4 lipca

-------

1610 - Wojska polskie dowodzone przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego rozbiły pod Kłuszynem armię kniazia Dymitra Iwanowicza Szujskiego, zdążającą na odsiecz Smoleńskowi; zwycięstwo w bitwie otworzyło Polakom drogę do Moskwy.

1633 - Wojska polskie dowodzone przez hetmana wielkiego koronnego Stanisława Koniecpolskiego pod Sasowym Rogiem nad Prutem rozbiły czambuł tatarski i uwolniły jasyr oraz odzyskały łupy.

1776 - Kongres Kontynentalny przyjął w Filadelfii "Deklarację Niepodległości Stanów Zjednoczonych".

1778 - W Skierniewicach urodził się Jan Leon Kozietulski, pułkownik wojsk polskich, uczestnik wojen napoleońskich, dowódca szwadronu pułku szwoleżerów gwardii, który wsławił się w ataku na przełęcz Somosierra.

1890 - Na Wawelu pochowano sprowadzone z Paryża szczątki Adama Mickiewicza.

1892 - W Stojańcach pod Lwowem urodził się Julian Krzyżanowski, historyk literatury; autor m.in. "Historii literatury polskiej", wydawca dzieł Jana Kochanowskiego, Juliusza Słowackiego, Henryka Sienkiewicza.

1916 - Początek walk Legionów Polskich z wojskami rosyjskimi pod Kostiuchnówką.

1919 - W Warszawie urodził się Jan Strzelecki, socjolog, eseista, uczestnik Powstania Warszawskiego, współpracownik KOR i Towarzystwa Kursów Naukowych, doradca Solidarności; zmarł w 1988 r. w wyniku brutalnego pobicia w Warszawie; okoliczności napadu nie zostały wyjaśnione.

1920 - Wojna polsko-bolszewicka: Generalna kontrofensywa Armii Czerwonej na Białorusi; w wyniku przerwania polskich linii obronnych nad Autą i Berezyną nastąpił odwrót wojsk polskich na całym froncie.

1923 - W Warszawie urodził się Ryszard Reiff, w czasie II wojny światowej członek Konfederacji Narodu, od 1944 r. w AK; współzałożyciel Stowarzyszenia "Pax", w latach 1978-1982 jego przewodniczący; od 1981 r. członek Rady Państwa; jako jedyny z 14 jej członków sprzeciwił się 13 grudnia 1981 r. zatwierdzeniu uchwały o wprowadzeniu stanu wojennego i dekretu o stanie wojennym, za co został odwołany ze stanowiska; senator z ramienia Komitetu Obywatelskiego (1989-1991); przewodniczący Związku Sybiraków (1989-2006).

1929 - W Warszawie urodził się Konrad Swinarski, wybitny twórca teatralny, reżyser, scenograf; w dziejach teatru zapisał się m.in. jako realizator polskich narodowych dramatów: "Dziadów" Adama Mickiewicza (1973 r.) i "Wyzwolenia" Stanisława Wyspiańskiego (1974 r.), oba spektakle powstały w Starym Teatrze w Krakowie.

1934 - W Sancellemoz we Francji zmarła Maria Skłodowska-Curie, autorka pionierskich prac z fizyki i chemii jądrowej, jedyna dotąd kobieta uhonorowana przez Szwedzką Akademię Nauk dwiema Nagrodami Nobla.

1936 - W Warszawie urodził się Henryk Grynberg, polski pisarz żydowskiego pochodzenia, autor książek o Holokauście i stosunkach polsko-żydowskich; m.in. "Dziedzictwo", "Żydowska wojna", "Zwycięstwo", "Życie ideologiczne", "Kadisz", "Szkice rodzinne", "Ojczyzna"; od 1967 r. mieszka w USA.

1936 - W Poznaniu urodziła się Zdzisława Donat, śpiewaczka operowa o światowej sławie; w jej repertuarze ważne miejsce zajmują role w operach Wolfganga Amadeusa Mozarta; zwłaszcza rola Królowej Nocy w "Czarodziejskim flecie".

1940 - W Marsylii zmarł Józef Pankiewicz, malarz, grafik; w swojej twórczości nawiązywał m.in. do francuskiego impresjonizmu, do jego znanych dzieł należą m.in. "Rynek Starego Miasta w Warszawie nocą" z 1892 r.

1941 - W nocy z 3 na 4 lipca Niemcy aresztowali we Lwowie ponad 20 profesorów uczelni lwowskich, a także ich bliskich, przyjaciół oraz osoby przypadkowo zastane w mieszkaniach; wszyscy zostali zamordowani 4 lipca na Wzgórzach Wuleckich; od kul zginęło 40 osób, wśród nich profesorowie: Antoni Cieszyński, Władysław Dobrzaniecki, Jan Grek, Jerzy Grzędzielski, Edward Hamerski, Henryk Hilarowicz, Włodzimierz Krukowski, Roman Longchamps de Berier, Antoni Łomnicki, Witold Nowicki, Tadeusz Ostrowski, Stanisław Piłat, Stanisław Progulski, Roman Rencki, Włodzimierz Sieradzki, Adam Sołowij, Włodzimierz Stożek, Kazimierz Vetulani, Kasper Weigel, Roman Witkiewicz oraz Tadeusz Boy-Żeleński.

1942 - W Lyonie urodził się Stefan Meller, historyk, dyplomata; ambasador RP we Francji (1996-2001) i w Rosji (2002-2005), minister spraw zagranicznych (2005-2006); wykładowca historii, prorektor Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie; redaktor naczelny miesięcznika historycznego "Mówią wieki".

1943 - W katastrofie lotniczej koło Gibraltaru wraz z córką i grupą współpracowników zginął gen. Władysław Sikorski, Naczelny Wódz i premier rządu RP na uchodźstwie.

1943 - W Nowym Jorku założono Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce.

1946 - Władze sowieckie przemianowały Królewiec na Kaliningrad; zmarły w 1946 r. Michaił Kalinin był działaczem komunistycznym, przewodniczącym Prezydium Rady Najwyższej ZSRS, współodpowiedzialny za represje i terror lat 30., a także Zbrodnię Katyńską.

1946 - W Kielcach doszło do pogromu ludności żydowskiej; z rąk cywilnych mieszkańców miasta, milicjantów i żołnierzy, zginęło 37 Żydów; zbrodnia spowodowała żydowski exodus z Polski.

1947 - Do Gdyni powrócił ORP "Błyskawica".

1947 - Na skutek więziennej głodówki w szpitalu w Skopinie pod Moskwą zmarł płk Kazimierz Tumidajski ("Marcin"), dowódca Okręgu Lubelskiego AK, aresztowany w sierpniu 1944 r. przez NKWD.

1950 - Z Nowego Jorku, poprzez nadajnik we Frankfurcie nad Menem, Radio Wolna Europa rozpoczęło nadawanie audycji w języku polskim.

1952 - W Nowym Jorku zmarł Jan Kucharzewski, polityk, historyk, publicysta; w latach 1917-1918 premier rządu Rady Regencyjnej.

1954 - W Iwaniskach urodził się Andrzej Poniedzielski, poeta, felietonista, autor tekstów piosenek.

1958 – Papież Pius XII nominował księdza Karola Wojtyłę biskupem tytularnym Ombrii i biskupem pomocniczym Krakowa.

1959 - W Szczecinie urodził się Wojciech Adamczyk, reżyser teatralny i telewizyjny, twórca m.in. seriali "Tata, a Marcin powiedział " i "Ranczo".

1975 - W Hamburgu zakończył się proces byłego szefa warszawskiego Gestapo Ludwiga Hahna, który został uznany winnym popełnienia masowego mordu i skazany na karę dożywotniego więzienia; zmarł w więzieniu w 1986 r.

1976 - W Warszawie zmarł Antoni Słonimski, poeta, felietonista, dramatopisarz, satyryk, krytyk teatralny i filmowy; współtwórca grupy poetyckiej Skamander, autor słynnych "Kronik Tygodniowych" publikowanych w przedwojennych "Wiadomościach literackich"; prezes Związku Literatów Polskich (1956-1959).

1989 - Inauguracyjne posiedzenie Sejmu i Senatu.

1998 - W domu opieki w Wuppertalu zmarł Kurt Franz, niemiecki zbrodniarz, ostatni komendant obozu zagłady w Treblince; pod koniec wojny uciekł z niewoli amerykańskiej, następnie żył pod swoim nazwiskiem w Niemczech; po aresztowaniu w 1959 r. został skazany na dożywotnie więzienie; w 1993 r. zwolniono go z więzienia ze względów zdrowotnych.

1998 - W Warszawie zmarł Janusz Przymanowski, pisarz, publicysta, autor powieści dla młodzieży "Czterej pancerni i pies".

2000 - W Neapolu zmarł Gustaw Herling-Grudziński, prozaik, eseista, publicysta, krytyk literacki; autor m.in. "Innego świata" i "Dziennika pisanego nocą"; więzień sowieckich łagrów, żołnierz 2 Korpusu Polskiego, uczestnik bitwy o Monte Cassino.

2010 - W drugiej turze wyborów prezydenckich Bronisław Komorowski uzyskując 53,01 proc. głosów pokonał Jarosława Kaczyńskiego - 46,99 proc.; frekwencja 55,31 proc.

5 lipca

-------

1600 - Kanclerz wielki koronny i hetman Jan Zamoyski wystawił akt fundacyjny Akademii Zamojskiej, ustalający jej organizację, uposażenie i program nauczania.

1607 - Pod Guzowem wojska wierne królowi Zygmuntowi III Wazie, dowodzone przez hetmana polnego koronnego Stanisława Żółkiewskiego i hetmana wielkiego litewskiego Jana Karola Chodkiewicza, pokonały rokoszan.

1626 - Początek kolejnej wojny polsko-szwedzkiej, tzw. wojny o ujście Wisły.

1634 – Papież Urban VIII wydał bullę zatwierdzającą fundację ufundowanie przez króla Władysława IV Orderu Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, który miał być pierwszym polskim odznaczeniem państwowym, lecz na skutek nacisków szlachty, został zlikwidowany w 1638 roku, nie doczekawszy się żadnego odznaczonego.

1881 - W Brzęczkowicach, dzielnica Mysłowic, urodził się August Hlond, kardynał, prymas Polski w latach 1926-1948.

1920 - W Rzeszowie urodził się Ignacy Machowski, aktor, występował m.in. na scenach Teatru Narodowego w Warszawie, Teatru Ateneum i Teatru Polskiego; zagrał w filmach "Eroica", "Orzeł", "Popiół i diament", "Pociąg", "Marysia i Napoleon", "Ojciec królowej", a także w serialu "Stawka większa niż życie".

1935 - W Borysławiu urodził się Szewach Weiss, izraelski polityk, dyplomata, profesor nauk politycznych, przewodniczący Rady Instytutu Pamięci Yad Vashem; w latach 1992-1996 przewodniczący Knesetu, ambasador Izraela w Polsce (2000-2003).

1935 - W Warszawie urodził się Krzysztof Szmagier, reżyser filmowy, twórca seriali "Przygody psa Cywila" i "07 zgłoś się".

1943 - Po śmierci gen. Władysława Sikorskiego funkcję premiera rządu RP na uchodźstwie objął Stanisław Mikołajczyk; Naczelnym Wodzem mianowany został gen. Kazimierz Sosnkowski.

1943 - Początek bitwy na Łuku Kurskim, największego starcia wojsk pancernych w historii, zakończonego klęską i odwrotem armii niemieckich.

1943 - Komendant Główny Armii Krajowej i Delegat Rządu RP na Kraj utworzyli Kierownictwo Walki Podziemnej.

1943 - W Warszawie przy ul. Poznańskiej śmiertelnie postrzelony został znany aktor Kazimierz Junosza-Stępowski; do zdarzenia doszło w trakcie wykonywania wyroku śmierci na jego żonie, skazanej przez sąd podziemny za współpracę z Niemcami.

1945 - Stany Zjednoczone uznały Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, cofając uznanie rządowi RP na uchodźstwie; następnego dnia to samo uczynił rząd Wielkiej Brytanii.

1945 - Polska administracja oficjalnie przejęła z rąk sowieckiego komendanta wojennego władzę nad Szczecinem.

1945 - W Łodzi urodził się Jerzy Kropiwnicki, ekonomista; członek Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ "S" i Komisji Krajowej, wiceprzewodniczący Zarządu Regionu NSZZ "S" Ziemia Łódzka; po wprowadzeniu stanu wojennego skazany na sześć lat więzienia za kierowanie akcją protestacyjną; w 1984 r. zwolniony na mocy amnestii; w 1989 r. był współzałożycielem ZChN (2002-2006 prezes); poseł na Sejm (1991-1993, 1997-2001); w rządzie Jana Olszewskiego minister pracy i polityki socjalnej, w rządzie Hanny Suchockiej kierował Centralnym Urzędem Planowania, a w gabinecie Jerzego Buzka - Centrum Studiów Strategicznych; prezydent Łodzi w latach 2002-2010.

1946 - Krajowa Rada Narodowa wydała dekret o utworzeniu cenzury - Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk.

1953 – Siły UB i MO rozbiły oddział porucznika Wacława Grabowskiego "Puszczyka", ostatniej formacji Narodowego Zjednoczenia Wojskowego działającej na Mazowszu Północnym.

1965 - W Warszawie urodziła się Małgorzata Walewska, śpiewaczka operowa, mezzosopranistka; dyrektor artystyczny Międzynarodowego Festiwalu i Konkursu Sztuki Wokalnej im. Ady Sari.

1978 - W rejonie miasta Arkałyk w Kazachstanie wylądował Mirosław Hermaszewski - jedyny w Polak, który odbył lot w kosmos na pokładzie statku kosmicznego "Sojuz 30".

1986 - W Monachium zmarł Jarosław Stećko - jeden z przywódców Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów.

1993 - W Polsce wszedł w życie podatek od towarów i usług VAT.

2002 - W Warszawie zmarł Zdzisław Mrożewski, aktor, związany z Teatrem Polskim w Warszawie, Teatrem Narodowym oraz Teatrem Współczesnym; wystąpił m.in. w filmach "Śmierć prezydenta" i "Polonia Restituta".

2013 - W Watykanie papież Franciszek zaprezentował swoją pierwszą encyklikę "Lumen fidei", w której podkreślił indywidualny i społeczny wymiar wiary.

2014 - W Warszawie zmarł Kazimierz Winkler, poeta, autor tekstów popularnych piosenek, m.in. "Czerwony autobus", "Gdy mi ciebie zabraknie", "Pierwszy siwy włos" i "O mnie się nie martw".

6 lipca

-------

1280 – Księżna Kinga ufundowała klasztor klarysek w Starym Sączu i przeznaczyła na jego potrzeby swoje włości w ziemi sądeckiej.

1320 – Król Węgier Karol Robert poślubił królewnę Elżbietę Łokietkównę, która została również koronowana na królową Węgier. Mariaż był początkiem polsko-węgierskiego sojuszu politycznego.

1511 - Albrecht Hohenzollern, siostrzeniec króla Zygmunta I, wybrany został przez kapitułę zakonu krzyżackiego na urząd wielkiego mistrza; w chwili wyboru miał 21 lat i był najmłodszym wielkim mistrzem w historii zakonu.

1753 - W Brodowie na Wołyniu urodził się Jan Paweł Woronicz, arcybiskup warszawski i prymas Królestwa Polskiego, poeta; część źródeł jako datę jego urodzenia podaje 28 czerwca 1757 r.

1837 - W Grodkowicach pod Krakowem urodził się Władysław Żeleński, kompozytor, pianista, dyrygent i pedagog.

1848 - We Wrocławiu zmarł Karol Godula, przedsiębiorca, współtwórca śląskiego przemysłu, właściciel kompleksu kopalń i hut cynku.

1863 - Powstanie Styczniowe: oddział Zygmunta Chmieleńskiego odniósł zwycięstwo nad oddziałem rosyjskim w bitwie pod Janowem koło Częstochowy.

1877 - W Opocznie koło Radomia urodził się Włodzimierz Perzyński, prozaik, komediopisarz, publicysta.

1901 - W Łodzi urodził się Stanisław Rembek, pisarz, autor powieści "Nagan", "Wyrok na Franciszka Kłosa" i "W polu".

1908 - Wszedł do służby niemiecki pancernik SMS Schleswig-Holstein, znany z ataku na Westerplatte 1 września 1939 r.

1922 - W Rzymie zmarła Maria Teresa Ledóchowska, misjonarka, pisarka; założycielka Sodalicji Św. Piotra Klawera - zgromadzenia zakonnego prowadzącego misje w Afryce; beatyfikowana w 1975 r.

1923 - W Kurowie koło Puław urodził się Wojciech Jaruzelski, ostatni przywódca PRL, współtwórca Okrągłego Stołu; w 1989 r. wybrany przez Zgromadzenie Narodowe na urząd prezydenta PRL, następnie RP (1989-1990); sybirak, żołnierz 1. Armii WP; w latach 1968-1983 szef MON; odpowiedzialny za udział WP w inwazji na Czechosłowację i wykorzystanie armii do krwawego tłumienia protestów na Wybrzeżu w 1970 r.; w lutym 1981 r. objął urząd premiera; od października 1981 r. do lipca 1989 r. I sekretarz KC PZPR; w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 r. wprowadził stan wojenny, stając na czele Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (WRON); odpowiedzialny za masowe represje stosowane w tym okresie wobec społeczeństwa; w 1985 r. zrezygnował z funkcji premiera, obejmując stanowisko przewodniczącego Rady Państwa (1985-1989); zmarł w Warszawie 25 maja 2014 r.

1929 – Otwarto Ogród Zoologiczny w Krakowie

1932 - W Warszawie zmarł Józef Weyssenhoff, pisarz, poeta, krytyk literacki, autor powieści "Soból i Panna", "Sprawa Dołęgi", "Puszcza".

1940 - Z KL Auschwitz uciekł pierwszy więzień - Tadeusz Wiejowski; po ucieczce ukrywał się ponad rok, jesienią 1941 r. został zatrzymany i osadzony w więzieniu w Jaśle, a następnie rozstrzelany.

1950 - W Zgorzelcu podpisano układ pomiędzy Polską i NRD o granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej.

1950 - W Sosnowcu urodził się Jacek Cygan - autor wielu piosenek, które napisał współpracując z najwybitniejszymi polskimi kompozytorami i wokalistami m.in. Edytą Geppert, Marylą Rodowicz, Sewerynem Krajewskim, Krzesimirem Dębskim, Andrzejem Zauchą; poeta, scenarzysta, juror i organizator festiwali muzycznych.

1954 - W Mławie urodził się Grzegorz Skawiński, gitarzysta, wokalista, kompozytor, autor tekstów, producent muzyczny; frontman zespołu Kombi.

1958 - W Warszawie urodził się Sławomir Orzechowski, aktor Teatru Współczesnego w Warszawie; wystąpił w filmach "Cud purymowy", "Warszawa", "Komornik", "Daas", a także w serialach "Sfora", "Ojciec Mateusz" i "Londyńczycy".

1968 - W Płocku urodził się Ireneusz Czop, aktor związany z teatrami łódzkimi: Nowym, Powszechnym i Teatrem Jaracza; wystąpił m.in. w filmach "Pokłosie", "Jack Strong", "Kochanie, chyba cię zabiłem", a także w serialu "1920. Wojna i miłość".

1982 - W Krakowie rozpoczęło nadawanie Radio "Solidarność Małopolska".

1987 - Powołanie Kręgu Przyjaciół Solidarności Polsko-Czechosłowackiej, do której weszli przedstawiciele opozycji demokratycznej z obu państw.

1994 - Prezydent USA Bill Clinton rozpoczął dwudniową wizytę w Polsce.

1997 - Początek tzw. powodzi tysiąclecia, która wyrządziła szkody w południowej i zachodniej Polsce, m.in. w Kłodzku, Opolu, Wrocławiu, również w Czechach i wschodnich Niemczech (Łużyce); w jej wyniku w Polsce zginęło ponad 50 osób, straty materialne oszacowano na ok. 12 mld złotych.

2000 - W Warszawie zmarł Władysław Szpilman, kompozytor, pianista; jego losy w okupowanej Warszawie stały się podstawą scenariusza do filmu "Pianista" w reżyserii Romana Polańskiego.

2015 - W Warszawie zmarł Wojciech Albiński - pisarz zamieszkały w RPA, laureat Nagrody Literackiej im. Józefa Mackiewicza, autor takich książek jak "Kalahari" (zbiór opowiadań), "Królestwo potrzebuje kata", "Antylopa szuka myśliwego".

2020 – Zmarła Barbara Pec-Ślesicka, filmowiec, kierownik produkcji licznych filmów fabularnych i seriali telewizyjnych. Współpracowała przez wiele lat z Andrzejem Wajdą (m.in. przy Weselu, Człowieku z marmuru, Człowieku z żelaza i Pannach z Wilka, a także Dantonie, nagrodzonym w 1983 nagrodą BAFTA).

7 lipca

-------

1482 - W Krzycku urodził się Andrzej Krzycki, poeta, humanista, dyplomata; arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski.

1572 - W Knyszynie zmarł bezpotomnie król Zygmunt II August, ostatni męski przedstawiciel dynastii Jagiellonów na polskim tronie.

1633 - W Wilnie zmarł Lew Sapieha, wojewoda wileński, hetman wielki litewski, twórca potęgi rodu Sapiehów.

1734 - Wojna o sukcesję polską: wojska sasko-rosyjskie zdobyły Gdańsk, zmuszając jego mieszkańców do uznania władzy Augusta III Sasa; w wyniku kapitulacji z miasta uciekł Stanisław Leszczyński.

1807 - W Tylży podpisany został traktat pokojowy pomiędzy Rosją i Francją; jeden z jego artykułów dotyczył utworzenia Księstwa Warszawskiego.

1841 – Student i działacz niepodległościowy Karol Levittoux dokonał samospalenia w więzieniu Cytadeli Warszawskiej.

1874 - W Borowie koło Łowicza urodził się Władysław Grabski, polityk, ekonomista, poseł na Sejm, minister, premier RP (1920, 1923-1925), autor reformy walutowej i gospodarczej, rektor SGGW.

1879 - W Poznaniu urodził się Marian Seyda, polityk, minister spraw zagranicznych (1923); związany z Narodową Demokracją, później ze Stronnictwem Pracy.

1913 - W Warszawie urodził się Włodzimierz Pietrzak, krytyk literacki, poeta; w czasie wojny redaktor podziemnej "Pobudki", "Nowej Polski" - pisma Konfederacji Narodu, organizacji o charakterze polityczno-wojskowym; jesienią 1943 r. został w niej szefem sztabu; poległ w Powstaniu Warszawskim.

1922 - Premiera filmu "Rok 1863" w reżyserii Edwarda Puchalskiego.

1922 - Po 10 dniach urzędowania upadł rząd Artura Śliwińskiego.

1941 - Pogrom ludności żydowskiej w Radziłowie na Podlasiu.

1944 - Operacja Ostra Brama: Początek walk żołnierzy Wileńskiego i Nowogródzkiego Okręgu AK z Niemcami o Wilno; oddziały dowodzone przez płk. Aleksandra Krzyżanowskiego "Wilka" atakowały miasto wspólnie z Armią Czerwoną.

1964 - W Gdańsku urodził się Krzysztof Skiba, muzyk, satyryk, wokalista; lider zespołu "Big Cyc".

1965 - W Warszawie w Teatrze Współczesnym odbyła się premiera "Tanga" Sławomira Mrożka; spektakl wyreżyserował Erwin Axer.

1974 - W zakończonych w RFN Mistrzostwach Świata w piłce nożnej reprezentacja Polski zajęła trzecie miejsce; królem strzelców mistrzostw został Grzegorz Lato.

1981 - Papież Jan Paweł II mianował arcybiskupem gnieźnieńskim i warszawskim biskupa warmińskiego Józefa Glempa, który został tym samym następcą zmarłego prymasa Stefana Wyszyńskiego.

1992 - W Warszawie zmarła Seweryna Szmaglewska, pisarka; więźniarka KL Auschwitz, świadek na procesie norymberskim.

1994 - Sejm RP przyjął ustawę o denominacji złotego; wprowadzono ją w życie 1 stycznia 1995 r.

8 lipca

-------

1343 - W Kaliszu Kazimierz III Wielki zawarł z Zakonem Krzyżackim pokój wieczysty; w zamian za zrzeczenie się praw do ziemi chełmińskiej, michałowskiej i Pomorza Gdańskiego Kazimierz III Wielki odzyskał od zakonu krzyżackiego Kujawy i ziemię dobrzyńską.

1589 - Powołanie Ordynacji Zamoyskich.

1796 - W Janowie Podlaskim zmarł Adam Naruszewicz, biskup, historyk, poeta; twórca polskiego klasycyzmu, autor m.in. "Historii narodu polskiego"; był bliskim współpracownikiem króla Stanisława Augusta, zwolennikiem Konstytucji 3 maja.

1869 - Na Wawelu w Krakowie odbył się powtórny pogrzeb szczątków króla Kazimierza III Wielkiego; uroczysta ceremonia przerodziła się w wielką manifestację patriotyczną.

1893 - W Warszawie urodził się Marceli Nowotko, działacz komunistyczny, członek KPP; w 1942 r. współzałożyciel i sekretarz KC PPR; zastrzelony w Warszawie w listopadzie 1942 r. w wyniku walk wewnętrznych w kierownictwie PPR.

1930 - W Bratkówce koło Krosna urodził się Franciszek Starowieyski ps. Jan Byk, malarz, grafik, scenograf, twórca tzw. Teatru Rysowania, uważany za jednego z najwybitniejszych przedstawicieli "polskiej szkoły plakatu", autor ilustracji, kolekcjoner.

1937 - W Warszawie zmarł Józef Ujejski, historyk literatury, profesor i rektor Uniwersytetu Warszawskiego.

1942 - Z getta we Lwowie Niemcy deportowali 7 tys. Żydów, którzy zostali następnie zgładzeni w obozie janowskim.

1946 - W Wadowicach zmarł Józef Mehoffer, wybitny malarz, przedstawiciel Młodej Polski, grafik, witrażysta, autor m.in. obrazu "Dziwny ogród".

1963 - W Krakowie w wieku 23 lat zmarła śmiercią samobójczą Zofia Marcinkowska, aktorka, znana z filmów "Lunatycy" i "Nikt nie woła".

1964 - W Waszyngtonie zmarł Marian Kozielewski, od 1934 r. komendant Policji Państwowej m. st. Warszawy, w czasie okupacji niemieckiej pierwszy komendant Policji Polskiej Generalnego Gubernatorstwa (tzw. granatowej policji) w stolicy, więzień KL Auschwitz, działacz konspiracyjny; organizator i inspektor główny Państwowego Korpusu Bezpieczeństwa i Straży Samorządowych, formacji policyjnych podległych Delegaturze Rządu na Kraj; brat emisariusza i kuriera Polskiego Państwa Podziemnego Jana Karskiego.

1968 - W Szczecinie urodził się Piotr Grabowski, aktor, wystąpił m.in. w filmie "Mała matura 1947", a także w serialach "Tajemnica twierdzy szyfrów", "Fałszerze - powrót Sfory" i w serii "Nad rozlewiskiem".

1973 - W Łodzi urodziła się aktorka Agnieszka Sitek, aktorka, wystąpiła m.in. w filmach "Zabić Sekala", "Wrota Europy", "Wiedźmin" i "Chopin. Pragnienie miłości", a także w serialu "Złotopolscy".

1980 - Rozpoczął się strajk w Wytwórni Sprzętu Komunikacyjnego PZL - Świdnik, który zapoczątkował wielką falę strajkową na Lubelszczyźnie, trwającą do 25 lipca; w sumie w protestach nazywanych "Lubelskim Lipcem`80" wzięło udział 150 zakładów.

1997 - W Madrycie na szczycie szefów państw i rządów NATO podjęto decyzje o zaproszeniu Polski, Czech i Węgier do rozmów w sprawie członkostwa w Sojuszu.

2005 - W Warszawie zmarł Eugeniusz Priwieziencew, aktor, reżyser, dramaturg; wystąpił m.in. w filmach "Barwy ochronne", "Imperatyw", "Miś", "Piraci", "Pociąg do Hollywood", "Kolejność uczuć" oraz w serialu "Złotopolscy".

2005 - Powołanie Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

2006 - W Warszawie zmarł Juliusz Wiktor Gomulicki, historyk literatury, varsavianista, znawca twórczości Cypriana Norwida; żołnierz Armii Krajowej, uczestnik Powstania Warszawskiego.

2008 - W Warszawie zmarł Wieńczysław Gliński, aktor, przez wiele lat związany z Teatrem Polskim w Warszawie oraz Teatrem Narodowym; wystąpił m.in. w filmach "Kanał", "Kapelusz pana Anatola", "Orzeł", "Romans Teresy Hennert"; żołnierz Armii Krajowej, więzień niemieckich obozów koncentracyjnych.

2010 – Pełniący obowiązki prezydenta, prezydent elekt Bronisław Komorowski zrezygnował z mandatu poselskiego i funkcji marszałka Sejmu. Obowiązki prezydenta na kilka godzin przejął marszałek Senatu Bogdan Borusewicz, a następnie nowo wybrany marszałek Sejmu Grzegorz Schetyna.

2013 - Na stoku Gaszerbrum w Karakorum zginął Artur Hajzer, polski himalaista, zdobywca siedmiu ośmiotysięczników, twórca i szef programu Polski Himalaizm Zimowy, kierownik wypraw w Himalaje.

2016 - W Warszawie rozpoczął się dwudniowy szczyt NATO. W obradach szczytu wzięło udział 28 delegacji z państw sojuszniczych, 25 z państw partnerskich, a także m.in. przedstawiciele Kwatery Głównej NATO, UE, ONZ i Banku Światowego. Był to pierwszy szczyt Sojuszu zorganizowany na terenie Polski. W jego trakcie podjęto decyzję o wzmocnieniu tzw. wschodniej flanki NATO.

9 lipca

-------

1339 – Na zjeździe w Wyszehradzie król Kazimierz Wielki zawarł układ z królem Węgier Karolem Robertem dotyczący sukcesji tronu polskiego i sojuszu przeciw krzyżakom.

1410 - Król Władysław II Jagiełło wraz z całym wojskiem przekroczył granicę z państwem krzyżackim koło Lidzbarka.

1455 - Król Kazimierz IV Jagiellończyk nadał w Piotrkowie Gdańskowi przywilej samodzielnego nakładania podatków i ustanawiania wilkierzy (prawa wydawane przez radę miejską).

1521 - W katedrze wawelskiej zawieszono dzwon, któremu nadano imię "Zygmunt"; dzwon został odlany z dział zdobytych na wojnie z Zakonem Krzyżackim, jego wykonawcą był krakowski ludwisarz Hans Behem.

1677 - We Wrocławiu zmarł Johannes Scheffler zwany Angelusem Silesiusem, śląski poeta okresu baroku piszący po niemiecku, lekarz, duchowny katolicki.

1696 - W Łużnej zmarł Wacław Potocki, jeden z głównych twórców barokowych w Polsce, poeta, epik, satyryk i moralista, autor "Transakcji wojny chocimskiej...".

1734 – Wojna o sukcesję polską: wojska rosyjskie wkroczyły do Gdańska, który skapitulował 30 czerwca, po trwającym cztery miesiące oblężeniu.

1736 - Zakończenie obrad Sejmu pacyfikacyjnego: uznanie Augusta III za króla, dla stronników Stanisława Leszczyńskiego amnestia; był to jedyny sejm w czasie panowania Augusta III, który nie został zerwany.

1762 - W Rosji w wyniku przewrotu władzę objęła caryca Katarzyna II, nazywana "Katarzyną Wielką"; zainicjowała rozbiory Polski w 1772 r.

1916 - W Krakowie urodził się Stanisław Pagaczewski - pisarz, głównie twórca utworów dla dzieci; autor trylogii poświęconej przygodom Baltazara Gąbki.

1917 - W odpowiedzi na wezwanie Józefa Piłsudskiego żołnierze I i III Brygady Legionów Polskich odmówili złożenia przysięgi na "wierne braterstwo broni z Niemcami i Austro-Węgrami"; wydarzenie to przeszło do historii, jako tzw. kryzys przysięgowy.

1927 - W Warszawie urodził się Zdzisław Maklakiewicz, aktor, żołnierz Armii Krajowej; stworzył niezapomnianą kreację w "Rejsie" Marka Piwowskiego, znany również z filmów "Wniebowzięci" i "Jak to się robi".

1929 - W Bystrej zmarł Julian Fałat, malarz, jeden z najwybitniejszych polskich akwarelistów; w latach 1895-1909 rektor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie.

1937 - W Krakowie zakończono prace nad Kopcem Piłsudskiego.

1941 - W Warszawie urodził się Tadeusz Borowski, aktor; wystąpił w filmach "Zaraza", "Zapamiętaj imię swoje", a także w serialach "Tajemnica Enigmy", "Blisko, coraz bliżej", "Rycerze i rabusie", "Znaki szczególne" i "Znak orła".

1945 - W Manchesterze zmarła Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, poetka i dramatopisarka; córka znanego malarza Wojciecha Kossaka i siostra satyryczki Magdaleny Samozwaniec; autorka zbiorów poezji "Niebieskie migdały", "Różowa magia", "Pocałunki", "Dancing" i "Surowy jedwab", "Śpiąca załoga", "Róże i lasy płonące", "Gołąb ofiarny", a także dramatów: "Szofer Archibald", "Egipska pszenica" czy "Zalotnicy niebiescy". Jej osobiste notatki z czasów wojny opublikowano w tomie "Wojnę szatan spłodził".

1946 - W Poznaniu Najwyższy Trybunał Narodowy skazał Artura Greisera, namiestnika III Rzeszy w tzw. Kraju Warty, na karę śmierci. Greiser był odpowiedzialny m.in. za masowe deportacje ludności żydowskiej i polskiej oraz udział w zabójstwach osób cywilnych i jeńców wojennych. Wyrok wykonano 21 lipca 1946 r.

1947 - Rząd polski na polecenie władz sowieckich odrzucił propozycję udziału w Planie Marshalla.

1948 - W Olkuszu urodził się Jerzy Skoczylas, satyryk, aktor kabaretowy, jeden z założycieli Kabaretu Elita.

1947 - W Londynie zmarł gen. Lucjan Żeligowski, w czasie I wojny światowej m.in. dowódca dywizji w I Korpusie Polskim; podczas wojny polsko-bolszewickiej dowódca Frontu Litewsko-Białoruskiego, później Grupy Operacyjnej; w październiku 1920 r. mianowany dowódcą 1 DP Litewsko-Białoruskiej, na czele której, z rozkazu Józefa Piłsudskiego, zajął Wilno i Wileńszczyznę, proklamując utworzenie Litwy Środkowej; w latach 1921-1925 Inspektor Armii w Warszawie; minister Spraw Wojskowych (1925-1926); w czasie zamachu majowego poparł marszałka Piłsudskiego.

1964 - W Kaliszu urodził się Mieczysław Szcześniak, piosenkarz; jego debiutancki album "Niby nowy" ukazał się w 1990 roku; laureat wielu nagród, m.in. Bursztynowego Słowika na Festiwalu w Sopocie i trzykrotnie Fryderyków.

1974 – Do nowego Portu Północnego w Gdańsku przybił pierwszy statek handlowy "Uniwersytet Gdański" po ładunek 12 tys. ton węgla.

1989 - Początek wizyty w Polsce prezydenta USA Georga Busha.

10 lipca

--------

1649 - Powstanie Chmielnickiego: początek obrony Zbaraża.

1835 - W Lublinie urodził się Henryk Wieniawski, wirtuoz skrzypiec i kompozytor. W swoich kompozycjach nawiązywał m.in. do ludowych tradycji muzycznych, wykorzystując motywy poloneza, mazurka czy kujawiaka. Jego najsłynniejsze kompozycje to m.in. Polonez D-dur, Polonez A-dur, Koncert skrzypcowy d-moll, Fantazja faustowska, Scherzo-tarantela, Etiudy, Wariacje. Patron organizowanego od 1935 r. Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego.

1865 - We Wrocławiu założono Ogród Zoologiczny.

1904 - W Woli Osowińskiej urodził się Zdzisław Krasnodębski, pilot, założyciel i pierwszy dowódca Dywizjonu 303.

1920 - W Spa podpisany został układ pomiędzy państwami Ententy a Polską, która zobowiązała się do podjęcia rokowań i podpisania rozejmu z Rosją sowiecką.

1925 - W Kielcach urodził się Edmund Niziurski, autor książek dla młodzieży m.in. "Księga urwisów", "Sposób na Alcybiadesa", "Niewiarygodne przygody Marka Piegusa".

1928 - We francuskiej stoczni Blainville zwodowany został ORP "Wicher", pierwszy duży okręt Polskiej Marynarki Wojennej.

1934 - Władze państwowe rozwiązały Obóz Narodowo-Radykalny (ONR).

1940 - Początek Bitwy o Anglię, kilkumiesięcznego starcia powietrznych sił nazistowskich Niemiec i Wielkiej Brytanii, w którym po stronie brytyjskiej wzięły udział cztery polskie dywizjony lotnicze, wśród nich Dywizjon 303.

1941 - Pogrom Żydów w Jedwabnem; w toku śledztwa IPN ustalono, że 10 lipca 1941 r. w Jedwabnem grupa miejscowej polskiej ludności cywilnej z inspiracji Niemców dokonała zabójstwa nie mniej niż 340 Żydów.

1944 - Początek likwidacji w KL Auschwitz-Birkenau tzw. rodzinnego obozu Theresienstadt, utworzonego dla Żydów z getta w Terezinie koło Pragi - w komorach gazowych Niemcy zamordowali około 7 tys. Żydów.

1946 - W Zabrzu urodził się Henryk Kasperczak, piłkarz, wielokrotny reprezentant Polski, trener.

1952 - Sejm uchwalił ustawę o obowiązkowych dostawach zbóż.

1952 - W Warszawie urodził się Emilian Kamiński, aktor, śpiewak, reżyser teatralny, przez wiele lat związany z warszawskim Teatrem Ateneum, założyciel Teatru Kamienica; wystąpił m.in. w filmach "Akcja pod Arsenałem", "Bez miłości", "Szaleństwa panny Ewy", "Trzy stopy nad ziemią", "U Pana Boga w ogródku", a także w serialu "M jak miłość".

1955 - W Żyrardowie urodził się Sylwester Maciejewski, aktor, występował w warszawskim Teatrze Komedia i w Teatrze Powszechnym; znany m.in. z serialu "Ranczo", zagrał również w filmach "Przypadek", "Pieniądze to nie wszystko", "Ławeczka" oraz w serialu "Lato leśnych ludzi".

1957 - W Londynie zmarł Szalom Asz, urodzony w Kutnie żydowski prozaik, dramaturg, eseista, piszący w języku jidysz; jego znane dzieło to "Bóg zemsty".

1969 - W wyniku obrażeń doznanych w wypadku samochodowym zmarł Bogumił Kobiela, aktor, jeden z najwybitniejszych artystów w historii polskiego kina; niezapomniany Jan Piszczyk w "Zezowatym szczęściu" i sekretarz Drewnowski w "Popiele i diamencie"; znany również z ról w filmach "Eroica", "Rękopis znaleziony w Saragossie", "Małżeństwo z rozsądku", "Ręce do góry", "Człowiek z M-3" i "Wszystko na sprzedaż"; w latach 1955-1958, razem ze Zbigniewem Cybulskim, współtworzył w Gdańsku studencki teatrzyk Bim-Bom; występował w Teatrze Wybrzeże, Teatrze Ateneum i Teatrze Komedia, a także w kabaretach Wagabunda i Dudek.

1982 - Na XII Mistrzostwa Świata w Piłce Nożnej rozgrywanych w Hiszpanii reprezentacja Polski pokonała w meczu o trzecie miejsce Francję 3:2.

1992 – Rząd premier Hanny Suchockiej uzyskał wotum zaufania Sejmu.

1996 - W Warszawie zmarł Czesław Centkiewicz, pisarz, podróżnik, reportażysta, autor książek dla dzieci i młodzieży, twórca tzw. nurtu polarnego w polskiej literaturze.

2006 - Prezydent Lech Kaczyński powierzył Jarosławowi Kaczyńskiemu misję tworzenia rządu.

2008 - W Warszawie zmarła prof. Krystyna Kersten, historyk, publicystka, profesor Instytutu Historii PAN, autorka prac dotyczących najnowszej historii Polski, m.in. "Między wyzwoleniem a zniewoleniem. Polska 1944-1956".

2012 – Waldemar Fornalik został selekcjonerem reprezentacji Polski w piłce nożnej.(PAP)

szuk/ mp/ aj/ skp/