Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 81 lat temu zaczęła się tzw. Wielka Szpera
2023-09-05, 12:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/E.Porycka/K.Koziełł

81 lat temu zaczęła się tzw. Wielka Szpera

Zwłoki ofiar akcji deportacyjnej do obozu zagłady Kulmhof przeprowadzonej w dniach 5–12 września 1942. [fot. wikipedia/domena publiczna]
Zwłoki ofiar akcji deportacyjnej do obozu zagłady Kulmhof przeprowadzonej w dniach 5–12 września 1942. [fot. wikipedia/domena publiczna]
81 lat temu, 5 września 1942 roku, w Łodzi zaczęła się tzw. Wielka Szpera - akcja, w czasie której Niemcy deportowali z tamtejszego getta do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem dzieci oraz osoby starsze i chore. Do 12 września wywieźli z getta od 15 do 20 tysięcy Żydów.
Nazwa akcji pochodzi od niemieckich słów "Allgemeine Gehsperre" oznaczających całkowity zakaz wychodzenia z domu. Został on wprowadzony przez hitlerowców w Litzmannstadt Ghetto właśnie 5 września. Jednak już dzień wcześniej zamknięci w getcie Żydzi wiedzieli, że chodzi o akcję wysiedleńczą, która obejmie osoby niezdolne do pracy: dzieci do 10 roku życia, chorych i starszych. 4 września prezes Starszeństwa Żydów w Łodzi Chaim Rumkowski, który otrzymał rozkaz wysłania ponad 20 tysięcy Żydów poza getto, mówił do zgromadzonych na tzw. placu Strażackim: "Żądają od nas, abyśmy zrezygnowali z tego, co mamy najlepszego - naszych dzieci i starszych. (...) W moim wieku muszę rozłożyć ręce i błagać: Bracia i siostry! Oddajcie mi je! Ojcowie i matki - dajcie mi swoje dzieci!".

Wielka Szpera w pamięci tych, którzy ją przeżyli, zachowała się jako najbardziej traumatyczne doświadczenie w historii łódzkiego getta. Żydowscy policjanci i Niemcy po kolei otaczali budynki i wypędzali mieszkańców na zewnątrz, a następnie selekcjonowali, kto nadaje się do pracy, a kto nie. Towarzyszyły temu dramatyczne sceny. Wielu rodziców usiłowało ratować swoje dzieci przed śmiercią, między innymi ukrywając je lub podejmując próby ucieczki, byli jednak rozstrzeliwani. Po akcji przez wiele dni odnajdywano martwe dzieci ukryte w schowkach. Rodziców zabrano, a tylko oni znali miejsce, gdzie ukryli potomstwo. Niektórzy rodzice, którym odebrano dzieci, popełnili samobójstwo.

Getto łódzkie, założone przez Niemców w lutym 1940 roku, było drugą co do wielkości - po getcie warszawskim - zamkniętą dzielnicą żydowską na okupowanych ziemiach polskich oraz w całej Europie. Po Wielkiej Szperze zamieniono je w obóz pracy. Na blisko dwa lata wstrzymano wywózki do obozów zagłady.

Decyzja o ostatecznej likwidacji getta zapadła w maju 1944. Dzielnica przestała istnieć 29 sierpnia tego samego roku. Tego dnia do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau Niemcy wywieźli ostatnią grupę Żydów.

Przez łódzkie getto przeszło ponad 200 tysięcy Żydów. Zmarło w nim ponad 45 tysięcy osób. Przeżyło, według różnych źródeł, od 7 do 13 tysięcy. Do obozów w Chełmnie nad Nerem i Auschwitz-Birkenau od stycznia 1942 roku wywieziono około 145 tysięcy Żydów.

Zobacz także

2023-12-08, godz. 08:00 W 2023 r. ISKRY NIEPODLEGŁEJ odwiedziły 130 miejscowości w całym kraju. W 2023 r. ISKRY NIEPODLEGŁEJ — nowoczesny i multimedialny projekt Biura „Niepodległa” - odwiedziły wszystkie województwa, w sumie 130 miejscowości… » więcej 2023-12-08, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 8 grudnia » więcej 2023-12-07, godz. 13:00 Do Archiwum IPN trafiły pamiątki po Antonim Siczce, żołnierzu armii generała Władysława Andersa Pamiątki po żołnierzu armii generała Władysława Andersa, weteranie bitwy pod Monte Cassino, inwigilowanym przez komunistyczną bezpiekę Antonim Siczku… » więcej 2023-12-07, godz. 12:45 Zmarła Marianna Zdunek-Pędich, pielęgniarka, uczestniczka Powstania Warszawskiego W konspiracji, w szeregach Armii Krajowej działała od lutego 1942r. W powstaniu, pod pseudonimem "Bogna", pełniła funkcję sanitariuszki. Po wojnie studiowała… » więcej 2023-12-07, godz. 12:00 Trzeci (07.12) dzień zjazdu Platformy Europejskiej Pamięci i Sumienia O pomocy dla Żydów w czasie II wojny światowej rozmawiano wczoraj (06.12) podczas zjazdu Platformy Europejskiej Pamięci i Sumienia w Warszawie. Drugiego dnia… » więcej 2023-12-07, godz. 11:00 10 lat temu zmarł kapitan Józef Kowalski, ostatni weteran wojny polsko-bolszewickiej 10 lat temu, 7 grudnia 2013 roku, w wieku 113 lat, zmarł kapitan Józef Kowalski, ostatni weteran wojny polsko-bolszewickiej 1919-1921. Brał udział w jej najważniejszych… » więcej 2023-12-07, godz. 10:00 Dzisiaj (07.12) ostatni wykład z cyklu "Czwartki z biskupami". Tematem wykładu w Muzeum Powiatowym w Nysie będzie "Świat baroku biskupów wrocławskich", pokazany z rozmaitych stron, choć w sposób nieco inny, niż za… » więcej 2023-12-07, godz. 09:00 7 i 8 grudnia: Konferencja “Wojciech Korfanty i jego czasy” W piątek (8.12) o godz. 10.00 w Instytucie Śląskim odbędzie się opolska część konferencji naukowej podsumowującej Rok Wojciecha Korfantego pt. “Wojciech… » więcej 2023-12-07, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 7 grudnia » więcej 2023-12-06, godz. 18:35 Archiwum Państwowe w Opolu obchodzi jubileusz 70-lecia istnienia Opolskie Archiwum Państwowe ma 70 lat. W Studenckim Centrum Kultury odbyła się dziś (6.12) gala z tej okazji. Siedem dekad funkcjonowania placówki zaprezentowano… » więcej
143144145146147
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »