Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 81 lat temu zaczęła się tzw. Wielka Szpera
2023-09-05, 12:00 Autor: IAR/O.Kłosińska/E.Porycka/K.Koziełł

81 lat temu zaczęła się tzw. Wielka Szpera

Zwłoki ofiar akcji deportacyjnej do obozu zagłady Kulmhof przeprowadzonej w dniach 5–12 września 1942. [fot. wikipedia/domena publiczna]
Zwłoki ofiar akcji deportacyjnej do obozu zagłady Kulmhof przeprowadzonej w dniach 5–12 września 1942. [fot. wikipedia/domena publiczna]
81 lat temu, 5 września 1942 roku, w Łodzi zaczęła się tzw. Wielka Szpera - akcja, w czasie której Niemcy deportowali z tamtejszego getta do obozu zagłady w Chełmnie nad Nerem dzieci oraz osoby starsze i chore. Do 12 września wywieźli z getta od 15 do 20 tysięcy Żydów.
Nazwa akcji pochodzi od niemieckich słów "Allgemeine Gehsperre" oznaczających całkowity zakaz wychodzenia z domu. Został on wprowadzony przez hitlerowców w Litzmannstadt Ghetto właśnie 5 września. Jednak już dzień wcześniej zamknięci w getcie Żydzi wiedzieli, że chodzi o akcję wysiedleńczą, która obejmie osoby niezdolne do pracy: dzieci do 10 roku życia, chorych i starszych. 4 września prezes Starszeństwa Żydów w Łodzi Chaim Rumkowski, który otrzymał rozkaz wysłania ponad 20 tysięcy Żydów poza getto, mówił do zgromadzonych na tzw. placu Strażackim: "Żądają od nas, abyśmy zrezygnowali z tego, co mamy najlepszego - naszych dzieci i starszych. (...) W moim wieku muszę rozłożyć ręce i błagać: Bracia i siostry! Oddajcie mi je! Ojcowie i matki - dajcie mi swoje dzieci!".

Wielka Szpera w pamięci tych, którzy ją przeżyli, zachowała się jako najbardziej traumatyczne doświadczenie w historii łódzkiego getta. Żydowscy policjanci i Niemcy po kolei otaczali budynki i wypędzali mieszkańców na zewnątrz, a następnie selekcjonowali, kto nadaje się do pracy, a kto nie. Towarzyszyły temu dramatyczne sceny. Wielu rodziców usiłowało ratować swoje dzieci przed śmiercią, między innymi ukrywając je lub podejmując próby ucieczki, byli jednak rozstrzeliwani. Po akcji przez wiele dni odnajdywano martwe dzieci ukryte w schowkach. Rodziców zabrano, a tylko oni znali miejsce, gdzie ukryli potomstwo. Niektórzy rodzice, którym odebrano dzieci, popełnili samobójstwo.

Getto łódzkie, założone przez Niemców w lutym 1940 roku, było drugą co do wielkości - po getcie warszawskim - zamkniętą dzielnicą żydowską na okupowanych ziemiach polskich oraz w całej Europie. Po Wielkiej Szperze zamieniono je w obóz pracy. Na blisko dwa lata wstrzymano wywózki do obozów zagłady.

Decyzja o ostatecznej likwidacji getta zapadła w maju 1944. Dzielnica przestała istnieć 29 sierpnia tego samego roku. Tego dnia do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau Niemcy wywieźli ostatnią grupę Żydów.

Przez łódzkie getto przeszło ponad 200 tysięcy Żydów. Zmarło w nim ponad 45 tysięcy osób. Przeżyło, według różnych źródeł, od 7 do 13 tysięcy. Do obozów w Chełmnie nad Nerem i Auschwitz-Birkenau od stycznia 1942 roku wywieziono około 145 tysięcy Żydów.

Zobacz także

2023-11-13, godz. 09:00 84 lata temu utworzono Związek Walki Zbrojnej 84 lata temu, 13 listopada 1939 roku, rozkazem Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych generała Władysława Sikorskiego, został powołany Komitet Ministrów… » więcej 2023-11-13, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 13 listopada » więcej 2023-11-12, godz. 11:00 125 lat temu urodził się Henryk Sucharski, obrońca Westerplatte 125 lat temu - 12 listopada 1898 roku - urodził się Henryk Sucharski, komendant Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte w czasie obrony tej placówki… » więcej 2023-11-12, godz. 09:00 125 lat temu urodził się generał Leopold Okulicki, ostatni Komendant Główny Armii Krajowej 125 lat temu, 12 listopada 1898 roku, urodził się generał Leopold Okulicki, pseudonim "Niedźwiadek", "Kobra", ostatni Komendant Główny Armii Krajowej, najprawdopodobniej… » więcej 2023-11-12, godz. 07:30 Kalendarium historyczne 12 listopada » więcej 2023-11-11, godz. 10:00 Rola Kościoła w odzyskaniu niepodległości Polski Kościół na ziemiach polskich odegrał znaczącą rolę w odzyskaniu niepodległości, zarówno przez 123 lata zaborów, jak i w okresie umacniania suwerenności… » więcej 2023-11-11, godz. 09:00 Narodowe Święto Niepodległości – działania Instytutu Pamięci Narodowej Centrala i Oddział IPN w Warszawie: 11–30 listopada 2023, Warszawa – prezentacja siatek edukacyjnych „Ojcowie Niepodległości” (budynek Prokuratury… » więcej 2023-11-11, godz. 08:00 Święto Niepodległości w Polskim Radiu Polskie Radio zaprasza na specjalne audycje oraz relacje związane z obchodami 105. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości. O godz. 12.00 we wszystkich… » więcej 2023-11-11, godz. 07:45 105. rocznica odzyskania przez Polskę Niepodległości - obchody w regionie Z tej okazji w miastach w całym regionie odbywać się będą okolicznościowe uroczystości. To m.in. Opole, Nysa, Brzeg, Kędzierzyn Koźle, Olesno, Krapkowice… » więcej 2023-11-11, godz. 07:30 105 lat temu Polska odzyskała niepodległość 105 lat temu, 11 listopada 1918 roku, Polska odzyskała niepodległość. Po 123 latach zaborów, niewoli naznaczonej walką, cierpieniem i wysiłkiem wielu pokoleń… » więcej
142143144145146
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »