Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu oddział dywersji bojowej Armii Krajowej…
2023-10-25, 11:00 Autor: IAR/D.Panek/K.Koziełł

80 lat temu oddział dywersji bojowej Armii Krajowej przeprowadził akcję "Frühwirth"

Raport z akcji przeciw Fruhwirthowi. [Fot: hit.policja.gov.pl/hit/aktualnosci/195331,Akcja-Frhwirth-zlikwidowac-kata-Pawiaka.html]
Raport z akcji przeciw Fruhwirthowi. [Fot: hit.policja.gov.pl/hit/aktualnosci/195331,Akcja-Frhwirth-zlikwidowac-kata-Pawiaka.html]
80 lat temu, 25 października 1943 roku, oddział dywersji bojowej "Agat" Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej przeprowadził akcję "Frühwirth". Jej celem był SS-Oberscharführer Engelbert Frühwirth, funkcjonariusz więzienia na Pawiaku, znęcający się nad więźniami i biorący udział w egzekucjach w ruinach getta i w Lesie Sękocińskim. Państwo podziemne wydało na niego wyrok śmierci. Była to część szeroko zakrojonej akcji "Główki" - eliminacji przedstawicieli niemieckiego aparatu terroru. Nazwa nawiązywała do nazistowskiego symbolu Totenkopf - czaszek umieszczonych na uniformach funkcjonariuszy SS.
Wyrok w sprawie Frühwirtha wydał sąd Kierownictwa Walki Podziemnej po zbadaniu zarzutów obciążających SS-Oberscharführera. Przygotowania do akcji zlecono dowódcy oddziału "Agat” kapitanowi Adamowi Borysowi, pseudonim "Pług”. W rozpracowaniu SS-mana uczestniczyła między innymi, po raz pierwszy, Elżbieta Dziębowska "Dewajtis”.

Karę śmierci próbowano wykonać trzykrotnie. 19 października 1943 roku na miejscu zasadzki nie pojawił się Frühwirth. Dwa dni później, ponownie Niemiec nie zjawił się w swoim ulubionym barze. Po raz trzeci wyrok próbowano wykonać 25 października. Podporucznik Tadeusz Kotecki "Kalina” i podchorąży Stanisław Dąbrowski "Cyklon” zastrzelili Niemca przypominającego skazanego na śmierć.

Mimo silnego ostrzału cały oddział opuścił miejsce akcji bez strat własnych. Atak trwał zaledwie 75 sekund. Jednak już po zakończeniu akcji okazało się, że zabitym Niemcem nie był Engelbert Frühwirth, ale inny funkcjonariusz Pawiaka - SS-Scharführer Stephan Klein, również wyróżniający się okrucieństwem - w tym przypadku wobec Żydów. Na nim także ciążył wyrok polskiego państwa podziemnego i figurował na liście osób skazanych na śmierć.

Engelbert Frühwirth urodził się w 1905 roku we Wiedniu. Przed wojną z zawodu był kelnerem. Po zajęciu Austrii przez III Rzeszę wstąpił do SS. W listopadzie 1940 roku został odkomenderowany do warszawskiego więzienia Pawiak, gdzie pełnił służbę do wybuchu Powstania Warszawskiego w 1944. Po zakończeniu wojny wrócił do Austrii. Zmarł 1 października 1964 roku w Wiedniu, po niemal 20 latach od akcji "Frühwirth".

(więcej)

Decyzja o rozpoczęciu akcji "Główki" zapadła pod koniec 1943 roku, a najprawdopodobniej rozkaz w tej sprawie wydał ówczesny dowódca Armii Krajowej generał Tadeusz Bór-Komorowski. Jej głównym celem byli Niemcy wyróżniający się szczególnym okrucieństwem wobec Polaków.

Na liście skazanych na śmierć znalazło się około 100 nazistów - funkcjonariuszy policji niemieckiej, gestapo, SS, administracji okupacyjnej, nadzorców polskich pracowników, personel więzień hitlerowskich, a także organizatorzó łapanek Polaków. Pierwsze wyroki zaczęto wykonywać jeszcze w 1943. Każda z umieszczonych na liście osób musiała zostać osądzona przez podziemny sąd. Kary orzekane były za przestępstwa i zbrodnie osobiście popełnione przez oskarżonych, ewentualnie za decyzje, które się do nich przyczyniły.

Do wykonania wyroków przeznaczone były oddziały Kedywu (Kierownictwa Dywersji KG AK) do zadań specjalnych oraz grupy szturmowe AK. Wykonywali je żołnierze "Agatu” (potem nazwa "Pegaz", a od maja 1944 batalion"Parasol") oraz batalionów szturmowych "Zośka”, "Parasol” i "Miotła”.

W sumie w latach 1943-1944 wykonano kilkadziesiąt wyroków. Zastrzeleni zostali między innymi: Franz Kutschera, dowódca SS i policji w dystrykcie warszawskim Generalnego Gubernatorstwa, Franz Bürkl, oficer gestapo, zastępca komendanta Pawiaka, August Kretschmann, zastępca komendanta Gęsiówki, Ernst Weffels, jeden ze słynących z sadyzmu funkcjonariuszy Pawiaka oraz Willy Leitgeber, oficer sekcji Kripo wyznaczony do walki z polskim podziemiem.

Zobacz także

2024-09-01, godz. 04:35 II wojna światowa - bombardowanie Tczewa Mija 85. rocznica wybuchu II wojny światowej, największego konfliktu zbrojnego w historii ludzkości. Rozpoczęła się 1 września 1939 roku napaścią Niemiec… » więcej 2024-09-01, godz. 04:30 II wojna światowa - obrona Poczty Polskiej 85 lat temu, 1 września 1939 roku, nad ranem, Niemcy zaatakowali Pocztę Polską w Gdańsku. Był to jeden z pierwszych zbrojnych epizodów II wojny światowej… » więcej 2024-09-01, godz. 04:00 85 lata temu wybuchła II wojna światowa 85 lat temu, 1 września 1939 roku, wybuchła II wojna światowa, najbardziej niszczycielski i krwawy konflikt w dziejach ludzkości, wojna totalna, która zmieniła… » więcej 2024-09-01, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 1 września » więcej 2024-08-31, godz. 19:45 W Opolu wspomniano 44. rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych W uroczystościach na skwerze Solidarności wzięli udział działacze "Solidarności", delegacje samorządów oraz mieszkańcy. » więcej 2024-08-31, godz. 13:00 W niedzielę (01.09) "Modlitwa Pokoju" w Łambinowicach Koncert pt. „Modlitwa Pokoju” odbędzie się w 85. rocznicę wybuchu II wojny światowej o godz. 17.00 w kościele pw. św. Marii Magdaleny. Podczas koncertu… » więcej 2024-08-31, godz. 09:00 85 lat temu Niemcy przeprowadzili prowokację gliwicką poprzedzającą wybuch II wojny światowej 85 lat temu, 31 sierpnia 1939 roku, Niemcy zorganizowali tzw. prowokację gliwicką, która posłużyła III Rzeszy za pretekst do rozpoczęcia II wojny światowej… » więcej 2024-08-31, godz. 11:00 44 lata temu w Gdańsku zostały podpisane porozumienia sierpniowe Mijają 44 lata od podpisania porozumień sierpniowych, zawartych przez komunistyczne władze i protestujących robotników. 31 sierpnia 1980 roku o godzinie 16.40… » więcej 2024-08-31, godz. 10:00 80 lat temu w bombardowaniu kościoła sakramentek w Warszawie zginęło ponad tysiąc osób 80 lat temu, 31 sierpnia 1944 roku, podczas Powstania Warszawskiego, Niemcy zbombardowali kościół i klasztor sióstr benedyktynek sakramentek na Nowym Mieście… » więcej 2024-08-31, godz. 01:44 W Gdańsku obchody 44. rocznicy Porozumień Sierpniowych W Gdańsku odbędzie się seria uroczystości w ramach 44. rocznicy podpisania Porozumień Sierpniowych. Większość z nich będzie miała miejsce w Europejskim… » więcej
56789
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »