Franciszek Żwirko, pilot wojskowy, i Stanisław Wigura, inżynier i pilot cywilny, współtwórca polskiego samolotu RWD, stworzyli niepowtarzalny duet lotniczy. W 1929 roku dokonali turystycznego lotu dookoła Europy polskim samolotem, na trasie liczącej 5 tysięcy kilometrów. Zwyciężali w wielu sportowych konkursach lotniczych, w których przez kilka lat byli niepokonani, między innymi kilkanaście dni przez tragicznym wypadkiem - 28 sierpnia 1932 roku - zostali zwycięzcami na Międzynarodowych Zawodach Samolotów Turystycznych Challenge w Berlinie. Pierwsze miejsce zdobyli na samolocie RWD-6. Zawody obejmowały lot okrężny na trasie kilku tysięcy kilometrów i próby techniczne, w tym krótki start i lot z minimalną prędkością.

W archiwach Polskiego Radia znajduje się wywiad, jakiego Franciszek Żwirko udzielił po zwycięstwie Rozgłośni Wileńskiej Polskiego Radia. Mówił w nim między innymi o tym, że wygrana to wspólny sukces lotników i całego zespołu RWD, czyli - oprócz niego - także Stanisława Rogalskiego, Stanisława Wigury i Jerzego Drzewieckiego:

Kilkanaście dni po zwycięstwie - 11 września 1932 roku - Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura lecieli na spotkanie z lotnikami do Pragi. Podczas burzy w samolocie oderwało się skrzydło i maszyna runęła na ziemię. Pułkownik Jerzy Bajan, który był uczestnikiem zawodów Challenge w 1932 roku, jeszcze tego samego dnia udał się na miejsce katastrofy z komisją, badającą okoliczności tragedii. Po latach w Polskim Radiu wspominał, że do wypadku doszło, gdy samolot znajdował się na niskiej wysokości. Ciała lotników zostały przeniesione do pobliskiej kaplicy, gdzie oddano im ostatni hołd.

W pogrzebie Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury wzięli udział marszałek Józef Piłsudski i prezydent Ignacy Mościcki, setki delegacji lotników oraz tysiące warszawiaków. Piloci zostali pochowani w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

Na pamiątkę ich zwycięstwa w Berlinie 28 sierpnia jest obchodzone Święto Lotnictwa Polskiego, wspólne dla lotnictwa cywilnego, wojskowego oraz przemysłu lotniczego.

(więcej)

Franciszek Żwirko, podczas I wojny światowej - żołnierz armii rosyjskiej, następnie porucznik pilot Wojska Polskiego oraz instruktor lotniczy, w 1929 roku został mianowany oficerem łącznikowym w Akademickim Aeroklubie Warszawskim. Poznał tam Stanisława Wigurę, wówczas studenta Politechniki, współtwórcę Sekcji Lotniczej Koła Mechaników Studentów, jednego z konstruktorów samolotów sportowych WR-1 i RWD-1. Ich znajomość szybko przerodziła się w przyjaźń.

Duet Żwirko i Wigura zdobył dwukrotnie pierwsze miejsce w Locie Południowo-Zachodniej Polski w 1929 i 1930 roku, a ponadto w III Krajowym Konkursie Awionetek i w IV Krajowym Konkursie Samolotów Turystycznych. W 1930 roku wystartowali w Międzynarodowych Zawodach Samolotów Turystycznych Challenge, jednak przerwali je w związku z awarią silnika. W zawodach zwyciężyli dopiero dwa lata później.

Zginęli 11 września 1932 roku. Tego dnia wylecieli z Warszawy do Pragi na meeting lotniczy. Wystartowali z mokotowskiego lotniska tuż po 6 rano. Była słoneczna, choć nieco wietrzna pogoda. W rejonie Cieszyna warunki zaczęły się pogarszać, wiatr osiągał huraganową siłę. Samolot był już na terenie byłej Czechosłowacji, gdy w związku z pogodą prawdopodobnie usiłował zawrócić. Wtedy oderwało się skrzydło i doszło do katastrofy.

Niespełna rok po zwycięstwie w Berlinie, 8 maja 1933 roku, na samolocie RWD-5 bis inny pilot - Stanisław Skarżyński (zm. 1942) - odbył przelot bez lądowania nad Atlantykiem, ustanawiając światowy rekord.