Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 67 lat temu wybuchło powstanie węgierskie
2023-10-23, 14:30 Autor: IAR/E.Porycka/O.Kłosińska/dok.

67 lat temu wybuchło powstanie węgierskie

Pomnik rewolucji 1956 r. w Segedynie [Fot: ipn.gov.pl/pl/historia-z-ipn/172480,Rka-Kiss-Wegierska-rewolucja-i-walka-o-wolnosc-w-1956-roku.html]
Pomnik rewolucji 1956 r. w Segedynie [Fot: ipn.gov.pl/pl/historia-z-ipn/172480,Rka-Kiss-Wegierska-rewolucja-i-walka-o-wolnosc-w-1956-roku.html]
67 lat temu, 23 października 1956 roku, wybuchło powstanie węgierskie, nazywane też "rewolucją 1956". Było próbą wyzwolenia Węgier spod sowieckiej dominacji.ęłęó Zakończyło się 10 listopada 1956 roku, krwawo stłumione przez wojska radzieckie i funkcjonariuszy węgierskiej bezpieki.
Po stronie powstańców zginęło 2500 osób, głównie w czasie walk w Budapeszcie. Rannych było około 13 tysięcy, ponad 20 tysięcy osób aresztowano lub internowano. Według archiwów radzieckich, zginęło ponad 700 sowieckich żołnierzy, a około 1250 zostało rannych.

Represje trwały kilka lat. Skazano na śmierć i stracono około 230 osób, w tym - mimo wcześniejszych gwarancji bezpieczeństwa - premiera Imre Nagy'ego i dowódcę powstańczych oddziałów pułkownika Pála Malétera. Obaj zostali zrehabilitowani w 1989 roku. Ponad 6 tysięcy osób wywieziono do Związku Radzieckiego. 23 października 1956 roku pod pomnikiem generała Józefa Bema w Budapeszcie zorganizowano demonstrację na znak solidarności z przemianami politycznymi w Polsce. Węgrów zainspirowało do walki powstanie robotników w Poznaniu w czerwcu 1956 roku przeciwko komunistycznej władzy, a później "polski październik", czyli częściowa liberalizacja działań partii po dojściu do władzy ekipy Władysława Gomułki.

Zgromadzeni w Budapeszcie, głównie młodzież i studenci, wznosili hasła: "socjalistycznej demokracji", "wolności kultury", "neutralności państwowej". Po strzałach do manifestującego tłumu demonstranci obalili pomnik Stalina i rozpoczęli szturm na budynek rozgłośni radiowej. Komitet Centralny Węgierskiej Partii Pracujących zwrócił się o zbrojną pomoc do Moskwy.

24 października na ulice Budapesztu wkroczyło 6 tysięcy żołnierzy sowieckich wspieranych przez 200 czołgów. Mieszkańcy atakowali je butelkami z benzyną. Rosjanie ostrzeliwali domy, szpitale i kościoły. Starcia objęły także inne miejscowości w kraju. Ludzie dokonywali samosądów na zdemaskowanych agentach węgierskiej tajnej policji. Na stronę powstańców przeszła znaczna część armii pod dowództwem pułkownika Malétera.

30 października premier Imre Nagy, który stanął po stronie narodu, ogłosił wprowadzenie systemu wielopartyjnego, zapowiedział niezależność i neutralność Węgier oraz zażądał natychmiastowego wycofania wojsk radzieckich. 1 listopada rząd poinformował o wystąpieniu Węgier z Układu Warszawskiego i proklamował neutralność. W tym czasie ruchy wojsk sowieckich zostały wstrzymane na polecenie Moskwy. By ukryć przygotowania do kontrakcji, radziecka delegacja prowadziła pertraktacje z przedstawicielami rządu węgierskiego, obiecując wycofanie wojsk. Jednak podczas obrad członkowie węgierskiej delegacji zostali uwięzieni.

4 listopada o godzinie 4.00 nad ranem 58 tysięcy sowieckich żołnierzy, wspieranych przez broń pancerną, w tym czołgi, weszło na terytorium Węgier, rozpoczynając operację pod kryptonimem "Wicher". Uzbrojeni powstańcy jeszcze przez tydzień stawiali im opór, lecz wskutek miażdżącej przewagi wroga kilka dni później działania ustały.

Zobacz także

2023-11-27, godz. 09:00 Obchody rocznicy wybuchu Powstania Listopadowego Będziemy zawsze pamiętać, we wspólnocie siła - mówił prezes Komitetu Katyńskiego, przewodniczący Kręgu Pamięci Narodowej Andrzej Melak podczas uroczystości… » więcej 2023-11-27, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 27 listopada » więcej 2023-11-26, godz. 11:00 Znamy finalistów VIII Filmowego Konkursu Historycznego Patria Nostra Uczniowie z polskich szkół z Litwy, Dubaju i Francji otrzymali główne nagrody w ramach VIII Filmowego Konkursu Historycznego Patria Nostra.W konkursie wzięło… » więcej 2023-11-26, godz. 09:00 168 lat temu zmarł Adam Mickiewicz 168 lat temu, 26 listopada 1855 roku, zmarł Adam Mickiewicz, poeta i pisarz epoki romantyzmu, autor dramatu "Dziady" i epopei narodowej "Pan Tadeusz", jeden z… » więcej 2023-11-26, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 26 listopada » więcej 2023-11-25, godz. 11:00 Ukraina obchodzi Dzień Pamięci Ofiar Wielkiego Głodu i Represji Politycznych W ostatnią sobotę listopada - w tym roku 25 listopada - Ukraina obchodzi Dzień Pamięci Ofiar Wielkiego Głodu i Represji Politycznych. Upamiętnia on miliony… » więcej 2023-11-25, godz. 09:00 W Warszawie odsłonięto tablicę upamiętniającą ostatniego rabina getta warszawskiego Na warszawskim Muranowie odsłonięto pamiątkową tablicę ku czci ostatniego rabina getta warszawskiego Kolonimusa Kalmana Szapiry. Tablica została umieszczona… » więcej 2023-11-25, godz. 07:30 Klendarium historyczne 25 listopada » więcej 2023-11-24, godz. 13:00 Muzeum Marynarki Wojennej chce jak najwierniej odtworzyć wnętrza ORP „Sokół” Okręt podwodny ORP „Sokół” dotarł przed Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni. W swoją ostatnią pięciokilometrową drogę, mierzący około 47 metrów… » więcej 2023-11-24, godz. 11:00 Finał konkursu "Niepodległa" Zainteresowanie historią, przybliżenie sylwetek bohaterów, kształtowanie świadomości patriotycznej - to cele konkursu dla dzieci i młodzieży "Niepodległa"… » więcej
119120121122123
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »