Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 465 lat temu król Zygmunt II August powołał pocztę…
2023-10-18, 12:00 Autor: IAR/B.Falkowska/O.Kłosińska/K.Koziełł

465 lat temu król Zygmunt II August powołał pocztę królewską

Więcej szczegółów Portret Zygmunta II Augusta w zbroi. [Grafika - wikipedia/domena publiczna]
Więcej szczegółów Portret Zygmunta II Augusta w zbroi. [Grafika - wikipedia/domena publiczna]
465 lat temu, 18 października 1558 roku, król Zygmunt II August powołał pocztę królewską. Władca wydał tak zwany uniwersał, którym ustanowił "stałe połączenie z Krakowa do Wenecji przez Wiedeń za pomocą poczty, czyli koni rozstawnych". Ten dzień jest uważany za początek funkcjonowania oficjalnej poczty na ziemiach polskich i obchodzony obecnie jako Dzień Poczty Polskiej.
Utworzenie niezawodnego i szybkiego połączenia pocztowego do Wenecji było bardzo ważne dla króla, ponieważ toczył w tym czasie we Włoszech spory o spadek po matce, Bonie Sforzy, która wywiozła z Polski znaczny majątek. Jego odzyskanie i uzyskanie potwierdzenia praw Zygmunta II Augusta do sukcesji włoskiej wiązało się z działalnością polskiej dyplomacji oraz wielu doradców i agentów. Utrzymanie stałej łączności pomiędzy nimi a polskim królem wymagało wprowadzenia regularnego połączenia pocztowego.

Przywilej utworzenia i kierowania pocztą królewską Zygmunt II August powierzył Włochowi Prosperowi Provanie. Królewska korespondencja docierała do Wenecji w ciągu 10 dni - konni wyruszali z Krakowa w niedzielę, do Wiednia docierali w środę, a za tydzień byli w Wenecji. Koszty utrzymania poczty ponosił polski król. Z usług posłańców mogły skorzystać także osoby prywatne.

W 1562 roku instytucji nadano nazwę "Poczta Polska, czyli Królewska". Nowy zarządca Krzysztof de Taxis utworzył drugą linię pocztową. Łączyła ona Kraków, przez Warszawę, z Wilnem, do którego listy docierały z Krakowa w tydzień. Poczta utrzymywała się do śmierci Zygmunta II Augusta, kiedy to straciły moc nadane przez niego przywileje pocztowe.

(więcej)

W XVII wieku oprócz odbudowywanej poczty królewskiej - przekazującej głównie korespondencję państwową - powstawały w Polsce tzw. poczty partykularne, które miały świadczyć usługi dla mieszkańców. Sieć pocztową stopniowo rozbudowano. Za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego powstawały urzędy oznaczone herbem i stałe posterunki, w których zmieniano konie. Wprowadzono też uniformy oraz trąbkę, której dźwięk zapowiadał przybycie pocztyliona, i która wkrótce stała się symbolem poczty. W okresie rozbiorów Poczta Polska przestała istnieć, a w jej miejsce wprowadzono instytucje pocztowe państw zaborczych. W tym okresie pojawiły się w wewnętrznym obiegu polskie znaczki - na przykład "Polska nr 1" z białym orłem - pierwszy nasz znaczek pocztowy, który ukazał się 1 stycznia 1860 roku. Poczta Polska odradzała się w okresie Powstania Styczniowego jako poczta wojenna, działała wówczas w konspiracji.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości starano się scalić pocztę działającą na terenie trzech zaborów. W 1928 roku powołano jedno przedsiębiorstwo państwowe - "Poczta Polska, Telegraf i Telefon".

Gdy wybuchła II wojna światowa, Poczta Polska została zlikwidowana, a obrońców placówek hitlerowcy wymordowali. W 1941 roku jej działalność została wznowiona poza granicami kraju, w postaci agencji pocztowych na polskich okrętach marynarki wojennej. W czasie Powstania Warszawskiego istniała polowa poczta harcerska. Na terenach "wyzwalanych" przez Sowietów w 1944 roku utworzono pierwszy okręg pocztowy w Lublinie - uznaje się, że jest to początek powojennej historii Poczty Polskiej.

Dziś Poczta Polska to największy operator pocztowy na rodzimym rynku. Zatrudnia ponad 60 tysięcy pracowników, ma 7 tysięcy 600 placówek, filii i agencji pocztowych. Każdego dnia ponad 22 tysiące listonoszy i kurierów dostarcza 4 miliony listów i 300 tysięcy paczek.

Zobacz także

2023-12-20, godz. 09:00 60 lat temu zmarł Gustaw Morcinek, pisarz, który wprowadził Śląsk do polskiej literatury 60 lat temu, 20 grudnia 1963 roku, zmarł Gustaw Morcinek, pisarz, nauczyciel, publicysta, a także działacz społeczny i polityczny. Podczas II wojny światowej… » więcej 2023-12-20, godz. 07:30 Kartka z kalendarza 20 grudnia » więcej 2023-12-19, godz. 13:00 Środa w Instytucie Śląskim – grudzień 2023 Otwarte zebranie naukowe z cyklu Środy w Instytucie Śląskim odbędzie się 20 grudnia 2023 r., o godz. 14.00 w sali 301 Instytutu Śląskiego. Wydarzenie będzie… » więcej 2023-12-19, godz. 11:00 Inwentarz archiwalny IPN w nowej odsłonie Inwentarz archiwalny jest ogólnodostępnym źródłem informacji o dokumentach historycznych przechowywanych w Instytucie Pamięci Narodowej. Elektroniczny katalog… » więcej 2023-12-19, godz. 09:00 100. rocznica powołania drugiego rządu Władysława Grabskiego 100 lat temu, 19 grudnia 1923 roku, został powołany drugi rząd Władysława Grabskiego, polityka narodowej demokracji, ekonomisty i historyka. Był też ministrem… » więcej 2023-12-19, godz. 08:30 109 lat temu utworzono I Brygadę Legionów Polskich 109 lat temu, 19 grudnia 1914 roku, utworzono I Brygadę Legionów Polskich, nad którą dowództwo objął Józef Piłsudski. Jednostkę tworzyły głównie polskie… » więcej 2023-12-19, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 19 grudnia » więcej 2023-12-18, godz. 20:58 25 lat temu Sejm przyjął ustawę o Instytucie Pamięci Narodowej 18 grudnia 2023 w Centrum Edukacyjnym IPN „Przystanek Historia” w Kielcach, w 25. rocznicę uchwalenia ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej, odbył się… » więcej 2023-12-18, godz. 13:00 12 lat temu zmarł Vaclav Havel, pisarz, pierwszy prezydent Republiki Czeskiej 12 lat temu, 18 grudnia 2011 roku, zmarł Vaclav Havel, dramatopisarz, dziewiąty i ostatni prezydent Czechosłowacji oraz pierwszy prezydent Czech. Działacz… » więcej 2023-12-18, godz. 11:00 Dzisiaj (18.12) nocne zwiedzanie dawnego komunistycznego więzienia przy ul. Rakowieckiej 37 w Warszawie. Zwiedzanie odbędzie się w czterech osobnych turach (jedna tura może liczyć maksymalnie 16 osób). Wstęp wyłącznie dla osób pełnoletnich ! » więcej
122123124125126
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »