Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80. rocznica zastrzelenia Franza Bürkla, kata z…
2023-09-07, 07:30 Autor: IAR/E.Leo/K.Koziełł

80. rocznica zastrzelenia Franza Bürkla, kata z Pawiaka

Miejsce akcji – ulica Litewska przy Marszałkowskiej [fot. Stefan Bałuk/wikipedia/domena publiczna]
Miejsce akcji – ulica Litewska przy Marszałkowskiej [fot. Stefan Bałuk/wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu, 7 września 1943 roku, żołnierze Armii Krajowej zastrzelili SS-Oberscharführera Franza Bürkla, znanego z sadyzmu zastępcę komendanta więzienia na Pawiaku.
Akcja oddziału specjalnego Kedywu Komendy Głównej AK "Agat" (od stycznia 1944 - "Pegaz") trwała zaledwie 90 sekund. SS-man został zabity nieopodal swojego domu, na rogu ulic Litewskiej i Marszałkowskiej w Warszawie.

Franz Bürkl był funkcjonariuszem SS na Pawiaku od września 1941 roku. Armia Krajowa wydała na niego wyrok śmierci z powodu okrucieństwa, z jakim traktował więźniów.

Podczas okupacji niemieckiej w pierwszym okresie funkcjonowania Pawiaka więzienie podlegało Wydziałowi Sprawiedliwości Urzędu Generalnego Gubernatorstwa. W marcu 1940 roku Pawiak stał się więzieniem śledczym Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa Dystryktu Warszawskiego, a szczególnie jej Wydziału IV - Tajnej Policji Państwowej, czyli Gestapo. Było to największe więzienie polityczne na terenie okupowanej Polski - polityczne jedynie w założeniach, bo trafiali tam również ludzie przypadkowi z ulicznych łapanek. Według relacji więźniów Pawiaka, Franz Bürkl był jednym z najbardziej bestialskich oprawców. Niejednokrotnie strzelał do więźniów dla samej przyjemności, innych wieszał własnoręcznie. Miał wilczura, którego wykorzystywał do szczucia i zadawania poważnych ran więźniom.

Przeprowadzenie akcji likwidacyjnej powierzono plutonowi podharcmistrza Jerzego Zborowskiego, pseudonim "Jeremi". W grupie mającej zastrzelić Bürkla znaleźli się między innymi Bronisław Pietraszewicz "Lot", Eugeniusz Schielberg "Dietrich", Henryk Migdalski "Kędzior".

Wyrok na jednym z najokrutniejszych gestapowców służących na Pawiaku wykonano 7 września 1943 roku. Dzień później w odwecie za zabicie Bürkla Niemcy rozstrzelali w ruinach getta warszawskiego ponad 30 osób. Zapłaciły one najwyższą cenę, jednak likwidacja Bürkla spowodowała, że na okupantów padł strach - zorientowali się, że nie można bezkarnie mordować i że Polskie Państwo Podziemne jest groźniejsze, niż im się wcześniej wydawało.

Kilka dni po zabiciu sadysty w "Biuletynie Informacyjnym", będącym organem prasowym Polskiego Państwa Podziemnego, umieszczono komunikat: "Dnia 7 IX 43 roku o godz. 9.58 został zastrzelony w Warszawie Oberscharführer Bürkl, komendant Pawiaka, znany ze znęcania się nad więźniami i masakrowania ich".

Dla AK-owców akcja "Bürkl" była bardzo cennym doświadczeniem, które pozwoliło z powodzeniem wcielić w życie inne operacje likwidacji szczególnie niebezpiecznych funkcjonariuszy niemieckiego aparatu terroru. Jedną z nich była słynna akcja zorganizowana 1 lutego 1944 roku przez oddział dywersyjny Kedywu KG AK "Pegaz" na dowódcę SS i Policji Dystryktu Warszawskiego, niemieckiego generała Franza Kutscherę, odpowiedzialnego za masowe egzekucje publiczne w Warszawie. Akcja "Kutschera" odbiła się głośnym echem w całej okupowanej Europie.

Zobacz także

2023-09-28, godz. 10:00 84 lata temu skapitulowała Warszawa 84 lata temu, 28 września 1939 roku, skapitulowała Warszawa. O godzinie 13.15 w budynku fabryki Skody na Rakowcu generał Tadeusz Kutrzeba i generał Johannes… » więcej 2023-09-28, godz. 08:00 Na Festiwalu "Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci" debata o wojennych losach kobiet 15. Festiwal Filmowy "Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci" oficjalnie otwarty. Uroczysta gala rozpoczynająca Festiwal NNW odbyła się w Gdyńskim Centrum Filmowym… » więcej 2023-09-28, godz. 07:00 Kalendarium historyczne na dziś 28 września » więcej 2023-09-27, godz. 16:00 W Jastkowie odkryto pozostałości wczesnosłowiańskiej osady W miejscowości Józefów Pociecha koło Jastkowa w Lubelskiem odnaleziono pozostałości wczesnosłowiańskiej osady. Odkryto je w miejscu realizowanej inwestycji… » więcej 2023-09-27, godz. 14:00 I Festiwal Historyczny Już w najbliższą sobotę 30 września 2023 r. w Szklarskiej Porębie odbędzie się I Festiwal Historyczny. » więcej 2023-09-27, godz. 12:00 Kierunek muzeum Muzeum Śląska Opolskiego rozpoczyna oficjalnie projekt "Kierunek Muzeum – projekt edukacyjny"! Dzięki hojnym dofinansowaniom Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa… » więcej 2023-09-27, godz. 11:30 15. Festiwal Filmowy "Niepokorni, Niezłomni, Wyklęci". Debata "Wojna - losy kobiet" - rozpocznie (14.00) cykl spotkań ze świadkami historii, historykami i dokumentalistami 15. Festiwalu Filmowego "Niepokorni, Niezłomni… » więcej 2023-09-27, godz. 10:00 Dzień Polskiego Państwa Podziemnego, obchodzony w rocznicę utworzenia Służby Zwycięstwu Polski 84 lata temu, 27 września 1939 roku, w oblężonej przez wojska niemieckie Warszawie została utworzona Służba Zwycięstwu Polski, pierwsza konspiracyjna organizacja… » więcej 2023-09-27, godz. 08:00 Archiwum Akt Nowych zaprezentowało oryginalne dokumenty w 80. rocznicę akcji "Wilanów" Archiwum Akt Nowych w Warszawie zaprezentowało oryginalne dokumenty z akcji "Wilanów". Wczoraj (26.09) minęła 80. rocznica wydarzeń wymierzonych w niemieckich… » więcej 2023-09-27, godz. 07:00 Kalendarium historyczne na dziś 27 września » więcej
146147148149150
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »