"Cztery sądy musiały wydać zezwolenie, abym mogła tu przyjechać. Postawiono mi siedem różnych zarzutów, ostatni pojawił się w zeszłym tygodniu" - mówiła założycielka portalu Rappler Maria Ressa.

Wobec dziennikarki na Filipinach toczą się sprawy karne w związku z jej krytyką prezydenta Rodrigo Dutertego i polityki jego administracji. Na umożliwienie noblistce podróży naciskała m.in. ONZ.

Ressa na spotkaniu z prasą w Norweskim Instytucie Noblowskim w Oslo odniosła się do śmierci filipińskiego współpracownika agencji Reutera, który został zastrzelony w nocy ze środy na czwartek. "To był mój były kolega, który przyczynił się do ujawnienia wielu ważnych spraw" - poinformowała.

Na Filipinach od 2016 roku zginęło 26 dziennikarzy. "Na szczęście cisza wokół tego, co się dzieje w moim kraju, została przerwana dzięki Nagrodzie Nobla. Podniosła ona morale dziennikarzy i dodała energii. Dla nas to rodzaj tarczy. Mam nadzieję, że władze zaczną się bać, a przez to dziennikarze będą bardziej chronieni" - powiedziała Ressa.

Zgodził się z nią redaktor naczelny "Nowej Gaziety" Dmitrij Muratow, który pytany o reakcję prezydenta Rosji Władimira Putina po ogłoszeniu laureatów tegorocznego pokojowego Nobla, nie chciał wchodzić w szczegóły. Stwierdził także, że nie obawia się represji.

Od 1999 roku, od kiedy władzę w Rosji sprawuje Putin, zginęło w tym kraju 37 dziennikarzy. Wśród nich jest sześciu dziennikarzy "Nowej Gaziety"; w najbardziej znanej sprawie zabójstwa Anny Politkowskiej z 2006 roku zleceniodawca wciąż nie został ukarany.

Muratow opowiedział o entuzjazmie, z jakim czytelnicy przyjęli wiadomość o otrzymaniu przez niego Pokojowej Nagrody Nobla. "Dostaliśmy tysiące listów z prośbą o pomoc, o pieniądze na lekarstwa, na wózek dla osoby niepełnosprawnej. Świadczy to, o tym, że ludzie nie mogą oczekiwać pomocy od lokalnych władz" - stwierdził.

Według redaktora naczelnego "Nowaja Gazieta" stała się nie tylko "centrum wolontariatu", ale też pełni inną rolę w związku z brakiem demokracji w Rosji. "Jesteśmy +parlamentem+, w którym dajemy głos mniejszości" - podkreślił Muratow.

Przypomniał, że jego gazeta utrzymuje się z pieniędzy czytelników. "Zawsze mówiłem, że dziennikarze pomagają społeczeństwu. Teraz mówię, że to społeczeństwo musi pomagać dziennikarzom" - zaznaczył.

Innym tematem, jaki poruszyli na konferencji prasowej nobliści, była kwestia mediów społecznościowych, które przejęły funkcję tradycyjnych mediów. Ressa zwróciła uwagę. że "w internecie liczy się klikalność, a także szybkość przekazu oraz emocje, a nie wiarygodność informacji, której sprawdzenie wymaga czasu". "Nie może być tak, że odpowiedzialność za publikacje w internecie spoczywa wyłącznie na prywatnych firmach technologicznych, choć platformy mogłyby robić więcej" - stwierdziła.

Jej zdaniem w kwestii regulacji, walki z nadużyciami w sieci, większą odpowiedzialność powinny wziąć na siebie rządy poszczególnych państw.

Z kolei Muratow stwierdził, że "wiele kłamstw w internecie pochodzi od władz". "Inwestują w propagandę zamiast przekazywać informacje, a kiedy widzimy, że firmy technologiczne usuwają treści za pomocą algorytmów, to tylko pogarsza sytuację" - stwierdził.

Redaktor przypomniał, że w Rosji największy serwis społecznościowy VKontakte (odpowiednik Facebooka) został przejęty przez państwowy koncern Gazprom.

"W czasach Związku Radzieckiego prezenterzy wiadomości w telewizji dobrze wiedzieli, co myśli (przywódca kraju) Leonid Breżniew i to przekazywali ludziom. Teraz telewizja została zastąpiona przez media społecznościowe, a w nich propaganda jest ważniejsza niż istotne informacje" - mówił.

Muratow jako przykład takiej agitacji wymienił wiadomość o "wspaniałej rosyjskiej broni, która jest zagrożeniem dla NATO". "Na szczęście jest wielu ludzi, którzy w to nie wierzą" - podkreślił.

W czwartek Ressa i Muratow dokonali tradycyjnego wpisu do pamiątkowej księgi w Norweskim Instytucie Noblowskim. Formalnie oznacza to, że zgadzają się przyjąć Pokojową Nagrodę Nobla.

W piątek w miejskim ratuszu odbiorą złote medale oraz dyplomy. Słynna nagroda to także kwota 10 mln koron (ok. 1 mln euro), jaką dziennikarze podzielą między sobą. Wieczorem będą gośćmi na wydanym na ich cześć bankiecie. W tym dniu nobliści mają być także gośćmi na organizowanym na świeżym powietrzu koncercie dla dzieci i wziąć udział w pochodzie.

Natomiast w sobotę zaplanowano otwarcie wystawy w Centrum Nagrody Nobla, poświęconej tegorocznym laureatom, a także koncert w filharmonii.

Ressa i Muratow zostali uhonorowani Pokojową Nagrodą Nobla za "wysiłki na rzecz obrony wolności słowa, która jest warunkiem wstępnym demokracji i trwałego pokoju".

Z kolei w Sztokholmie tegoroczna ceremonia wręczenia nagród Nobla z pozostałych dziedzin nie odbędzie się. Nagrody zostaną przekazane laureatom w ich krajach za pośrednictwem szwedzkich placówek dyplomatycznych.

Daniel Zyśk (PAP)

zys/ ap/