Twórca o szerokich horyzontach i zainteresowaniach, popartych wszechstronnym wykształceniem oraz dogłębną znajomością starożytnej literatury. Jego styl, dbałość o czystość formy i treści, jak również sposoby obrazowania literackiej wypowiedzi, wywarły ogromny wpływ na rozwój polskiego języka w okresie renesansu.

Poezję Kochanowskiego cechuje ogromna różnorodność. Poruszał w niej kwestie poważne i trudne, a także lekkie, niekiedy zabawne. Ukazywał czytelnikowi bogaty i całościowy pogląd na świat i wszelkie aspekty życia. Był autorem kilkuset utworów, w znacznej części wierszowanych, pisanych po polsku i łacinie. W jego poglądach wyraźnie zaznaczał się nurt filozofii stoickiej, epikurejskiej i neoplatońskiej. Kochanowski był uważany za wybitnego poetę odrodzenia nie tylko w Polsce, ale też w Europie.

Studiował w Akademii Krakowskiej, wiele czasu poświęcał podróżom po krajach europejskich. Zwiedził Francję i Włochy, w tym Padwę. Początkowo służył na dworach możnowładców małopolskich. W 1563 roku trafił na dwór królewski Zygmunta Augusta, gdzie uzyskał tytuł Sekretarza Jego Królewskiej Mości.

Karierze dworskiej towarzyszyła świecka kariera kościelna. Dzięki wstawiennictwu biskupa Piotra Myszkowskiego, Kochanowski otrzymał zarządzanie probostwami w Poznaniu i Zwoleniu. Był przełożonym poznańskiej kapituły katedralnej. W 1579 roku został nadwornym poetą króla Stefana Batorego.

W 1574 roku wycofał się z życia dworskiego, pozostawił też probostwa, by osiedlić się w odziedziczonym po ojcu majątku w Czarnolesie. Poświęcił się głównie pracy literackiej i tylko okazjonalnie brał udział w życiu publicznym. Ożenił się, miał liczne potomstwo. Olbrzymi wpływ na życie i twórczość Kochanowskiego wywarła przedwczesna śmierć ukochanej córki Urszuli. Swój ból i rozpacz po stracie dziecka wyraził w "Trenach", które stanowią autobiografię psychiki cierpiącego ojca i jednocześnie twórcy. Są poszukiwaniami filozoficznymi człowieka renesansu. Cykl żałobnych trenów jest uznawany za największe dzieło poety.

(więcej)

Jan Kochanowski urodził się w 1530 roku w Sycynie koło Zwolenia. Pochodził ze średnio zamożnej szlacheckiej rodziny Kochanowskich herbu Korwin.

Dzięki bogatej twórczości zyskał miano twórcy polskiej poezji oraz najwybitniejszego poety Polski "królewskiej". Napisał ponad 300 fraszek, niemal 60 pieśni, pierwszy w Polsce dramat "Odprawa posłów greckich" i niedokończony "Alcestis męża od śmierci zastąpiła". Był również autorem przekładu 150 psalmów, wydanych w zbiorze "Psałterz Dawidowy", a także utworów opublikowanych jako "Siedem psalmów pokutnych", poematu heroikomicznego "Szachy" i poematu satyryczno-politycznego "Satyr albo Dziki mąż". Jego najbardziej znanym dziełem pozostają "Treny", napisane w 1579 roku. W języku łacińskim Jan Kochanowski stworzył liczne ody, elegie i epigramaty, a także sielankę "Dryas Zamchana Polonice et Latine".

Poeta odegrał także dużą rolę w życiu publicznym. W 1559 roku, po wieloletnich podróżach europejskich, wrócił do kraju i rozpoczął karierę dworzanina. Jako sekretarz na dworze królewskim Zygmunta Augusta towarzyszył monarsze w wyprawie na Litwę oraz później w Lublinie w czasie sejmu unijnego. Udzielał się społecznie na szczeblu lokalnym. W 1579 roku Stefan Batory podpisał w Wilnie jego nominację na wojskiego sandomierskiego. Po śmierci władcy Kochanowski skierował się w stronę polityki Henryka Walezego. W 1574 roku uczestniczył w jego koronacji w katedrze wawelskiej. Gdy król zbiegł do Francji, poeta na stałe wycofał się z życia dworskiego.

Również w 1574 roku osiedlił się w odziedziczonym po ojcu majątku w Czarnolesie. Ożenił się z córką podstolego sandomierskiego Dorotą Podlodowską herbu Janina. Miał z nią sześć córek, z których dwie - Urszula i Hanna - zmarły przedwcześnie, oraz jednego syna, noszącego imię poety.

Zmarł nagle 22 sierpnia 1584 roku, w trakcie obrad sejmu w Lublinie, prawdopodobnie wskutek udaru mózgu. W uroczystościach pogrzebowych uczestniczyli między innymi król Stefan Batory i kanclerz Jan Zamojski.

W Czarnolesie istnieje muzeum biograficzne i pomnik poety, wystawiony 1980 roku. Pomniki znajdują się także w Lublinie i w Zwoleniu.

Dorobek literacki Jana Kochanowskiego stał się inspiracją dla twórców kilku widowisk teatralnych. Jego imieniem nazwano też teatr dramatyczny w Opolu i Teatr Powszechny w Radomiu. Postaci i twórczości poety poświęcono dwa filmy dokumentalne. Jest także patronem wielu ulic i szkół w naszym kraju.

Jedną z inicjatyw upamiętniających Jana Kochanowskiego jest organizowany przez Bibliotekę Narodową w Warszawie piknik literacki - Imieniny Jana Kochanowskiego. Tegoroczny, odbył się już po raz jedenasty tradycyjnie w Ogrodzie Krasińskich. Jest to szereg wydarzeń z udziałem najciekawszych uczestników i najwnikliwszych obserwatorów polskiego życia literackiego - pisarzy, poetów, ilustratorów, literaturoznawców, dziennikarzy i aktorów. Każda edycja pikniku jest poświęcona innej postaci. Dotychczasowymi gośćmi byli między innymi: Julian Tuwim, Zbigniew Herbert, Joseph Conrad i Krzysztof Kamil Baczyński. Twórców tych, Jan Kochanowski - w ten symboliczny sposób - zaprasza co roku na swoje imieniny. Gościem specjalnym tegorocznej imprezy (24 czerwca 2023) był Aleksander Fredro.