Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu oddział dywersji bojowej Armii Krajowej…
2023-10-25, 11:00 Autor: IAR/D.Panek/K.Koziełł

80 lat temu oddział dywersji bojowej Armii Krajowej przeprowadził akcję "Frühwirth"

Raport z akcji przeciw Fruhwirthowi. [Fot: hit.policja.gov.pl/hit/aktualnosci/195331,Akcja-Frhwirth-zlikwidowac-kata-Pawiaka.html]
Raport z akcji przeciw Fruhwirthowi. [Fot: hit.policja.gov.pl/hit/aktualnosci/195331,Akcja-Frhwirth-zlikwidowac-kata-Pawiaka.html]
80 lat temu, 25 października 1943 roku, oddział dywersji bojowej "Agat" Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej przeprowadził akcję "Frühwirth". Jej celem był SS-Oberscharführer Engelbert Frühwirth, funkcjonariusz więzienia na Pawiaku, znęcający się nad więźniami i biorący udział w egzekucjach w ruinach getta i w Lesie Sękocińskim. Państwo podziemne wydało na niego wyrok śmierci. Była to część szeroko zakrojonej akcji "Główki" - eliminacji przedstawicieli niemieckiego aparatu terroru. Nazwa nawiązywała do nazistowskiego symbolu Totenkopf - czaszek umieszczonych na uniformach funkcjonariuszy SS.
Wyrok w sprawie Frühwirtha wydał sąd Kierownictwa Walki Podziemnej po zbadaniu zarzutów obciążających SS-Oberscharführera. Przygotowania do akcji zlecono dowódcy oddziału "Agat” kapitanowi Adamowi Borysowi, pseudonim "Pług”. W rozpracowaniu SS-mana uczestniczyła między innymi, po raz pierwszy, Elżbieta Dziębowska "Dewajtis”.

Karę śmierci próbowano wykonać trzykrotnie. 19 października 1943 roku na miejscu zasadzki nie pojawił się Frühwirth. Dwa dni później, ponownie Niemiec nie zjawił się w swoim ulubionym barze. Po raz trzeci wyrok próbowano wykonać 25 października. Podporucznik Tadeusz Kotecki "Kalina” i podchorąży Stanisław Dąbrowski "Cyklon” zastrzelili Niemca przypominającego skazanego na śmierć.

Mimo silnego ostrzału cały oddział opuścił miejsce akcji bez strat własnych. Atak trwał zaledwie 75 sekund. Jednak już po zakończeniu akcji okazało się, że zabitym Niemcem nie był Engelbert Frühwirth, ale inny funkcjonariusz Pawiaka - SS-Scharführer Stephan Klein, również wyróżniający się okrucieństwem - w tym przypadku wobec Żydów. Na nim także ciążył wyrok polskiego państwa podziemnego i figurował na liście osób skazanych na śmierć.

Engelbert Frühwirth urodził się w 1905 roku we Wiedniu. Przed wojną z zawodu był kelnerem. Po zajęciu Austrii przez III Rzeszę wstąpił do SS. W listopadzie 1940 roku został odkomenderowany do warszawskiego więzienia Pawiak, gdzie pełnił służbę do wybuchu Powstania Warszawskiego w 1944. Po zakończeniu wojny wrócił do Austrii. Zmarł 1 października 1964 roku w Wiedniu, po niemal 20 latach od akcji "Frühwirth".

(więcej)

Decyzja o rozpoczęciu akcji "Główki" zapadła pod koniec 1943 roku, a najprawdopodobniej rozkaz w tej sprawie wydał ówczesny dowódca Armii Krajowej generał Tadeusz Bór-Komorowski. Jej głównym celem byli Niemcy wyróżniający się szczególnym okrucieństwem wobec Polaków.

Na liście skazanych na śmierć znalazło się około 100 nazistów - funkcjonariuszy policji niemieckiej, gestapo, SS, administracji okupacyjnej, nadzorców polskich pracowników, personel więzień hitlerowskich, a także organizatorzó łapanek Polaków. Pierwsze wyroki zaczęto wykonywać jeszcze w 1943. Każda z umieszczonych na liście osób musiała zostać osądzona przez podziemny sąd. Kary orzekane były za przestępstwa i zbrodnie osobiście popełnione przez oskarżonych, ewentualnie za decyzje, które się do nich przyczyniły.

Do wykonania wyroków przeznaczone były oddziały Kedywu (Kierownictwa Dywersji KG AK) do zadań specjalnych oraz grupy szturmowe AK. Wykonywali je żołnierze "Agatu” (potem nazwa "Pegaz", a od maja 1944 batalion"Parasol") oraz batalionów szturmowych "Zośka”, "Parasol” i "Miotła”.

W sumie w latach 1943-1944 wykonano kilkadziesiąt wyroków. Zastrzeleni zostali między innymi: Franz Kutschera, dowódca SS i policji w dystrykcie warszawskim Generalnego Gubernatorstwa, Franz Bürkl, oficer gestapo, zastępca komendanta Pawiaka, August Kretschmann, zastępca komendanta Gęsiówki, Ernst Weffels, jeden ze słynących z sadyzmu funkcjonariuszy Pawiaka oraz Willy Leitgeber, oficer sekcji Kripo wyznaczony do walki z polskim podziemiem.

Zobacz także

2024-09-08, godz. 11:00 85 lat temu rozpoczęła się naziemna obrona Warszawy 85 lat temu, 8 września 1939 roku, rozpoczęła się naziemna obrona Warszawy, jeden z bohaterskich epizodów kampanii wrześniowej 1939 roku. Wcześniej stolica… » więcej 2024-09-08, godz. 10:00 EDD 2024. Pomnik Historii na Szlaku św. Jakuba w Małujowicach Dzisiaj (08.09) w Sanktuarium św. Jakuba w Małujowicach po uroczystej Mszy św. o godzinie 12:00 zaprezentują się wokaliści oraz chór gminy Skarbimierz Cantate… » więcej 2024-09-08, godz. 09:00 455 lat temu zmarł Mikołaj Rej, poeta renesansu, zwany "ojcem polskiej literatury" 455 lat temu, między 8 września 1569 roku, zmarł Mikołaj Rej z Nagłowic, poeta renesansu, zwany "ojcem polskiej literatury", jeden z pierwszych poetów piszących… » więcej 2024-09-08, godz. 08:00 EDD 2024 - odkrywanie opolskiego odcinka Drogi św. Jakuba Śladami przyrody i historii czyli krótka wyprawa opolskim odcinkiem Drogi św. Jakuba w ramach wydarzeń związanych z obchodami Europejskich Dni Dziedzictw… » więcej 2024-09-08, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 8 września » więcej 2024-09-07, godz. 21:40 32. Europejskie Dni Dziedzictwa. Jak co roku będzie można bezpłatnie zwiedzić najciekawsze zabytki oraz wziąć udział w warsztatach, prelekcjach, spacerach i pokazach. Rozpoczynają się… » więcej 2024-09-07, godz. 11:00 85 lat temu rozpoczęła się bitwa pod Wizną nazywana polskimi Termopilami 85 lat temu, 7 września 1939 roku rozpoczęła się bitwa pod Wizną nazywana polskimi Termopilami. Przez cztery dni - do 10 września - 720 żołnierzy polskich… » więcej 2024-09-07, godz. 09:00 85 lat temu po bohaterskiej obronie skapitulowała załoga Westerplatte 85 lat temu, 7 września 1939 roku, po bohaterskiej obronie, przed przeważającymi siłami niemieckimi, skapitulowała załoga Westerplatte. Wojskowej Składnicy… » więcej 2024-09-07, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 7 września » więcej 2024-09-06, godz. 16:00 IPN zachęca do włączenia się w projekt „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką w latach 1939-… Informacje o ponad 5 i pół milionach ofiar i osobach represjonowanych podczas niemieckiej okupacji zawiera opracowywana przez IPN elektroniczna baza straty.pl… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »