Radio Opole » Kraj i świat
2022-02-23, 06:30 Autor: PAP

100 lat temu urodził się Stanisław Dydo, żołnierz AK, skazany w 1948 r. na śmierć

Setna rocznica urodzin Stanisława Dydo, oficera AK, rozstrzelanego w okresie terroru stalinowskiego w 1948 r., przypada w środę – przypomniał dr Adam Cyra, historyk związany z centrum badań Muzeum Auschwitz, badacz losów wielu żołnierzy AK.

Stanisław Dydo urodził się 23 lutego 1922 r. w Brzezówce w powiecie dębickim. Przed II wojną rodzina przeniosła się do Babic koło Oświęcimia, gdzie ojciec – Karol, został kierownikiem miejscowej szkoły powszechnej. „Pracował tam aż do zamknięcia szkoły przez hitlerowców. Stał się jedną z ofiar masowych aresztowań, dokonanych wiosną 1940 r. przez gestapo, wśród nauczycieli ziemi oświęcimskiej. 29 lipca tegoż roku jako pierwszy z nich zginął w KL Mauthausen” – wskazał dr Adam Cyra.


Przed wojną Stanisław Dydo uzyskał małą maturę w gimnazjum im. ks. Stanisława Konarskiego w Oświęcimiu, ale wybuch wojny przerwał naukę.


Muzeum Historyczne Miasta Krakowa (MHK) w biogramie Dydy wskazało, że we wrześniu 1939 r. brał udział w organizowaniu obrony przeciwlotniczej w Babicach. Jako uchodźca wojenny dotarł z rodziną pod Kock. Po agresji sowieckiej powrócił do Babic, gdzie mieszkał do marca 1941 r.


Adam Cyra podał, że mieszkańcy Babic, kilka miesięcy po wkroczeniu Niemców, zostali wysiedleni w związku z powstaniem i rozbudową KL Auschwitz. Dom musiała także opuścić Emilia Dydo wraz z dwoma córkami: Ireną i Zofią oraz synem Stanisławem. Przez pewien czas mieszkali w Oświęcimiu, gdzie Stanisław pracował w drogerii, jako laborant-fotograf. W 1940 r. wstąpił do ZWZ. Kolportował prasę.


Wiosną 1941 r. Emilia Dydo wraz z dziećmi została przesiedlona. Początkowo mieszkali w Pietrzejowej, a potem w Ropczycach. Stanisław związał się z konspiracją. Używał pseudonimu „Steinert”. „W latach 1942-1943 uczestniczył w kursach tajnego nauczania i zajęciach konspiracyjnego kursu podchorążych, po którym objął dowództwo plutonu dywersyjnego w placówce Ropczyce I obwodu dębickiego AK. Prowadził instruktaż wojskowy i szkolenie terenowe, kolportował prasę podziemną i organizował akcje specjalne” – podało MHK.


W maju 1944 r. przeszedł do ośmioosobowej grupy dyspozycyjnej podobwodu Sędziszów Małopolski AK. „Przeprowadzał akcje uwalniania więźniów z niemieckich transportów, zdobywania sprzętu technicznego i broni dla miejscowych struktur AK oraz wykonywał zadania rozpoznawcze. W czerwcu 1944 r. w Brzeźnicy dowodził odbiciem 12 więźniów konwojowanych przez Niemców. Kilka dni później, stając na czele grupy dywersyjnej z Witkowic, zdobył 12 aparatów nadawczo-odbiorczych z niemieckiego magazynu szkoły ogrodniczej w Ropczycach” – wskazało MHK.


Na początku Akcji Burza był dowódcą grupy dyspozycyjnej przy dowództwie I rejonu walki (Sędziszów-Gnojnica-Chechły). 31 lipca 1944 r. uczestniczył w akcji wysadzenia torów kolejowych na linii Ropczyce-Brzezówka. W sierpniu walczył w II rejonie zgrupowania mjr. Adama Lazarowicza „Klamra” przy odpieraniu niemieckiego szturmu na wzgórzu Kałużówka pod Dębicą.


Od września 1944 do stycznia 1945 r., po demobilizacji oddziałów partyzanckich i ustabilizowaniu się linii frontu na Wisłoce, ukrywał się. Wówczas został awansowany do stopnia podporucznika.


MHK podało, że w marcu 1945 r. wyjechał do Krakowa, gdzie podjął naukę w Studium Wychowania Fizycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wiosną, z polecenia mjr. Łukasza Cieplińskiego, działającego w sztabie krakowskiej organizacji „NIE”, zorganizował i prowadził wspólnie z ppor. Ludwikiem Kubikiem punkty przerzutowe na ziemie zachodnie dla zagrożonych aresztowaniem żołnierzy AK z Rzeszowszczyzny.


Od września 1945 r. działał w krakowskich strukturach WiN. Był łącznikiem w zarządzie Okręgu Krakowskiego, a od stycznia 1946 r. kierownikiem łączności wewnętrznej Obszaru Południowego.


Pod koniec czerwca 1946 r. został aresztowany w Krakowie. Po wstępnych przesłuchaniach w siedzibie Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Krakowie zwolniono go. Przeniósł się wówczas na Dolny Śląsk. Od października 1946 do października 1947 r. był kierownikiem organizacyjnym odtwarzanych tam struktur WiN. Jednocześnie studiował we Wrocławiu. Występował w zawodach sportowych.


W październiku 1947 r. wyjechał do Poznania, a potem do Gliwic. Jego śladem podążali już funkcjonariusze UB. 18 grudnia 1947 r. został aresztowany. 10 sierpnia 1948 r., w procesie członków zarządu okręgu wrocławskiego WiN, został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy we Wrocławiu na karę śmierci. Wyrok został wykonany 27 listopada 1948 r. w więzieniu przy ul. Kleczkowskiej we Wrocławiu. „Przed egzekucją nie pozwolił sobie zawiązać oczu” – napisał dr Adam Cyra.


Stanisław Dydo został pochowany na Cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu. „Znajdują się tam liczne groby Polaków zamordowanych w okresie terroru stalinowskiego w Polsce. Na jednej z mogił znajduje się napis: +Śp. Stanisław Dydo, ur. 23 II 1922, zm. 27 XI 1948. Spoczywaj w Bogu niezapomniany Stasiu. Rodzina+” – napisał Cyra. (PAP)


Autor: Marek Szafrański


szf/ dki/


Kraj i świat

2024-06-19, godz. 19:10 Wielkopolskie/ Po wypadku w pow. pilskim zablokowana dk nr 10 Dwie osoby zostały ranne po tym, jak w środowe popołudnie samochód uderzył w przydrożne drzewo w miejscowości Grabówno (pow. pilski, woj. wielkopolskie)… » więcej 2024-06-19, godz. 19:10 Challenger Poznań Open - Kaśnikowski awansował do ćwierćfinału Maks Kaśnikowski pokonał Włocha Giovanniego Fonio 6:3, 7:6 (7-0) w meczu drugiej rundy challengera Enea Poznań Open (pula nagród 75 tys. euro) i awansował… » więcej 2024-06-19, godz. 19:00 Tomczyk: projekt w sprawie użycia broni zmieniany w normalnym toku Projekt ustawy dotyczącej użycia broni przez wojsko i inne służby mundurowe jest poddany normalnym pracom legislacyjnym - zapewnił w Tok FM wiceszef Cezary… » więcej 2024-06-19, godz. 19:00 Bułgaria/ Impas polityczny już na początku pracy nowego parlamentu Pierwszy dzień pracy nowego parlamentu Bułgarii, wybranego 9 czerwca równocześnie z Parlamentem Europejskim, doprowadził do politycznego impasu. Podzielone… » więcej 2024-06-19, godz. 18:50 W. Brytania/ BBC: atak hakerski na londyńskie szpitale był zemstą związaną z wojną Hakerzy, którzy na początku czerwca przeprowadzili duży cyberatak na firmę przeprowadzającą badania laboratoryjne w londyńskich szpitalach, twierdzą, że… » więcej 2024-06-19, godz. 18:50 USA/ Doradca Bidena: chińskie firmy wspierające wojnę Rosji nie są odporne na nasze sankcje Chińskie firmy wspierające rosyjską machinę wojenną nie są odporne na sankcje USA - powiedział w środę dyrektor amerykańskiej Rady Bezpieczeństwa Narodowego… » więcej 2024-06-19, godz. 18:50 ME 2024 - Niemcy - Węgry 1:0 (do przerwy) Grupa A: Niemcy - Węgry 1:0 do przerwy. Bramki: 1:0 Jamal Musiala (22). Żółta kartka - Niemcy: Antonio Ruediger. Węgry: Barnabas Varga. Sędzia: Danny… » więcej 2024-06-19, godz. 18:40 Czechy/ Amerykański aktor i reżyser Viggo Mortensen będzie gościem honorowym festiwalu filmowego w Karlowych Warach Viggo Mortensen, znany m.in. z roli Aragorna we „Władcy Pierścieni”, otrzyma przyznawaną od 2008 r. nagrodę Dyrektora Festiwalu za całokształt twórczości… » więcej 2024-06-19, godz. 18:30 ME 2024 - trener Serbów zaprzeczył, że odsunął Tadica od składu Trener piłkarskiej reprezentacji Serbii Dragan Stojkovic zaprzeczył, że odsunął od składu Dusana Tadica, który skrytykował go po przegranym 0:1 meczu z… » więcej 2024-06-19, godz. 18:30 ME 2024 - Niemcy - Węgry 1:0 (bramka) Grupa A: Niemcy - Węgry 1:0 w 22. min. Bramki: 1:0 Jamal Musiala (22). Sędzia: Danny Makkelie (Holandia).(PAP) af/ mak/ cegl/ » więcej
1234567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »