Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Mija 55 lat od samospalenia Ryszarda Siwca
2023-09-08, 16:00 Autor: IAR/E.Leo/E.Porycka/K.Koziełł

Mija 55 lat od samospalenia Ryszarda Siwca

Ryszard Siwiec. [fot. IPN]
Ryszard Siwiec. [fot. IPN]
Mija 55 lat od samospalenia Ryszarda Siwca w proteście przeciwko inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację, w której wzięły udział także polskie jednostki. 8 września 1968 roku na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie (obecnie Stadion Narodowy), podczas centralnych uroczystości dożynkowych, Ryszard Siwiec, weteran Armii Krajowej, filozof, oblał się rozpuszczalnikiem i podpalił, krzycząc: "Protestuję!".
Jego czyn nie wynikał z chwilowego impulsu. Znaleziona potem przez rodzinę kartka, zawierała szczegółowy plan przygotowań, między innymi listę rzeczy, które miał zabrać na stadion. W jednym z punktów zapisał, że przed podpaleniem, chce się jeszcze raz wyspowiadać. Krótko przed 8 września, w rozmowie z jednym z krewnych, uprzedził, że planuje protest. Nie zdradził jednak jego charakteru.

Do dramatycznego wydarzenia doszło w obecności przywódców partii, dyplomatów i 100-tysięcznej publiczności. Jednak płonąca na trybunach postać pozostała niemal niezauważona, przy grającej orkiestrze i tańczących zespołach. Protest przeszedł w kraju bez echa. Komunistyczne władze nakazały zatarcie wszelkich śladów z relacji dziennikarskich i filmowych. Państwowe media nie zamieściły na ten temat żadnej wzmianki, a do publicznej wiadomości podano jedynie informację o chorobie psychicznej Ryszarda Siwca, ojca pięciorga dzieci.

59-letni mężczyzna zmarł w szpitalu cztery dni później - 12 września, w wyniku poparzeń obejmujących ponad 85 procent ciała. Został pochowany na cmentarzu zasańskim.w Przemyślu.

Ryszard Siwiec pozostawił po sobie testament i nagrany na taśmie magnetofonowej antykomunistyczny manifest, zakończony wezwaniem: "Ludzie, w których może jeszcze tkwi iskierka ludzkości, uczuć ludzkich, opamiętajcie się! Usłyszcie mój krzyk, krzyk szarego, zwyczajnego człowieka, syna narodu, który własną i cudzą wolność ukochał ponad wszystko, ponad własne życie, opamiętajcie się! Jeszcze nie jest za późno!".

Pierwszą informację o samospaleniu Siwca podała sekcja polska Radia Wolna Europa w kwietniu 1969 roku. Dopiero w 1981 roku rodzinie zmarłego udało się wydać broszurę, stanowiącą pisemne świadectwo jego protestu. 10 lat później reżyser Maciej Drygas nakręcił film "Usłyszcie mój krzyk", w którym zamieścił siedmiosekundowy fragment nagrania Polskiej Kroniki Filmowej, ukazujący płonącego mężczyznę.

Po 20 latach od śmierci Ryszarda Siwca, do jego żony dotarł list pożegnalny, napisany przez niego w drodze do Warszawy 8 września 1968 roku, a przechwycony później przez bezpiekę.

Prezydent Czech Vaclav Havel przyznał pośmiertnie Ryszardowi Siwcowi jedno z najwyższych odznaczeń w tym kraju - Order Tomasza Masaryka I klasy. Prezydent Słowacji, też pośmiertnie, odznaczył go Orderem Podwójnego Białego Krzyża III klasy, najwyższym wyróżnieniem przyznawanym cudzoziemcom.

W 2003 roku prezydent Aleksander Kwaśniewski przyznał zmarłemu Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, jednak rodzina odmówiła wówczas przyjęcia odznaczenia. W setną rocznicę urodzin Siwca w 2009 roku, Sejm Rzeczpospolitej upamiętnił jego osobę specjalną uchwałą.

Imieniem Ryszarda Siwca nazwano jedną z ulic w Pradze oraz w Warszawie - w pobliżu Stadionu Narodowego, wybudowanego w miejscu dawnego - Dziesięciolecia. W 2012 roku odsłonięto tam obelisk ku jego czci.

Zobacz także

2024-09-10, godz. 11:00 85 lat temu rozpoczęło się oblężenie Warszawy 85 lat temu rozpoczęło się oblężenie Warszawy. Stolica zamieniła się w twierdzę, w której wyjątkowo ważną rolę pełniło Polskie Radio oraz emitowane… » więcej 2024-09-10, godz. 09:00 50 lat temu zmarł Melchior Wańkowicz, mistrz opowieści reportażowej 50 lat temu, 10 września 1974 roku, zmarł pisarz, publicysta i dziennikarz Melchior Wańkowicz. Mistrz opowieści reportażowej, łączącej fakty z elementami… » więcej 2024-09-10, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 10 września » więcej 2024-09-09, godz. 13:00 85 lat temu rozpoczęła się bitwa nad Bzurą, największe starcie we wrześniu 1939 85 lat temu, 9 września 1939 roku, rozpoczęła się bitwa nad Bzurą. Było to największe starcie z Niemcami podczas wojny obronnej Polski 1939 roku i jedyna… » więcej 2024-09-09, godz. 11:00 Nieznani sprawcy zniszczyli w Chajsach na Białorusi miejsce pamięci ofiar represji stalinowskich Nieznani sprawcy zbezcześcili w Chajsach na Białorusi, w obwodzie witebskim, miejsce pamięci ofiar represji stalinowskich. W masowych grobach są tu pochowani… » więcej 2024-09-09, godz. 09:00 EDD 2024. Zwiedzanie ratusza w Brzegu z przewodnikiem Europejskie Dni Dziedzictwa to okazja na poznanie losów brzeskiego ratusza. Bezpłatna wycieczka 10 września. Budynek będzie można zwiedzać o godzinie 11:30… » więcej 2024-09-09, godz. 08:00 IPN o Narodowych Siłach Zbrojnych w Malerzowicach Wielkich Ma nie tylko przypominać o zamordowanych żołnierzach, ale też prezentować historię Narodowych Sił Zbrojnych. Mowa o ścieżce edukacyjnej, która została… » więcej 2024-09-09, godz. 07:00 Na Polanie Śmierci w Starym Grodkowie upamiętniono żołnierzy NSZ Mija 78. rocznica zbrodni dokonanej przez funkcjonariuszy UB i NKWD na żołnierzach Narodowych Sił Zbrojnych z oddziału kapitana Henryka Flamego pseudonim "Bartek"… » więcej 2024-09-08, godz. 13:00 56 lat temu Ryszard Siwiec dokonał samospalenia Mijają 56 lat od samospalenia Ryszarda Siwca w proteście przeciwko inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację, w której wzięły udział także… » więcej 2024-09-08, godz. 11:00 85 lat temu rozpoczęła się naziemna obrona Warszawy 85 lat temu, 8 września 1939 roku, rozpoczęła się naziemna obrona Warszawy, jeden z bohaterskich epizodów kampanii wrześniowej 1939 roku. Wcześniej stolica… » więcej
12345
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »