Radio Opole » Kraj i świat
2022-02-23, 06:30 Autor: PAP

100 lat temu urodził się Stanisław Dydo, żołnierz AK, skazany w 1948 r. na śmierć

Setna rocznica urodzin Stanisława Dydo, oficera AK, rozstrzelanego w okresie terroru stalinowskiego w 1948 r., przypada w środę – przypomniał dr Adam Cyra, historyk związany z centrum badań Muzeum Auschwitz, badacz losów wielu żołnierzy AK.

Stanisław Dydo urodził się 23 lutego 1922 r. w Brzezówce w powiecie dębickim. Przed II wojną rodzina przeniosła się do Babic koło Oświęcimia, gdzie ojciec – Karol, został kierownikiem miejscowej szkoły powszechnej. „Pracował tam aż do zamknięcia szkoły przez hitlerowców. Stał się jedną z ofiar masowych aresztowań, dokonanych wiosną 1940 r. przez gestapo, wśród nauczycieli ziemi oświęcimskiej. 29 lipca tegoż roku jako pierwszy z nich zginął w KL Mauthausen” – wskazał dr Adam Cyra.


Przed wojną Stanisław Dydo uzyskał małą maturę w gimnazjum im. ks. Stanisława Konarskiego w Oświęcimiu, ale wybuch wojny przerwał naukę.


Muzeum Historyczne Miasta Krakowa (MHK) w biogramie Dydy wskazało, że we wrześniu 1939 r. brał udział w organizowaniu obrony przeciwlotniczej w Babicach. Jako uchodźca wojenny dotarł z rodziną pod Kock. Po agresji sowieckiej powrócił do Babic, gdzie mieszkał do marca 1941 r.


Adam Cyra podał, że mieszkańcy Babic, kilka miesięcy po wkroczeniu Niemców, zostali wysiedleni w związku z powstaniem i rozbudową KL Auschwitz. Dom musiała także opuścić Emilia Dydo wraz z dwoma córkami: Ireną i Zofią oraz synem Stanisławem. Przez pewien czas mieszkali w Oświęcimiu, gdzie Stanisław pracował w drogerii, jako laborant-fotograf. W 1940 r. wstąpił do ZWZ. Kolportował prasę.


Wiosną 1941 r. Emilia Dydo wraz z dziećmi została przesiedlona. Początkowo mieszkali w Pietrzejowej, a potem w Ropczycach. Stanisław związał się z konspiracją. Używał pseudonimu „Steinert”. „W latach 1942-1943 uczestniczył w kursach tajnego nauczania i zajęciach konspiracyjnego kursu podchorążych, po którym objął dowództwo plutonu dywersyjnego w placówce Ropczyce I obwodu dębickiego AK. Prowadził instruktaż wojskowy i szkolenie terenowe, kolportował prasę podziemną i organizował akcje specjalne” – podało MHK.


W maju 1944 r. przeszedł do ośmioosobowej grupy dyspozycyjnej podobwodu Sędziszów Małopolski AK. „Przeprowadzał akcje uwalniania więźniów z niemieckich transportów, zdobywania sprzętu technicznego i broni dla miejscowych struktur AK oraz wykonywał zadania rozpoznawcze. W czerwcu 1944 r. w Brzeźnicy dowodził odbiciem 12 więźniów konwojowanych przez Niemców. Kilka dni później, stając na czele grupy dywersyjnej z Witkowic, zdobył 12 aparatów nadawczo-odbiorczych z niemieckiego magazynu szkoły ogrodniczej w Ropczycach” – wskazało MHK.


Na początku Akcji Burza był dowódcą grupy dyspozycyjnej przy dowództwie I rejonu walki (Sędziszów-Gnojnica-Chechły). 31 lipca 1944 r. uczestniczył w akcji wysadzenia torów kolejowych na linii Ropczyce-Brzezówka. W sierpniu walczył w II rejonie zgrupowania mjr. Adama Lazarowicza „Klamra” przy odpieraniu niemieckiego szturmu na wzgórzu Kałużówka pod Dębicą.


Od września 1944 do stycznia 1945 r., po demobilizacji oddziałów partyzanckich i ustabilizowaniu się linii frontu na Wisłoce, ukrywał się. Wówczas został awansowany do stopnia podporucznika.


MHK podało, że w marcu 1945 r. wyjechał do Krakowa, gdzie podjął naukę w Studium Wychowania Fizycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wiosną, z polecenia mjr. Łukasza Cieplińskiego, działającego w sztabie krakowskiej organizacji „NIE”, zorganizował i prowadził wspólnie z ppor. Ludwikiem Kubikiem punkty przerzutowe na ziemie zachodnie dla zagrożonych aresztowaniem żołnierzy AK z Rzeszowszczyzny.


Od września 1945 r. działał w krakowskich strukturach WiN. Był łącznikiem w zarządzie Okręgu Krakowskiego, a od stycznia 1946 r. kierownikiem łączności wewnętrznej Obszaru Południowego.


Pod koniec czerwca 1946 r. został aresztowany w Krakowie. Po wstępnych przesłuchaniach w siedzibie Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Krakowie zwolniono go. Przeniósł się wówczas na Dolny Śląsk. Od października 1946 do października 1947 r. był kierownikiem organizacyjnym odtwarzanych tam struktur WiN. Jednocześnie studiował we Wrocławiu. Występował w zawodach sportowych.


W październiku 1947 r. wyjechał do Poznania, a potem do Gliwic. Jego śladem podążali już funkcjonariusze UB. 18 grudnia 1947 r. został aresztowany. 10 sierpnia 1948 r., w procesie członków zarządu okręgu wrocławskiego WiN, został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy we Wrocławiu na karę śmierci. Wyrok został wykonany 27 listopada 1948 r. w więzieniu przy ul. Kleczkowskiej we Wrocławiu. „Przed egzekucją nie pozwolił sobie zawiązać oczu” – napisał dr Adam Cyra.


Stanisław Dydo został pochowany na Cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu. „Znajdują się tam liczne groby Polaków zamordowanych w okresie terroru stalinowskiego w Polsce. Na jednej z mogił znajduje się napis: +Śp. Stanisław Dydo, ur. 23 II 1922, zm. 27 XI 1948. Spoczywaj w Bogu niezapomniany Stasiu. Rodzina+” – napisał Cyra. (PAP)


Autor: Marek Szafrański


szf/ dki/


Kraj i świat

2024-06-27, godz. 03:10 Boliwia/ Media: generał Zuniga, przywódca nieudanego puczu, został aresztowany Generał Juan Jose Zuniga, były szef boliwijskiej armii, który stał na czele nieudanego puczu w La Paz, został aresztowany - poinformowały w środę wieczorem… » więcej 2024-06-27, godz. 02:30 UE/ Premier Kosowa odmówił spotkania z prezydentem Serbii; przedstawił warunki powrotu do dialogu Szef dyplomacji UE Josep Borrell potwierdził w środę, że nie doszło do zapowiadanego wcześniej na ten dzień spotkania prezydenta Serbii z premierem Kosowa… » więcej 2024-06-27, godz. 02:30 Organizacja Państw Amerykańskich o próbie puczu wojskowego w Boliwii: "Nie pozwolimy na złamanie porządku konstyt… Sekretarz generalny Organizacji Państw Amerykańskich (OPA) Luis Almagro oświadczył w środę, po zakończonej niepowodzeniem próbie wojskowego zamachu stanu… » więcej 2024-06-27, godz. 01:40 Boliwia/ Nieudana próba zamachu stanu pod dowództwem byłego szefa armii (opis) Zbuntowane oddziały wojska, które pod dowództwem generała Juana Jose Zunigi, byłego szefa armii, próbowały w środę dokonać zamachu stanu w Boliwii, wycofały… » więcej 2024-06-27, godz. 01:10 W. Brytania/ Ostra ostatnia przedwyborcza debata Sunaka i Starmera Brytyjski premier Rishi Sunak i lider opozycji Keir Starmer zmierzyli się w środę wieczorem w ostatniej telewizyjnej debacie przed wyznaczonymi na przyszły… » więcej 2024-06-27, godz. 00:50 Boliwia/ Zbuntowane oddziały wojska wycofały się sprzed Pałacu Prezydenckiego (krótka4) Zbuntowane oddziały wojska, które pod dowództwem generała Juana Jose Zunigi próbowały w środę dokonać zamachu stanu, wycofały się sprzed Pałacu Pr… » więcej 2024-06-27, godz. 00:40 ME 2024 - Czechy - Turcja 1:2 (opinie) Po meczu Czechy - Turcja (1:2) powiedzieli: Ivan Hasek (trener Czech): 'To porażka. Wracamy do domu, jestem zły i smutny. Szkoda chłopaków, myślę, że… » więcej 2024-06-27, godz. 00:30 ME 2024 - Gruzja - Portugalia 2:0 (opinie) Po meczu Gruzja - Portugalia (2:0) powiedzieli: Willy Sagnol (trener reprezentacji Gruzji): 'Nie pamiętam, co powiedziałem zawodnikom przed meczem, ale przesłanie… » więcej 2024-06-27, godz. 00:10 Boliwia/ Generał Zuniga zapowiada rychłą zmianę rządu (krótka3) Kierujący środowym zamachem stanu w Boliwii, generał Juan Jose Zuniga zapowiedział rychłą zmianę rządu tego kraju. Ogłosił, że w dalszym ciągu najwyższy… » więcej 2024-06-27, godz. 00:00 ME 2024 - Czechy - Turcja 1:2 (opis, korekta) Grupa F: Czechy - Turcja 1:2 (0:0). Bramki: 0:1 Hakan Calhanoglu (51), 1:1 Tomas Soucek (66), 1:2 Cenk Tosun (90+4). Żółta kartka - Czechy: Ladislav Krejci… » więcej
1234567
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »