Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 83 lata temu Niemcy utworzyli getto warszawskie
2023-10-02, 10:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/K.Koziełł

83 lata temu Niemcy utworzyli getto warszawskie

Żydzi eskortowani w drodze do pracy na Krakowskim Przedmieściu (marzec 1940) [fot. wikipedia/domena publiczna]
Żydzi eskortowani w drodze do pracy na Krakowskim Przedmieściu (marzec 1940) [fot. wikipedia/domena publiczna]
83 lata temu, 2 października 1940 roku, Niemcy utworzyli getto warszawskie, największą w okupowanej Europie zamkniętą dzielnicę żydowską. Na otoczony murem teren o powierzchni niespełna 3 kilometrów kwadratowych przesiedlono około 400 tysięcy Żydów z Warszawy. W kwietniu 1941 roku, gdy do getta napłynęli przesiedleńcy z miejscowości dystryktu warszawskiego i grupa Żydów niemieckich, liczba ta wzrosła do 450 tysięcy. Za opuszczenie dzielnicy groziła kara śmierci, podobnie jak za pomoc udzielaną Żydom po tzw. aryjskiej stronie.
Od chwili powstania w getcie panował głód, rozprzestrzeniały się choroby zakaźne i panowały fatalne warunki sanitarne, a to szybko doprowadziło do wzrostu śmiertelności. Liczbę ofiar szacuje się na 400 tysięcy. Około 100 tysięcy ludzi zginęło lub zmarło za murami getta - były to ofiary głodu i chorób, egzekucji, dwóch akcji likwidacyjnych (lipiec-wrzesień 1942 oraz styczeń 1943), a także polegli i zamordowani podczas powstania. Pozostali stracili życie w niemieckich obozach koncentracyjnych, głównie w Treblince. Po rozpoczęciu operacji "Barbarossa", czyli niemieckiej agresji na Związek Radziecki w czerwcu 1941 roku, naziści rozpoczęli systematyczne mordy na społeczności żydowskiej. Żydów zabijano w masowych egzekucjach i w tworzonych specjalnie obozach zagłady. Wiosną 1942 roku rozpoczęła się Akcja Reinhardt, której celem była likwidacja gett na terenie Generalnego Gubernatorstwa i wymordowanie przebywających tam Żydów. Akcja ta stanowiła część nazistowskiej koncepcji tzw. ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej, czyli zagłady wszystkich Żydów europejskich.

22 lipca 1942 roku w warszawskim getcie rozpoczęła się wielka akcja likwidacyjna. W ciągu dwóch miesięcy Niemcy wywieźli do obozu zagłady w Treblince nie mniej niż 254 tysiące mieszkańców tej zamkniętej dzielnicy. Do ostatecznej likwidacji getta przystąpili wiosną 1943 roku. W odpowiedzi, 19 kwietnia, wybuchło tam powstanie. Od 700 do 2 tysięcy żydowskich bojowników stanęło do nierównej walki z dobrze uzbrojonymi niemieckimi żołnierzami. Poza starciami z powstańcami, niemieckie oddziały szturmowe codzienne przeczesywały teren getta, poszukując miejsc, w których ukrywali się Żydzi. Przez cztery tygodnie Niemcy zrównali getto z ziemią, metodycznie paląc dom po domu. Zryw został zakończony wysadzeniem przez Niemców Wielkiej Synagogi na Tłomackiem. Kierujący likwidacją getta warszawskiego generał SS Juergen Stroop napisał wówczas w raporcie do Reichsfuehrera-SS Heinricha Himmlera: "Nie ma już żydowskiej dzielnicy mieszkaniowej w Warszawie".

Jednak w wypalonych domach i nieodkrytych bunkrach wciąż pozostali ludzie - zarówno cywile, jak i nieliczni powstańcy. I niemieckie raporty policyjne, i polska prasa konspiracyjna donosiły, że jeszcze w czerwcu na terenie getta rozlegały się strzały. Niektórzy "gruzowcy" ukrywali się w ruinach getta aż do końca 1943 roku.

(więcej)

Przed II wojną światową w Polsce mieszkała największa społeczność żydowska w Europie. Warszawa stanowiła centrum żydowskiego życia społecznego, kulturalnego, politycznego i religijnego.

Po wybuchu wojny na obszarach zajętych przez Niemcy stopniowo wprowadzono restrykcyjne ustawodawstwo wymierzone w Żydów. Nałożono na nich obowiązek pracy przymusowej, zamknięto synagogi, a od grudnia 1939 roku Żydzi w Generalnym Gubernatorstwie na prawym przedramieniu musieli nosić opaski z gwiazdą Dawida. Zabroniono im też wstępu do bibliotek, parków czy środków transportu.

Kolejnym krokiem stało się tworzenie gett, których w okresie wojny na ziemiach polskich okupant założył około 600. Pierwsze z nich powstało w październiku 1939 roku w Piotrkowie Trybunalskim. Plany utworzenia getta w Warszawie pojawiły się wiosną 1940 roku. Oficjalnym powodem była chęć powstrzymania epidemii tyfusu, który miał rozprzestrzeniać się w częściach miasta zamieszkanych głównie przez Żydów.

Żydowska dzielnica powstała na mocy dekretu szefa dystryktu warszawskiego Generalnego Gubernatorstwa Ludwiga Fischera z 2 października 1940 roku. W kwietniu tego samego roku rozpoczęto wznoszenie murów wokół części miasta najliczniej zamieszkanej przez Żydów, czyli dzisiejszego Muranowa. Do ostatecznego zamknięcia getta w Warszawie doszło 16 listopada 1940 roku. Za murami znalazło się wtedy około 400 tysięcy Żydów.

Zobacz także

2023-10-06, godz. 14:00 Warszawskie Łazienki odzyskają niedługo stracony podczas wojny świecznik Warszawskie Łazienki odzyskają niedługo stracony podczas wojny świecznik ścienny: mieniący się złotem i ozdobiony głową Meduzy. Po ośmiu dekadach pracownicy… » więcej 2023-10-06, godz. 12:00 33 lata temu zmarł Henryk Vogelfänger, gwiazda "Wesołej Lwowskiej Fali" 33 lata temu, 6 października 1990 roku, zmarł Henryk Vogelfänger, aktor radiowy i filmowy, gwiazda przedwojennego programu radiowego "Wesoła Lwowska Fala"… » więcej 2023-10-06, godz. 10:00 W Starym Grodkowie - "Rotmistrz Witold Pilecki - Polski Super Bohater" W tym roku mijają dwie rocznice związane z postacią rotmistrza Witolda Pileckiego: 80. ucieczki z Auschwitz oraz 75. rocznica śmierci rotmistrza. Z tej okazji… » więcej 2023-10-06, godz. 08:00 Wystawa “40 lat temu na Górze Św. Anny. 21 czerwca 1983 r.” Instytut Śląski w Opolu wraz z Instytutem Historii Uniwersytetu Opolskiego zaprasza na oficjalne otwarcie wystawy wspomnieniowej 40 lat temu na Górze Św. Anny… » więcej 2023-10-06, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 6 października » więcej 2023-10-05, godz. 16:00 85 lat temu zmarła św. Faustyna, mistyczka, orędowniczka Miłosierdzia Bożego 85 lat temu, 5 października 1938 roku, zmarła Święta Faustyna, orędowniczka Miłosierdzia Bożego, jedna z największych mistyczek XX wieku. Siostra Faustyna… » więcej 2023-10-05, godz. 14:00 W całej Polsce będą tworzone i modernizowane lokalne "Izby Pamięci" W całej Polsce będą tworzone i modernizowane lokalne instytucje pamięci. Zapewni to program "Izby Pamięci". Do pierwszej ogólnopolskiej edycji zgłoszono… » więcej 2023-10-05, godz. 12:00 85 lat temu nadano pierwszy w Polsce eksperymentalny program telewizyjny 85 lat temu, 5 października 1938 roku, nadano pierwszy w Polsce eksperymentalny program telewizyjny. Został wyemitowany występ Mieczysława Fogga oraz film… » więcej 2023-10-05, godz. 10:00 „Łączka i inne miejsca poszukiwań” – zgłoszenia do projektu Rusza VII edycja projektu edukacyjnego „Łączka i inne miejsca poszukiwań”. Projekt jest objęty Patronatem Honorowym Prezydenta RP. » więcej 2023-10-05, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 5 października » więcej
129130131132133
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »