Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 77. rocznica odbicia żołnierzy AK z krakowskiego…
2023-08-18, 12:00 Autor: IAR/B.Falkowska/E.Porycka/K.Koziełł

77. rocznica odbicia żołnierzy AK z krakowskiego więzienia

Józef Kuraś – „Ogień”
Józef Kuraś – „Ogień”
77 lat temu partyzanci ze zgrupowania "Ognia" dokonali brawurowego odbicia żołnierzy Armii Krajowej i działaczy niepodległościowego podziemia z krakowskiego więzienia św. Michała. 18 sierpnia 1946 roku akcję przeprowadził oddział z VI Krakowskiej Kompanii Zgrupowania Partyzanckiego majora Józefa Kurasia "Ognia", w porozumieniu z grupą osadzonych i przy współpracy strażników więziennych. Partyzanci uwolnili z katowni UB 64 (według innych źródeł - 62) więźniów.
Operacja została uznana za jedno z najbardziej spektakularnych, wzorowo przygotowanych przedsięwzięć antykomunistycznego podziemia w Małopolsce. Partyzanci przeprowadzili ją w środku dnia, w samym centrum Krakowa, zaledwie kilkaset metrów od Wawelu i Rynku, w mieście pełnym sowieckich funkcjonariuszy. Nie padł ani jeden strzał.

Pod dowództwem Jana Janusza "Siekiery" w niedzielne przedpołudnie zajechali w pobliże więzienia skonfiskowaną ciężarówką. Dwaj partyzanci w cywilnych ubraniach posługując się fałszywymi dokumentami UB, weszli do budynku przez bramę główną. Po nich wtargnęli kolejni, a strażnicy zostali obezwładnieni. Operacja z zewnątrz była dokładnie skoordynowana z działaniami w murach więzienia. Jeden z więzionych AK-owców Bolesław Pronobis "Ikar", współpracujący z dwójką strażników, wcześniej zapewnił broń i granaty współtowarzyszom. Tamci w odpowiednim momencie rozbroili strażników, związali komendanta i otworzyli cele. Przez otwartą bramę zakładu karnego wybiegli więźniowie i partyzanci. Akcji nie przerwało nawet pojawienie się na Plantach grupy żołnierzy radzieckich - sowieci nie zorientowali się w sytuacji. Niemal połowę z 64 uwolnionych więźniów wywieziono z Krakowa na Podhale, pozostali natomiast rozpierzchli się po okolicy.
Akcja zakończyła się sukcesem dzięki pomocy dwójki strażników. 20-letnia Irena Odrzywołek dostarczyła więźniom pistolety i granaty przed akcją, a jej starszy kolega Stanisław Krejcza przenosił meldunki i wiadomości zza murów do osadzonych.

Podczas operacji oddział majora Kurasia "Ognia" nie poniósł żadnych strat, nie doznał też uszczerbku nikt z obsługi więzienia, ani spośród przypadkowych świadków tego zdarzenia.
Według danych IPN po zakończeniu II wojny rozbijanie komunistycznych więzień i uwalnianie przetrzymywanych tam Polaków było klasycznym działaniem żołnierzy podziemia antykomunistycznego, którzy przeprowadzili około 100 takich operacji.

(więcej)

Akcja odbiła się echem wśród mieszkańców Krakowa, już następnego dnia opowiadano legendy o desancie, który rozbił ubeckie więzienie św. Michała. Jednak komunistyczne władze przeprowadziły szczegółowe dochodzenie w sprawie odpowiedzialności za powodzenie operacji. Oddział Jana Janusza "Siekiery" został rozbity jesienią 1946 roku. Uczestnicy akcji polegli w walkach z funkcjonariuszami UB lub zostali osadzeni i skazani na kary więzienia przez sąd w Krakowie.

W listopadzie UB zatrzymało ukrywającą się w Gliwicach strażniczkę Irenę Odrzywołek. W śledztwie zeznała, że pomagała uwięzionym żołnierzom AK, ponieważ była przeciwna ustrojowi wprowadzanemu w Polsce. Za własne pieniądze kupiła trzy pistolety i dwa granaty, które dostarczyła więźniom - w tym celu sprzedała zegarek. Za współpracę z partyzantami została skazana na karę śmierci. Wyrok wykonano 16 grudnia 1946 roku, na kilka dni przed jej 21. urodzinami. Ten sam sąd w Gliwicach skazał na śmierć Bolesława Pronobisa, pseudonim "Ikar", stracono go również 16 grudnia 1946 roku.
W gmachu dawnego zakładu karnego św. Michała obecnie mieści się Muzeum Archeologiczne.

Zobacz także

2023-10-11, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 11 października » więcej 2023-10-10, godz. 16:00 41 lat temu został kanonizowany ojciec Maksymilian Maria Kolbe 41 lat temu, 10 października 1982 roku, papież Jan Paweł II kanonizował ojca Maksymiliana Marię Kolbego, franciszkanina, który podczas II wojny światowej… » więcej 2023-10-10, godz. 14:00 Do 30 listopada można nadsyłać prace na konkurs "Nieopowiedziane historie cywili" Do 30 listopada można nadsyłać prace na konkurs "Nieopowiedziane historie cywili". Konkurs odbywa się po raz pierwszy, a jego organizatorem jest Instytut Strat… » więcej 2023-10-10, godz. 10:00 Uroczystości w rocznicę powołania Batalionów Chłopskich Z udziałem przedstawicieli władz państwowych i kombatantów w rocznicę powołania Batalionów Chłopskich w Warszawie odbyły się uroczystości upamiętniające… » więcej 2023-10-10, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 10 października » więcej 2023-10-09, godz. 16:00 Umowa o utworzeniu Instytutu Biblioteka Polska W Paryżu podpisano umowę o utworzeniu Instytutu Biblioteka Polska. Umowa ta ma zapewnić odpowiednie wsparcie finansowe Bibliotece Polskiej - jednej z najbogatszych… » więcej 2023-10-09, godz. 14:00 17 lat temu zmarł Marek Grechuta, piosenkarz, kompozytor, poeta 17 lat temu, 9 października 2006 roku, zmarł Marek Grechuta, piosenkarz, kompozytor, mistrz poezji śpiewanej. Autor "Dni, których nie znamy", "Ocalić od zapomnienia"… » więcej 2023-10-09, godz. 12:00 Prezentacja pomnika Kopernika po renowacji W Rzymie w ramach obchodów Roku Kopernikańskiego po renowacji na dziedziniec domu generalnego księży Zmartwychwstańców koło słynnych Schodów Hiszpańskich… » więcej 2023-10-09, godz. 10:00 Warszawa setnym przystankiem "Iskier Niepodległej" 7 miesięcy, 100 miejscowości i niemal 50 tysięcy odwiedzających. Mobilny spektakl "Iskry Niepodległej" dojechał do setnego przystanku - na kampus Uniwersytetu… » więcej 2023-10-09, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 9 października » więcej
158159160161162
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »