Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 84 lata temu skapitulowała Warszawa
2023-09-28, 10:00 Autor: IAR/E.Leo/K.Koziełł

84 lata temu skapitulowała Warszawa

Gen. Tadeusz Kutrzeba i gen. Johannes Blaskowitz (z prawej) w drodze na rozmowy w sprawie kapitulacji Warszawy, 27 września 1939. [fot. wikipedia/domena publiczna]
Gen. Tadeusz Kutrzeba i gen. Johannes Blaskowitz (z prawej) w drodze na rozmowy w sprawie kapitulacji Warszawy, 27 września 1939. [fot. wikipedia/domena publiczna]
84 lata temu, 28 września 1939 roku, skapitulowała Warszawa. O godzinie 13.15 w budynku fabryki Skody na Rakowcu generał Tadeusz Kutrzeba i generał Johannes Blaskowitz podpisali akt kapitulacji stolicy. Warszawa poddała się po tygodniach oporu stawianego wojskom niemieckim. Od pierwszego dnia wojny miasto było także jednym z głównych celów wrogiego lotnictwa. Złożenie broni przez obrońców stolicy nastąpiło, gdy na wyczerpaniu były zapasy żywności, wody, lekarstw i amunicji, a na pomoc sojuszników nie można było liczyć.
28 września prezydent Warszawy Stefan Starzyński wygłosił ostatnie radiowe przemówienie. W mieście rozwieszono plakaty informujące o kapitulacji. Ze stroną niemiecką ustalono, że do niewoli pójdą tylko polscy oficerowie, żołnierze mieli zostać zwolnieni do domów. Ostatecznie do niewoli dostało się od 120 do 140 tysięcy polskich żołnierzy walczących w obronie stolicy.

Podczas całej kampanii wrześniowej w Warszawie poległo 2 tysiące żołnierzy, a rany odniosło 15 tysięcy. Straty ludności cywilnej wyniosły 10 tysięcy zabitych i 50 tysięcy rannych. Zniszczeniu uległo kilkanaście procent budynków, w tym Zamek Królewski. Dla stolicy zaczął się sześcioletni okres okupacji.

Prezydent Starzyński w odezwie do mieszkańców powiedział: "Bezmiar bohaterstwa i ofiary wykazała ludność stolicy. Historia oceni należycie to poświęcenie, które nakazało nam trwać na posterunkach do ostatka. (...) Niech żyje Polska i jej stolica - Warszawa!" Jeszcze w przeddzień kapitulacji, 27 września, w stolicy została powołana Służba Zwycięstwu Polski, pierwsza konspiracyjna organizacja niepodległościowa, która dała początek podziemnemu państwu. Istotną rolę w jego budowie odegrała Armia Krajowa, a także Rada Jedności Narodowej, czyli podziemny parlament oraz Delegatura Rządu na Kraj - naczelny organ władzy administracyjnej w okupowanej Polsce.

28 września, bezpośrednio po kapitulacji Warszawy, w zawartym w Moskwie pakcie o granicach i przyjaźni, nazywanym także II paktem Ribbentrop-Mołotow, III Rzesza i Związek Radziecki wytyczyły granicę niemiecko-sowiecką na okupowanym terytorium Polski. Obrona Warszawy była jednym z wielu przejawów bohaterstwa żołnierzy i ludności cywilnej podczas kampanii wrześniowej 1939 roku. Stała się symbolem męczeństwa miasta i jego mieszkańców. Stolica była punktem oporu o znaczeniu strategicznym i psychologicznym. Niemcom zależało na jak najszybszym jej zdobyciu.

(więcej)

Obroną Warszawy kierowali generałowie Walerian Czuma i Juliusz Rómmel, który objął dowództwo nad Armią Warszawa, a także prezydent Stefan Starzyński, powołany na komisarza cywilnego obrony stolicy. Wcześniej odmówił ewakuacji wraz z rządem i został w mieście. Zagrzewał on do walki formacje ochotnicze, a pośrednio i wojsko, które słuchało jego przemówień. Do walki o Warszawę stanęła, oprócz wojska, ludność cywilna. 9 września pułkownik Marian Porwit został mianowany dowódcą Odcinka Zachodniego Obrony Warszawy, a od 14 września odcinkiem obrony Warszawa-Wschód "Praga" dowodził generał Juliusz Zulauf.

Od 8 do 9 września od strony dzielnic Ochoty i Woli rozpoczął się atak wojsk niemieckich na Warszawę, które próbowały zdobyć stolicę z zaskoczenia, siłami dwóch jednostek - 1. i 4. Dywizji Pancernej. Atak 4. Dywizji Pancernej Wehrmachtu na Ochotę i Wolę został powstrzymany przez obrońców. 8 września z cofających się przed Niemcami oddziałów polskich powstała Armia Warszawa.

Od 13 do 15 września stolica została całkowicie okrążona przez wroga. Wódz III Rzeszy obserwował broniące się miasto z wieży kościoła sióstr felicjanek w Marysinie Wawerskim. W kolejnych dniach garnizon warszawski wzmocnili żołnierze Armii Poznań i Armii Pomorze, które pod dowództwem generała Tadeusza Kutrzeby przedarły się do Warszawy z rejonu Bzury przez Puszczę Kampinoską, tocząc zażarte walki na przedpolu miasta.

Po agresji Związku Radzieckiego na Polskę 17 września 1939 roku, przebywający pod Warszawą Adolf Hitler wydał rozkaz ostrzału artyleryjskiego Zamku Królewskiego, by zmusić stolicę do natychmiastowej kapitulacji.

25 września Luftwaffe przeprowadziło nalot dywanowy na Warszawę. Zginęło wówczas około 10 tysięcy mieszkańców, a ponad 30 tysięcy zostało rannych. 12 procent zabudowy miejskiej uległo zniszczeniu.

Ataki te były wstępem do generalnego szturmu, który nastąpił 26 września. Oddziały niemieckie przeprowadziły natarcie, które jednak nie przyniosło większych sukcesów. Następnego dnia, wobec braku prądu, żywności i wody pitnej oraz tragicznej sytuacji ludności cywilnej, zapadła decyzja o wstrzymaniu walk. Akt kapitulacji stolicy podpisano 28 września 1939 roku.

Zobacz także

2024-09-13, godz. 16:00 EDD 2024 - Na szlaku opolskich zamków i pałaców, poznaj piękno pałacu w Żyrowej W ramach tegorocznych Europejskich Dni Dziedzictwa w województwie opolskim możliwość zwiedzania pałacowo-parkowego w Żyrowej w sobotę 14 września. Dla… » więcej 2024-09-13, godz. 15:33 85 rocznica zbombardowania Frampola przez samoloty Luftwaffe 85 lat temu, 13 września 1939 r. niemieckie samoloty Luftwaffe zbombardowały miasteczko Frampol. 80 procent zabudowy przestało istnieć. Mieszkańcy miasta… » więcej 2024-09-13, godz. 10:00 EDD 2024 - Wystawa "Znaki rodowych aspiracji. Śląskie historie z Padwą po drodze" Z okazji Europejskich Dni Dziedzictwa Narodowego (14-15 września) odbędzie się wystawa „Znaki rodowych aspiracji. Śląskie historie z Padwą po drodze”… » więcej 2024-09-13, godz. 09:00 EDD 2024 Szlak zamków i pałaców Śląska W ramach tegorocznych EDD jest dostępna wystawa publikacji nawiązujących do tematu przewodniego "Szlaki, Sieci, Połączenia. Zamki i pałace Śląska." » więcej 2024-09-13, godz. 08:00 Wystawa „Ofiara Żydów na rzecz FON” Przedwojenny Fundusz Obrony Narodowej zdołał zgromadzić około miliarda złotych. Spory wkład w fundusz, który miał wesprzeć modernizację armii, mieli… » więcej 2024-09-13, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 13 września » więcej 2024-09-12, godz. 19:50 Dyrektor Muzeum Historii Polski R.Kostro zostanie odwołany ze stanowiska! Dyrektor Muzeum Historii Polski Robert Kostro zostanie odwołany ze stanowiska - dowiedziało się nieoficjalnie Polskie Radio. Robert Kostro pełni funkcję dyrektora… » więcej 2024-09-12, godz. 11:00 35 lat temu Sejm kontraktowy powołał rząd Tadeusza Mazowieckiego 35 lat temu, 12 września 1989 roku, tak zwany Sejm kontraktowy udzielił wotum zaufania rządowi Tadeusza Mazowieckiego, pierwszego niekomunistycznego premiera… » więcej 2024-09-12, godz. 09:00 82 lata temu powołano Armię Polską na Wschodzie 82 lata temu, 12 września 1942 roku, powołano Armię Polską na Wschodzie. Powstała z rozkazu Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych generała Władysława… » więcej 2024-09-12, godz. 08:00 22 września będzie Dniem Pamięci Ofiar Zagłady Osób z Zaburzeniami Psychicznymi na terenach okupowanej Polski 22 września będzie Dniem Pamięci Ofiar Zagłady Osób z Zaburzeniami Psychicznymi na terenach okupowanej Polski w czasie drugiej wojny światowej. Projekt uchwały… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »