Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 67 lat temu wybuchło powstanie węgierskie
2023-10-23, 14:30 Autor: IAR/E.Porycka/O.Kłosińska/dok.

67 lat temu wybuchło powstanie węgierskie

Pomnik rewolucji 1956 r. w Segedynie [Fot: ipn.gov.pl/pl/historia-z-ipn/172480,Rka-Kiss-Wegierska-rewolucja-i-walka-o-wolnosc-w-1956-roku.html]
Pomnik rewolucji 1956 r. w Segedynie [Fot: ipn.gov.pl/pl/historia-z-ipn/172480,Rka-Kiss-Wegierska-rewolucja-i-walka-o-wolnosc-w-1956-roku.html]
67 lat temu, 23 października 1956 roku, wybuchło powstanie węgierskie, nazywane też "rewolucją 1956". Było próbą wyzwolenia Węgier spod sowieckiej dominacji.ęłęó Zakończyło się 10 listopada 1956 roku, krwawo stłumione przez wojska radzieckie i funkcjonariuszy węgierskiej bezpieki.
Po stronie powstańców zginęło 2500 osób, głównie w czasie walk w Budapeszcie. Rannych było około 13 tysięcy, ponad 20 tysięcy osób aresztowano lub internowano. Według archiwów radzieckich, zginęło ponad 700 sowieckich żołnierzy, a około 1250 zostało rannych.

Represje trwały kilka lat. Skazano na śmierć i stracono około 230 osób, w tym - mimo wcześniejszych gwarancji bezpieczeństwa - premiera Imre Nagy'ego i dowódcę powstańczych oddziałów pułkownika Pála Malétera. Obaj zostali zrehabilitowani w 1989 roku. Ponad 6 tysięcy osób wywieziono do Związku Radzieckiego. 23 października 1956 roku pod pomnikiem generała Józefa Bema w Budapeszcie zorganizowano demonstrację na znak solidarności z przemianami politycznymi w Polsce. Węgrów zainspirowało do walki powstanie robotników w Poznaniu w czerwcu 1956 roku przeciwko komunistycznej władzy, a później "polski październik", czyli częściowa liberalizacja działań partii po dojściu do władzy ekipy Władysława Gomułki.

Zgromadzeni w Budapeszcie, głównie młodzież i studenci, wznosili hasła: "socjalistycznej demokracji", "wolności kultury", "neutralności państwowej". Po strzałach do manifestującego tłumu demonstranci obalili pomnik Stalina i rozpoczęli szturm na budynek rozgłośni radiowej. Komitet Centralny Węgierskiej Partii Pracujących zwrócił się o zbrojną pomoc do Moskwy.

24 października na ulice Budapesztu wkroczyło 6 tysięcy żołnierzy sowieckich wspieranych przez 200 czołgów. Mieszkańcy atakowali je butelkami z benzyną. Rosjanie ostrzeliwali domy, szpitale i kościoły. Starcia objęły także inne miejscowości w kraju. Ludzie dokonywali samosądów na zdemaskowanych agentach węgierskiej tajnej policji. Na stronę powstańców przeszła znaczna część armii pod dowództwem pułkownika Malétera.

30 października premier Imre Nagy, który stanął po stronie narodu, ogłosił wprowadzenie systemu wielopartyjnego, zapowiedział niezależność i neutralność Węgier oraz zażądał natychmiastowego wycofania wojsk radzieckich. 1 listopada rząd poinformował o wystąpieniu Węgier z Układu Warszawskiego i proklamował neutralność. W tym czasie ruchy wojsk sowieckich zostały wstrzymane na polecenie Moskwy. By ukryć przygotowania do kontrakcji, radziecka delegacja prowadziła pertraktacje z przedstawicielami rządu węgierskiego, obiecując wycofanie wojsk. Jednak podczas obrad członkowie węgierskiej delegacji zostali uwięzieni.

4 listopada o godzinie 4.00 nad ranem 58 tysięcy sowieckich żołnierzy, wspieranych przez broń pancerną, w tym czołgi, weszło na terytorium Węgier, rozpoczynając operację pod kryptonimem "Wicher". Uzbrojeni powstańcy jeszcze przez tydzień stawiali im opór, lecz wskutek miażdżącej przewagi wroga kilka dni później działania ustały.

Zobacz także

2023-12-11, godz. 09:00 Kilkanaście osób z medalami Pro Patria i Pro Bono Kilkanaście osób, działaczy podziemia antykomunistycznego z czasów stanu wojennego, zostało uhonorowanych medalami Pro Patria i Pro Bono. Medale przyznał… » więcej 2023-12-11, godz. 08:00 Rocznica wprowadzenia stanu wojennego w Muzeum na Rakowieckiej Od 9 do 13 grudnia 2023 r. w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL odbywają się wydarzenia i uroczystości upamiętniające ofiary systemu… » więcej 2023-12-11, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 11 grudnia » więcej 2023-12-10, godz. 13:00 120 lat temu Maria Skłodowska-Curie po raz pierwszy otrzymała Nagrodę Nobla 120 lat temu, 10 grudnia 1903 roku, polska uczona Maria Skłodowska-Curie, współtwórczyni nauki o promieniotwórczości, dwukrotna laureatka Nagrody Nobla… » więcej 2023-12-10, godz. 11:00 127 lat temu zmarł Alfred Nobel, wynalazca dynamitu, fundator Nagród Nobla 127 lat temu, 10 grudnia 1896 roku, zmarł Alfred Nobel, szwedzki chemik, wynalazca dynamitu, a także przemysłowiec i naukowiec. Obecnie jego nazwisko kojarzy… » więcej 2023-12-10, godz. 08:30 Społeczny Komitet Opieki nad Starą Rossą laureatem nagrody prezydenta Litwy Społeczny Komitet Opieki nad Starą Rossą jednym z laureatów nagrody prezydenta Litwy Gitanasa Nausedy. W Pałacu Prezydenckim w Wilnie odbyła się uroczysta… » więcej 2023-12-10, godz. 09:00 Koncert Marka Piekarczyka rozpoczął obchody 42.rocznicy stanu wojennego w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów… Akustyczny koncert Marka Piekarczyka rozpoczął obchody 42. rocznicy stanu wojennego w Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL. Lider zespołu… » więcej 2023-12-10, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 10 grudnia » więcej 2023-12-09, godz. 11:00 Jutro (10.12) w Nysie odsłonięcie tablicy upamiętniającej Bogusława Podborączyńskiego W niedzielę odbędą się uroczystości odsłonięcia tablicy pamiątkowej, upamiętniającej Bogusława Podborączyńskiego, kolportera prasy podziemnej, ofiary… » więcej 2023-12-09, godz. 09:00 82 lata temu zakończyła się bitwa o Tobruk 82 lata temu, w nocy z 9 na 10 grudnia 1941 roku, zakończyła się bitwa o libijskie portowe miasto Tobruk stoczona pomiędzy wojskami niemiecko-włoskimi a oblężonymi… » więcej
112113114115116
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »