Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 105 lat temu powołano rząd Ignacego Daszyński…
2023-11-06, 14:00 Autor: IAR/B.Falkowska/E.Leo/O.Kłosińska/dok

105 lat temu powołano rząd Ignacego Daszyńskiego

Więcej szczegółów Afisz Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej [fot. wikipedia/domena publiczna]
Więcej szczegółów Afisz Tymczasowego Rządu Ludowego Republiki Polskiej [fot. wikipedia/domena publiczna]
105 lat temu, w nocy z 6 na 7 listopada 1918 roku, w Lublinie został utworzony Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim na czele. Nazywany rządem lubelskim lub ludowym, składał się z działaczy lewicy niepodległościowej, głównie PPS i PSL Wyzwolenie.
Gabinet Daszyńskiego działał do dnia odzyskania przez Polskę niepodległości. 12 listopada wieczorem jego szef dotarł do Warszawy i przekazał władzę Józefowi Piłsudskiemu.
Ignacy Daszyński w Tymczasowym Rządzie Ludowym Republiki Polskiej został jednocześnie premierem i ministrem spraw zagranicznych. Funkcję ministra wojny objął pułkownik Edward Rydz-Śmigły, a ministra spraw wewnętrznych - Stanisław August Thugutt.

Program rządu zakładał przeprowadzenie zmian ustrojowych i natychmiastowe rozwiązanie Rady Regencyjnej utworzonej przez zaborców. Premier zapowiedział pilne ogłoszenie demokratycznych wyborów i zwołanie Sejmu Ustawodawczego, a później wprowadzenie równouprawnienia obywateli bez względu na pochodzenie, wiarę i narodowość.

Ignacy Daszyński chciał także wdrożyć reformy społeczne: powszechną i bezpłatną edukację świecką, samorządy lokalne, przydział ziemi dla chłopów, 8-godzinny dzień pracy. Zamierzał także upaństwowić przemysł i wydobycie zasobów naturalnych: węgla, soli i innych kopalin.

Po powrocie do kraju, uwolnionego z więzienia w Magdeburgu, Józefa Piłsudskiego 12 listopada 1918 roku premier podporządkował mu swój gabinet. Piłsudski powierzył Daszyńskiemu zadanie utworzenia kolejnego rządu.

Nowy gabinet Daszyńskiego jednak nie powstał, ponieważ program proponowany przez premiera nie zyskał poparcia ani środowisk lewicowych, ani konserwatywnych. W tej sytuacji Naczelnik Państwa osobiście powołał nowy rząd, funkcję premiera powierzając Jędrzejowi Moraczewskiemu.

Ignacy Daszyński po opuszczeniu stanowiska premiera został wybrany do Sejmu Ustawodawczego. W latach 1928-1930 pełnił funkcję marszałka Sejmu. Wielokrotnie występował jako obrońca demokracji parlamentarnej. Zajmował się również publicystyką. Podczas przewrotu majowego w 1926 roku poparł Józefa Piłsudskiego, później jednak przeszedł do opozycji.

(więcej)

Gabinet Ignacego Daszyńskiego, choć urzędował bardzo krótko, był uważany za jedyny - pośród wielu ośrodków politycznych w odradzającej się Polsce - który był gotów podjąć odpowiedzialność rządzenia krajem. Sam Józef Piłsudski oceniał, że była to próba, która poszła najdalej i najsilniej w kierunku objęcia funkcji rządu polskiego. Zdaniem Naczelnika Państwa rząd lubelski dokonał pierwszej historycznej próby utworzenia rządu jednolitego na całym obszarze Rzeczypospolitej.

W ocenie historyków gabinet Daszyńskiego nie miał żadnej możliwości zrealizowania ideałów społecznych, ponieważ jego program był przez środowiska "bolszewizujące" uważany za burżuazyjną zdradę. Z kolei dla polityków związanych z obozem narodowym i części ludowców program rządu lubelskiego był bliski ideologii komunistycznej. W okresie międzywojennym część środowisk lewicowych podtrzymywała pamięć o rządzie lubelskim i domagała się uznania jego znaczenia. Dla przykładu: obchodzono dzień niepodległości 7 listopada, czyli pierwszego dnia działania gabinetu Ignacego Daszyńskiego.

Zobacz także

2023-12-19, godz. 09:00 100. rocznica powołania drugiego rządu Władysława Grabskiego 100 lat temu, 19 grudnia 1923 roku, został powołany drugi rząd Władysława Grabskiego, polityka narodowej demokracji, ekonomisty i historyka. Był też ministrem… » więcej 2023-12-19, godz. 08:30 109 lat temu utworzono I Brygadę Legionów Polskich 109 lat temu, 19 grudnia 1914 roku, utworzono I Brygadę Legionów Polskich, nad którą dowództwo objął Józef Piłsudski. Jednostkę tworzyły głównie polskie… » więcej 2023-12-19, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 19 grudnia » więcej 2023-12-18, godz. 20:58 25 lat temu Sejm przyjął ustawę o Instytucie Pamięci Narodowej 18 grudnia 2023 w Centrum Edukacyjnym IPN „Przystanek Historia” w Kielcach, w 25. rocznicę uchwalenia ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej, odbył się… » więcej 2023-12-18, godz. 13:00 12 lat temu zmarł Vaclav Havel, pisarz, pierwszy prezydent Republiki Czeskiej 12 lat temu, 18 grudnia 2011 roku, zmarł Vaclav Havel, dramatopisarz, dziewiąty i ostatni prezydent Czechosłowacji oraz pierwszy prezydent Czech. Działacz… » więcej 2023-12-18, godz. 11:00 Dzisiaj (18.12) nocne zwiedzanie dawnego komunistycznego więzienia przy ul. Rakowieckiej 37 w Warszawie. Zwiedzanie odbędzie się w czterech osobnych turach (jedna tura może liczyć maksymalnie 16 osób). Wstęp wyłącznie dla osób pełnoletnich ! » więcej 2023-12-18, godz. 09:00 Kalendarium Grudnia ’70 14 grudnia 1970 r. w Stoczni Gdańskiej wybuchł strajk wywołany ogłoszonymi podwyżkami na artykuły pierwszej potrzeby, zwłaszcza na żywność. Rozpoczął… » więcej 2023-12-18, godz. 08:00 Rzecznik IPN o masakrze robotników w Gdyni 1970 r. "Czarny czwartek" przeszedł do historii jako jedno z najdramatyczniejszych wydarzeń w powojennej historii Polski" - mówi rzecznik Instytutu Pamięci Narodowej… » więcej 2023-12-18, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 18 grudnia » więcej 2023-12-17, godz. 11:00 42 lata temu powstał Prymasowski Komitet Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności 42 lata temu, 17 grudnia 1981 roku, powstał Prymasowski Komitet Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom. Kilka dni po wprowadzeniu przez komunistyczne… » więcej
104105106107108
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »