Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 107 lat temu ogłoszono Akt 5 listopada
2023-11-05, 10:00 Autor: IAR/E.Leo/K.Koziełł/O.Kłosińska/dok.

107 lat temu ogłoszono Akt 5 listopada

Akt 5 listopada. [fot. wikipedia/domena publiczna/Archiwum Główne Akt Dawnych]
Akt 5 listopada. [fot. wikipedia/domena publiczna/Archiwum Główne Akt Dawnych]
107 lat temu, 5 listopada 1916 roku, władze niemieckie i austro-węgierskie wydały proklamację, zawierającą obietnicę utworzenia z ziem byłego Królestwa Polskiego "państwa samodzielnego z dziedziczną monarchią i konstytucyjnym ustrojem”, związanego z państwami centralnymi.
Choć w odezwie nie było mowy o niepodległym przyszłym państwie i nie określono jego granic, to była ona wstępem do starań o uznanie prawa Polaków do niepodległości, którą ostatecznie odzyskaliśmy dwa lata później - w 1918 roku.

Po ponad stu latach kończyła się zmowa mocarstw zaborczych, a sprawa polska stała się jednym z celów I wojny światowej. Akt 5 listopada dawał Polakom nadzieję na własny byt państwowy. Choć władcy Niemiec i Austro-Węgier, wydając manifest, liczyli na skłonienie Polaków do walki z Imperium Rosyjskim, dzięki dokumentowi do sprawy naszej niepodległości musiała się odnieść większość uczestników I wojny światowej.

Proklamowanie Aktu 5 listopada poprzedziła, zorganizowana w październiku i listopadzie 1916 roku, konferencja w Pszczynie. Przedstawiciele Niemiec i Austro-Węgier ustalili podczas niej, że z powodu znaczących strat osobowych w trwającej I wojnie światowej armie niemiecka i austro-węgierska zmuszone są do szukania uzupełnień wśród mieszkańców okupowanego przez oba państwa Królestwa Kongresowego. Efektem konferencji była specjalna odezwa do Polaków - Akt 5 listopada - proklamowana przez władze niemieckie i austro-węgierskie, którą - w imieniu cesarzy - podpisali generalni gubernatorzy okupowanych stref - Hans von Beseler i Karl Kuk. Dekret został wydany w Warszawie i Lublinie.

Niemcy i Austriacy dążyli do budowy nowego bytu państwowego, ponieważ zależało im na usankcjonowaniu swojej obecności na terenach zaboru rosyjskiego. Ponadto mocarstwa te, podpisując Akt 5 listopada, realizowały swoje doraźne interesy - oprócz szansy na nowych ochotników do wojska, zyskiwały polską siłę roboczą, a także pozytywne lub neutralne nastawienie do siebie dużej części mieszkańców Kongresówki.

Zobacz także

2024-07-31, godz. 18:20 Historycy o okolicznościach wydania rozkazu rozpoczynającego Powstanie Warszawskie Dokładnie 80 lat temu, podczas popołudniowej narady w mieszkaniu przy ulicy Pańskiej 67, podjęto decyzję o rozpoczęciu powstania warszawskiego. Rozkaz wydał… » więcej 2024-07-31, godz. 16:02 Nie żyje powstaniec warszawski Ireneusz Rudnicki ps. Emir Nie żyje powstaniec warszawski Ireneusz Rudnicki pseudonim Emir. Zmarł w Stanach Zjednoczonych w wieku 102 lat. Poinformowała o tym we wpisie na Facebooku fundacja… » więcej 2024-07-31, godz. 13:00 Pomiechówek: obchody 80. rocznicy niemieckiej egzekucji na terenie Fortu III Ginęli tam Polacy i Żydzi, w sumie nawet kilkanaście tysięcy osób. Dziś, w 80. rocznicę ostatniej niemieckiej egzekucji w Forcie III Pomiechówek, oddano… » więcej 2024-07-31, godz. 11:00 Medal Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata wręczony w Gliwicach W Domu Pamięci Żydów Górnośląskich w Gliwicach odbyła się uroczystość wręczenia medalu Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata. Odznaczenie zostało przyznane… » więcej 2024-07-31, godz. 09:00 20 lat temu zainaugurowało działalność Muzeum Powstania Warszawskiego Upamiętnia bohaterski zryw mieszkańców stolicy w 1944 roku i nierówną walkę o wyzwolenie spod niemieckiej okupacji. Jest wyrazem hołdu warszawiaków wobec… » więcej 2024-07-31, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 31 lipca » więcej 2024-07-30, godz. 15:08 80.rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego w Polskim Radiu [DŹWIĘK] Polskie Radio włącza się w obchody 80. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego. Na antenach publicznego nadawcy pojawią się audycje plenerowe z Muzeum Powstania… » więcej 2024-07-30, godz. 14:50 Uczczono 43-cią rocznicę Marszu Głodowego Złożeniem kwiatów pod tablicą, upamiętniającą Marsz Głodowy w Łodzi uczczono 43-cią rocznicę tego wydarzenia. Największy w Polsce Marsz Głodowy przeszedł… » więcej 2024-07-30, godz. 11:00 Powstańcy Warszawscy zachęcają do udziału w obchodach 80. rocznicy wybuchu zrywu Powstańcy Warszawscy zachęcają do udziału w obchodach rocznicy wybuchu zrywu. Obchody w Warszawie trwają już od kilku dni, w mieście obywają się liczne… » więcej 2024-07-30, godz. 09:00 80 lat temu Niemcy zlikwidowali więzienie Gestapo w Forcie III Twierdzy Modlin 80 lat temu, 30 lipca 1944 roku Niemcy zlikwidowali więzienie karno-śledcze Gestapo w Forcie III Twierdzy Modlin. Tego dnia zamordowali blisko 300 więźniów… » więcej
678910
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »