Radio Opole » Na Linii Korfantego » Felietony » 'Na Linii Korfantego' 10.03.2021
2021-03-10, 12:00 Autor: Bolesław Bezeg

"Na Linii Korfantego" 10.03.2021

Po drugim Powstaniu Śląskim i usunięciu z Rejencji Opolskiej niemieckiej policji SIPO, polscy działacze mogli zacząć działać z większym rozmachem i na dobre rozgorzała kampania plebiscytowa. Po obu stronach zaangażowały się w nią rozmaite środowiska...
Dziś chciałbym opowiedzieć o zaangażowaniu a kampanię plebiscytową krakowskiego językoznawcy profesora Kazimierza Nitscha. Kazimierz Nitsch- czołowy polski językoznawca, historyk języka polskiego oraz dialektolog. Był profesorem uniwersytetów: Jagiellońskiego i Lwowskiego oraz twórcą Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego i redaktorem naczelnym czasopisma tej organizacji pt. „Język Polski”.
W 1901 roku zaczął swe badania dialektologiczne na Kaszubach. Był członkiem Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk, a także Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. W latach 1952-1957 był wiceprezesem Polskiej Akademii Nauk.

Ten wybitny polonista w latach 1901-1905, zasłynął jako pierwszy z polskich językoznawców, który przeprowadził kompleksowe badania lingwistyczne na Kaszubach. Zachęcony sukcesem badań na Kaszubach od marca 1906 r. rozpoczął badania gwar śląskich. W trakcie tej pracy odwiedził 250 miejscowości, których mieszkańców dogłębnie analizował pod kątem językowym. Efektem tej pracy była wydana w 1909 r. publikacja pt. „Dialekty polskie Śląska”.

W pracy tej pisał m.in. „Polacy powinni zrozumieć, że na Kaszubach i Śląsku mówi się tak, jak się mówić nauczyło od tych ojców i dziadów, co pokoleniami właśnie w języku przechowywali swą narodową przynależność”.

W dalszej części czytamy: „Gwara śląska – pominąwszy świeże naleciałości niemieckie – jest to narzecze rdzennie polskie, czystsze nieraz niż polszczyzna literacka. Fonetyka, fleksja, słownictwo śląskie s albo staropolskie, albo wspólne z mową ludową innych dzielnic polskich”.

Prace prof. Nitscha stały się ważnym argumentem w polskiej propagandzie plebiscytowej i spotykały się z życzliwym przyjęciem śląskiej ludności. Trudno się dziwić, skoro pisał prof. np. tak: „Dlaczegóżby ciepać miało być gorsze od „rzucać”? Czyż śląskie dziecio nie jest milsze od „dziecka”, a „moc” czyli „ćma” czyli „godnie” nie są żywsze od bezbarwnego „dużo”? Nawet śląskie byłech, robilibychmy żywo przypomina wiek XVI, wiek Rejów i Kochanowskich.”

Argumentacja ta, gloryfikująca śląską gwarę, nie mogła nie trafiać do mieszkańców Górnego Śląska. Ale nie tylko pod strzechy miały trafić prace prof. Nitscha. Efektem jego żmudnych prac było bardzo precyzyjne wyznaczenie granic językowych pomiędzy językami polskim, niemieckim i czeskim. Opracowanie to stało się ważnym argumentem podczas negocjacji na temat etnicznych uwarunkowań podziału Górnego Śląska na konferencji pokojowej w Wersalu.


Tymczasem sam prof. Nitsch w styczniu 1921 r. ruszył w kolejną wędrówkę po Górnym Śląsku. Tym razem badania naukowe zeszły na drugi plan, bo głównym celem jego wędrówki stała się działalność agitacyjna na polskich wiecach. Przemawiał w Mikołowie, Lubomii, Raciborzu, Kuźni Raciborskiej, Nędzy, Rybniku, Chorzowie, Szopienicach i Sosnowcu. Wszak trwała przedplebiscytowa kampania.
Posłuchaj: "Na Linii Korfantego" 10.03.2021

Zobacz także

2021-05-19, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 19.05.2021 Tymczasem na północnym odcinku pod Leśnicą Krępną i Żyrową Niemcy odnieśli lokalne sukcesy.. W południe główny ciężar walk przejął powstańczy… » więcej 2021-05-18, godz. 10:31 "Na Linii Korfantego" 18.05.2021 W nocy z 20 na 21 maja 1921 r. rozpoczęła się największa niemiecka operacja zaczepna III powstania śląskiego. Z rejonu przedmościa krapkowickiego wyruszyły… » więcej 2021-05-17, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 17.05.2021 20 maja 1921 roku na teren rejencji opolskiej przybył generał porucznik Karl Hoefer, który objął dowództwo zreorganizowanych sił niemieckich przygotowujących… » więcej 2021-05-14, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 14.05.2021 Wczoraj opowiadałem o meldunkach polskich wywiadowców z Opola, którzy nadsyłali do powstańczej komendy głównej informacje o przygotowujących się na Opolszczyźnie… » więcej 2021-05-13, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 13.05.2021 21 maja rozpoczęła się druga faza III powstania śląskiego, była to faza niemieckich prób przełamania polskich pozycji i znalezienia drogi do oddziałów… » więcej 2021-05-12, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 12.05.2021 Szef Sztabu Naczelnego Komendy Wojsk Powstańczych „Lubliniec czyli mjr Stanisław Roztworowski w komunikacie wydanym 20 maja 1921 r. napisał: „Niemieckie… » więcej 2021-05-11, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 11.05.2021 Druga faza III powstania śląskiego trwała od 21 maja do 6 czerwca 1921 r. Stała ona pod znakiem z jednej strony krwawych walk, będących efektem niemieckich… » więcej 2021-05-10, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 10.05.2021 Obie strony konfliktu, pomimo względnego spokoju na powstańczym froncie, co jakiś czas próbowały lokalnie rozszerzać swój stan posiadania. 15 maja w rejonie… » więcej 2021-05-07, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 07.05.2021 Wspomnieliśmy wczoraj o wygłoszonym 13 maja przez brytyjskiego premiera Loyd’a George’a w Izbie Gmin antypolskim przemówieniu. Odmówił on w nim Polsce… » więcej 2021-05-06, godz. 10:30 "Na Linii Korfantego" 06.05.2021 Porzućmy na chwilę powstańcze okopy i spójrzmy na to co działo się podczas III powstania śląskiego na arenie międzynarodowej. 13 maja brytyjski premier… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »