"Rozpoznanie udaru możliwe jest tylko po przeprowadzeniu odpowiednich badań neuroobrazowych, które pozwalają na ustalenie przyczyny objawów obserwowanych u dziecka, jak również ustalenie lokalizacji i zakresu zmian niedokrwiennych mózgu" – wskazują autorki pionierskiej publikacji pt. "Udar mózgu u dzieci i młodzieży" prof. Ewa Pilarska z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego i dr hab. Ilona Kopyta ze Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach.

"Pomoc dziecku z objawami ostrego uszkodzenia mózgu powinna być udzielona możliwie jak najszybciej, optymalnie do 60 minut od przybycia do szpitala; powinna zmierzać do przeprowadzenia natychmiastowych badań neuroobrazowych, które mają na celu ustalenie przyczyny objawów u pacjenta" - podkreśla dr hab. Ilona Kopyta.

Badania umożliwiające rozpoznanie udaru niedokrwiennego to tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny. Utrudnieniem wynikającym z wieku pacjentów poddanych tym badaniom jest konieczność przeprowadzenia ich w znieczuleniu ogólnym, tak więc placówki, które zajmują się diagnozowaniem dzieci z podejrzeniem udaru niedokrwiennego mózgu, muszą dysponować całodobowym dostępem do możliwości wykonania badań neuroobrazowych i opieki anestezjologicznej. Nie do przecenienia jest również doświadczenie radiologa oceniającego uzyskane wyniki.

Udar dziecięcy, zgodnie z definicją, może zostać rozpoznany u dziecka od ukończenia okresu noworodkowego, czyli 29. doby życia, do ukończenia 18. roku życia. Występują nagłe objawy uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, a tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny wykazują zmiany o charakterze niedokrwiennym, korespondujące pod względem lokalizacji z objawami klinicznymi.

Problem dotyka z reguły dzieci dotychczas zdrowe, a manifestacja, jak wskazuje nazwa schorzenia - udar, pojawia się nagle, "uderza" pacjenta bez ostrzeżenia. Aby dokonać szybkiej oceny stanu zdrowia małego pacjenta, należy wykonać podstawowy test tzw. FAST – pozwala on ocenić stan asymetrii twarzy, niezbędna jest także ocena zaburzeń mowy czy niedowładu kończyn, o ile występują. Im młodszy pacjent, tym objawy udaru mniej charakterystyczne, a rozpoznanie - trudniejsze.

Do niespecyficznych objawów udaru należą bóle głowy zgłaszane przez starsze dzieci, jak również nudności czy wymioty; są to objawy wskazujące na obecność zespołu wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego. Natomiast deficyty ruchowe, czyli niedowłady bądź porażenia kończyn czy nerwów czaszkowych, a także zaburzenia mowy o typie afazji lub ataksja to objawy wskazujące na lokalizację ogniska niedokrwiennego w zakresie przedniego lub tylnego kręgu unaczynienia mózgu.

Rozwój dzieci po przebytym udarze noworodkowym może być opóźniony. Ponad połowa dzieci po przebytym zachorowaniu wykazuje zaburzenia funkcji poznawczych, zaburzenia koncentracji, zaburzenia wzrokowe, zaburzenia mowy, czy zaburzenia zachowań i emocji, pozostają także trwałe deficyty ruchowe.

"Do najczęstszych trwałych następstw udaru noworodkowego oraz tzw. domniemanego udaru płodowego należą niedowłady kończyn; zgodnie z definicją w wieku wczesnego dzieciństwa u pacjentów tych zostanie rozpoznane mózgowe porażenie dziecięce" – wyjaśniają specjalistki. W zakresie funkcjonowania intelektualnego dzieci te jednak zwykle nie osiągają znacząco gorszych wyników od zdrowych równolatków – dodają autorki książki.

"Pacjent z podejrzeniem udaru mózgu powinien być zawsze traktowany jak pacjent w stanie bezpośredniego zagrożenia życia" – podkreśla prof. Ewa Pilarska.

U 40 proc. dzieci i młodzieży lekarze nie rozpoznają wstępnie udaru niedokrwiennego mózgu, głównie z powodu utrudnionego dostępu do badań radiologicznych, zwłaszcza rezonansu z koniecznością zastosowania znieczulenia u dziecka.

"Według przeprowadzonych badań czas między wystąpieniem objawów u dziecka a poszukiwaniem przez rodziców opieki wynosi od 1,7 do 21 godzin, natomiast potwierdzenie diagnozy z wykonaniem badania neuroobrazowego następuje często po 15, a nawet 24 godzinach" – informuje dr hab. Ilona Kopyta. (PAP)

autorka: Anna Gumułka

lun/ agt/