Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 67 lat temu wybuchło powstanie węgierskie
2023-10-23, 14:30 Autor: IAR/E.Porycka/O.Kłosińska/dok.

67 lat temu wybuchło powstanie węgierskie

Pomnik rewolucji 1956 r. w Segedynie [Fot: ipn.gov.pl/pl/historia-z-ipn/172480,Rka-Kiss-Wegierska-rewolucja-i-walka-o-wolnosc-w-1956-roku.html]
Pomnik rewolucji 1956 r. w Segedynie [Fot: ipn.gov.pl/pl/historia-z-ipn/172480,Rka-Kiss-Wegierska-rewolucja-i-walka-o-wolnosc-w-1956-roku.html]
67 lat temu, 23 października 1956 roku, wybuchło powstanie węgierskie, nazywane też "rewolucją 1956". Było próbą wyzwolenia Węgier spod sowieckiej dominacji.ęłęó Zakończyło się 10 listopada 1956 roku, krwawo stłumione przez wojska radzieckie i funkcjonariuszy węgierskiej bezpieki.
Po stronie powstańców zginęło 2500 osób, głównie w czasie walk w Budapeszcie. Rannych było około 13 tysięcy, ponad 20 tysięcy osób aresztowano lub internowano. Według archiwów radzieckich, zginęło ponad 700 sowieckich żołnierzy, a około 1250 zostało rannych.

Represje trwały kilka lat. Skazano na śmierć i stracono około 230 osób, w tym - mimo wcześniejszych gwarancji bezpieczeństwa - premiera Imre Nagy'ego i dowódcę powstańczych oddziałów pułkownika Pála Malétera. Obaj zostali zrehabilitowani w 1989 roku. Ponad 6 tysięcy osób wywieziono do Związku Radzieckiego. 23 października 1956 roku pod pomnikiem generała Józefa Bema w Budapeszcie zorganizowano demonstrację na znak solidarności z przemianami politycznymi w Polsce. Węgrów zainspirowało do walki powstanie robotników w Poznaniu w czerwcu 1956 roku przeciwko komunistycznej władzy, a później "polski październik", czyli częściowa liberalizacja działań partii po dojściu do władzy ekipy Władysława Gomułki.

Zgromadzeni w Budapeszcie, głównie młodzież i studenci, wznosili hasła: "socjalistycznej demokracji", "wolności kultury", "neutralności państwowej". Po strzałach do manifestującego tłumu demonstranci obalili pomnik Stalina i rozpoczęli szturm na budynek rozgłośni radiowej. Komitet Centralny Węgierskiej Partii Pracujących zwrócił się o zbrojną pomoc do Moskwy.

24 października na ulice Budapesztu wkroczyło 6 tysięcy żołnierzy sowieckich wspieranych przez 200 czołgów. Mieszkańcy atakowali je butelkami z benzyną. Rosjanie ostrzeliwali domy, szpitale i kościoły. Starcia objęły także inne miejscowości w kraju. Ludzie dokonywali samosądów na zdemaskowanych agentach węgierskiej tajnej policji. Na stronę powstańców przeszła znaczna część armii pod dowództwem pułkownika Malétera.

30 października premier Imre Nagy, który stanął po stronie narodu, ogłosił wprowadzenie systemu wielopartyjnego, zapowiedział niezależność i neutralność Węgier oraz zażądał natychmiastowego wycofania wojsk radzieckich. 1 listopada rząd poinformował o wystąpieniu Węgier z Układu Warszawskiego i proklamował neutralność. W tym czasie ruchy wojsk sowieckich zostały wstrzymane na polecenie Moskwy. By ukryć przygotowania do kontrakcji, radziecka delegacja prowadziła pertraktacje z przedstawicielami rządu węgierskiego, obiecując wycofanie wojsk. Jednak podczas obrad członkowie węgierskiej delegacji zostali uwięzieni.

4 listopada o godzinie 4.00 nad ranem 58 tysięcy sowieckich żołnierzy, wspieranych przez broń pancerną, w tym czołgi, weszło na terytorium Węgier, rozpoczynając operację pod kryptonimem "Wicher". Uzbrojeni powstańcy jeszcze przez tydzień stawiali im opór, lecz wskutek miażdżącej przewagi wroga kilka dni później działania ustały.

Zobacz także

2024-08-12, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 12 sierpnia » więcej 2024-08-11, godz. 11:00 87. rocznica tzw. Operacji Polskiej NKWD, wymierzonej w Polaków w ZSRR 87 lat temu, 11 sierpnia 1937 roku, rozpoczęła się tzw. Operacja Polska, wymierzona w Polaków mieszkających w Związku Radzieckim. Szef NKWD Nikołaj Jeżow… » więcej 2024-08-11, godz. 09:00 80 lat temu powstała Brygada Świętokrzyska, jeden z oddziałów NSZ 80 lat temu, 11 sierpnia 1944 roku, w Lasocinie na Kielecczyźnie powstała Brygada Świętokrzyska, jeden z oddziałów Narodowych Sił Zbrojnych, który nie… » więcej 2024-08-11, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 11 sierpnia » więcej 2024-08-10, godz. 11:00 Opaski powstańcze przekazane do Muzeum Powstania Warszawskiego Oryginalne powstańcze opaski trafiły do Muzeum Powstania Warszawskiego. Należały do Juliusza Lecha Zbyszyńskiego pseudonim Zbyszek oraz Jadwigi Ireny Zbyszyńskiej-Grzybowskiej… » więcej 2024-08-10, godz. 09:00 103 lata temu urodził się Bohdan Tomaszewski, wybitny dziennikarz sportowy i publicysta 103 lata temu, 10 sierpnia 1921 roku, urodził się Bohdan Tomaszewski, wybitny dziennikarz i komentator sportowy, publicysta, autor książek i scenariuszy filmowych… » więcej 2024-08-10, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 10 sierpnia » więcej 2024-08-09, godz. 15:00 Major Jakub Tomaszewski „Tomek” o akcji powstańczej odbicia niemieckiego pociągu na Woli Na warszawskiej Woli przy Cmentarzu Powązkowskim upamiętniono żołnierzy Kompanii „Maciek” Batalionu „Zośka” poległych 80 lat temu podczas nieudanego… » więcej 2024-08-09, godz. 13:00 79. rocznica zrzucenia bomby atomowej na Nagasaki 79 lat temu, 9 sierpnia 1945 roku, Amerykanie zrzucili bombę atomową na Nagasaki, trzy dni po ataku jądrowym na Hiroszimę. Były to jedyne w historii przypadki… » więcej 2024-08-09, godz. 11:00 160 lat temu urodził się Roman Dmowski, polityk i publicysta 160 lat temu, 9 sierpnia 1864 roku, urodził się Roman Dmowski, jeden z "ojców" niepodległości Polski, zaliczany do grona najwybitniejszych, a zarazem najbardziej… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »