Organizatorem przedsięwzięcia są oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie oraz krośnieńska Karpacka Państwowa Uczelnia.

Jak zaznaczył dyrektor rzeszowskiego IPN dr Dariusz Iwaneczko, celem przedsięwzięcia "jest pokazanie takich wątków w dziejach WiN, które może jeszcze nie znalazły swojego odzwierciedlenia w postaci opracowań historiograficznych".

"To jest główny cel; przypomnienie tej organizacji. Przypomnienie jej dziejów i przypomnienie ważnych postaci, które może czasami są zapominane" – mówił.

Zwrócił uwagę, że od powstania IPN "prowadzone są cząstkowe badania nad historią WiN". "Obok cząstkowych mamy także opracowania regionalne i ponadregionalne. Jest sporo biografii poświęconych WiN. Istnieje potrzeba, jak to zapowiedział prezes IPN dr Karol Nawrocki, stworzenia całościowej monografii ogólnopolskiej" – zauważył historyk.

W związku 70. rocznicą zamordowania w marcu 1951 roku członków IV Zarządu WiN konferencja była planowana na wiosnę tego roku. "To się nie udało z racji pandemii, więc konferencja została przeniesiona na październik" – wyjaśnił dyrektor oddziału IPN w Rzeszowie.

W jej trakcie wystąpi Franciszek Batory, świadek procesu pokazowego IV Zarządu WiN, brat członka tego zarządu kpt Józefa Batorego.

"Świadków historii nie ma już wielu. Pan Franciszek Batory (…) od lat niestrudzenie głosi prawdę o swoim bracie, o członkach IV zarządu WiN, prawdę o procesie pokazowym. Taka przyjął sobie misje. Ważne jest zderzać podczas takich konferencji historyków, ale też świadków historii" – mówił dr Iwaneczko.

Ruch Oporu bez Wojny i Dywersji Wolność i Niezawisłość w swym szczytowym okresie działania (lata 1945-46) skupiał od 20 do 25 tys. członków. Powstał 2 września 1945 r. I choć miał akowskie korzenie, to jego zadaniem nie była walka zbrojna, lecz tajna działalność polityczna. "Musimy przygotować się i przystąpić do walki w odmiennej, nowej formie, o niezmienne, podstawowe cele, o pełną suwerenność, rzeczywistą demokrację w duchu zachodnioeuropejskim" - napisali twórcy WiN w dokumencie programowym.

Dokładniej swe cele sformułowali w dokumencie "O wolność obywatela i niezawisłość państwa". Mówił on m.in. o konieczności zagwarantowania w Polsce wolności słowa, przekonań politycznych i zrzeszania się. Domagał się zaprzestania represji wobec opozycji oraz żołnierzy podziemia.

Zrzeszenie stało się pierwszorzędnym celem dla komunistycznych służb bezpieczeństwa. Zaledwie w kilka miesięcy po jego założeniu, bezpieka aresztowała kierownictwo organizacji z jej pierwszym prezesem płk. Janem Rzepeckim (listopad 1945 r.). Do 1948 r. rozbite zostały kolejne zarządy: II z płk. Franciszkiem Niepokólczyckim na czele (październik 1946 r.), III - działający pod kierownictwem ppłk. Wincentego Kwiecińskiego (styczeń 1947) i IV - z prezesem mjr. Łukaszem Cieplińskim.

1 marca 1951 r. w więzieniu na warszawskim Mokotowie, po pokazowym procesie, zostało rozstrzelanych siedmiu członków IV zarządu WiN. Dzień ten obchodzony jest jako dzień "Żołnierzy wyklętych".(PAP)

Autor: Alfred Kyc

kyc/ dki/