Niewolnicy zmysłów+(1914) Jana Pawłowskiego, a także w +Bestii+ (1917), jedynym jej ocalałym filmie z tego okresu — ginęła w finale, mordowana przez zazdrosnego apasza, dawnego kochanka; w +Żonie+ (1915) — sama po zdradzie męża odbierała sobie życie. Podobny schemat powracał w filmach z serii +Tajemnice Warszawy+ (1917) kończących polską część jej kariery" - czytamy w książce "Historia kina polskiego 1895-2014" autorstwa prof. Tadeusza Lubelskiego.


W 1917 r. Negri wyjechała do Berlina, gdzie występowała w filmach słynnego reżysera Maxa Reinhardta. Potem stała się czołową aktorką Ernsta Lubitscha, u którego stworzyła kreacje w filmach takich jak "Oczy mumii Ma", "Carmen", "Madame Du Barry", "Sumurum", "Dzika kotka". Stworzyła typ modnej w owych czasach femme fatale. Otaczała się luksusem i zbytkiem. Jej futra zawsze musiały być prawdziwe, a biżuteria najdroższa. Swoje domy zamieniała w godne księżnej rezydencje.


Znana była nie tylko z ekranu, ale w równej mierze z łamów prasy, opisującej jej liczne pikantne romanse.


W 1922 r. jako wielka gwiazda wyjechała do Hollywood, aby tam - znów u Lubitscha - stworzyć kolejne kreacje w produkowanych z myślą o niej filmach. Stała się główną konkurentką Glorii Swanson. Była gwiazdą kina niemego, podbijała swymi rolami nie tylko publiczność, ale także serca gwiazdorów Hollywood: romansowała z Charliem Chaplinem, jej kochankiem i narzeczonym był Rudolf Valentino, adorował ją fizyk Albert Einstein.


"Chaplin nie mógł oderwać od niej oczu. W swojej książce +Mój wyjazd do Europy+ napisał, że najpiękniejszą rzeczą, jaką zobaczył w Europie, była Pola Negri. Myślę jednak, że ona nie chciała być jego żoną i wybrała własną karierę. Później zaręczona była z Rudolfem Valentino - ona była wielką gwiazdą, a on wielkim gwiazdorem. To była ogromna miłość" - mówił Kotowski.


Gdy do kina wszedł dźwięk, większość gwiazd kina niemego nie odnosiła już sukcesów. Latem 1927 r. Negri wyjechała do Europy, by w Paryżu poślubić gruzińskiego księcia Serge'a Mdivaniego. Kilka lat później, po rozwodzie z księciem, wróciła na scenę, a następnie na plan filmowy.


"Jej głos bardzo przypominał głos Grety Garbo. Był to niski, interesujący głos zdecydowanej kobiety z pasją. Straciła tajemniczość kina niemego, ale głos wniósł do jej kreacji coś nowego. Potrafiła też odpowiednio wykorzystać swój największy atut - oczy. [...] Wiedziała, jak nimi hipnotyzować" - uważa Kotowski.


W 1964 r. zrobiła swój ostatni film z dźwiękiem i w kolorze - "Księżycowe prządki", a potem skupiła się na pisaniu autobiografii "Życie gwiazdy" (1965). Zmarła 1 sierpnia 1987 r. w San Antonio.


W 2011 r. znów stało się o Negri głośno, m.in. za sprawą filmu "Mania" i spektaklu "Polita".


Film "Mania. Historia pracownicy fabryki papierosów" opowiada historię miłości pracownicy fabryki papierosów, Manii, do kompozytora. Jest jednym z pierwszych obrazów w bogatym dorobku Poli Negri. Film, wyreżyserowany w 1918 r. w Berlinie przez Eugena Illesa, przez dekady uważany był za bezpowrotnie zaginiony, okazało się jednak, że jedna kopia zachowała się w zbiorach czeskiego kolekcjonera. W 2006 r. Filmoteka Narodowa odzyskała film, a następnie poddała go rekonstrukcji i digitalizacji.


W czasie polskiego przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej pokazano go w pięciu europejskich stolicach - Paryżu, Madrycie, Londynie, Kijowie i Berlinie. W sumie obejrzało go kilka tysięcy widzów.


Z kolei "Polita" to musical w 3D. Widowisko na podstawie biografii Negri jest połączeniem baletu, teatru i musicalu z formą filmową. Autorem muzyki jest Janusz Stokłosa, libretto i teksty piosenek napisała Agata Miklaszewska, reżyserem i choreografem jest Janusz Józefowicz. W roli Poli Negri wystąpiła Natasza Urbańska. (PAP)


autor: Katarzyna Krzykowska


ksi/ skp/


Kraj i świat

2024-06-27, godz. 14:30 Szczecin/ Eksperci dyskutują o bezpieczeństwie infrastruktury krytycznej O rosnących zagrożeniach dla polskich portów, terminalu LNG i morskich farm wiatrowych rozmawiają w czwartek uczestnicy Security Forum Szczecin. W piątek… » więcej 2024-06-27, godz. 14:30 Korea Płd./ Rozpoczęły się pierwsze trójstronne manewry Freedom Edge z udziałem USA i Japonii Wojska Korei Południowej, Stanów Zjednoczonych i Japonii rozpoczęły w czwartek na wodach międzynarodowych na południe od wyspy Czedżu pierwsze ćwiczenia… » więcej 2024-06-27, godz. 14:30 Pięć najlepszych zeszłorocznych biografii nominowanych do nagrody literackiej „Juliusz” Kapituła Nagrody Literackiej „Juliusz” ogłosiła tytuły pięciu książek zakwalifikowanych do finału tegorocznej, dziewiątej imprezy. Do konkursu zgłoszono… » więcej 2024-06-27, godz. 14:30 Ostrów Wlkp./ Blisko 100 tys. zł kary musi zapłacić KW PiS za wywieszenie banerów Czarneckiego bez zgody Powiatowego… Blisko 100 tys. zł kary musi zapłacić komitet wyborczy PiS za wywieszenie banerów wyborczych Ryszarda Czarneckiego na terenie powiatu ostrowskiego bez zgody… » więcej 2024-06-27, godz. 14:20 Co kryje się za kulisami Festiwalu Sztuki Iluzji? Wojciech Rotowski szykuje widowisko, jakiego Polska jeszcze nie widziała… Zbliża się największe święto sztuki magicznej w Polsce - Festiwal Sztuki Iluzji. Gwiazda wydarzenia, Wojciech Rotowski, dzieli się sekretami zza kulis i… » więcej 2024-06-27, godz. 14:20 Czarzasty: posłanka Matysiak zawieszona w prawach członka klubu Lewicy na trzy miesiące Wicemarszałek Sejmu Włodzimierz Czarzasty poinformował, że posłanka Paulina Matysiak została zawieszona w prawach członka klubu Lewicy na trzy miesiące… » więcej 2024-06-27, godz. 14:20 Krzysztof Czeczot: „Podróżując, napisałem swoje najlepsze projekty” (wywiad) Wielu socjologów uważa, że podróże to dzisiaj nowa religia klasy średniej. Jest wręcz przymus podróżowania, „zaliczania” kolejnych kierunków, bo… » więcej 2024-06-27, godz. 14:20 Białoruś/ Łukaszenka powołał nowego szefa MSZ Przywódca Białorusi Alaksandr Łukaszenka odwołał w czwartek ministra spraw zagranicznych Siarhieja Alejnika, nominując na to stanowisko dotychczasowego wiceszefa… » więcej 2024-06-27, godz. 14:20 ME 2024 - Marciniak sędzią meczu Szwajcarii z Włochami Szymon Marciniak będzie sędzią głównym sobotniego spotkania 1/8 finału piłkarskich mistrzostw Europy w Niemczech pomiędzy Szwajcarią a Włochami w Berlinie… » więcej 2024-06-27, godz. 14:10 Co kryje się za kulisami Festiwalu Sztuki Iluzji? Wojciech Rotowski szykuje widowisko, jakiego Polska jeszcze nie widziała… Zbliża się największe święto sztuki magicznej w Polsce - Festiwal Sztuki Iluzji. Gwiazda wydarzenia, Wojciech Rotowski, dzieli się sekretami zza kulis i… » więcej
2345678
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »