Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 77. rocznica odbicia żołnierzy AK z krakowskiego…
2023-08-18, 12:00 Autor: IAR/B.Falkowska/E.Porycka/K.Koziełł

77. rocznica odbicia żołnierzy AK z krakowskiego więzienia

Józef Kuraś – „Ogień”
Józef Kuraś – „Ogień”
77 lat temu partyzanci ze zgrupowania "Ognia" dokonali brawurowego odbicia żołnierzy Armii Krajowej i działaczy niepodległościowego podziemia z krakowskiego więzienia św. Michała. 18 sierpnia 1946 roku akcję przeprowadził oddział z VI Krakowskiej Kompanii Zgrupowania Partyzanckiego majora Józefa Kurasia "Ognia", w porozumieniu z grupą osadzonych i przy współpracy strażników więziennych. Partyzanci uwolnili z katowni UB 64 (według innych źródeł - 62) więźniów.
Operacja została uznana za jedno z najbardziej spektakularnych, wzorowo przygotowanych przedsięwzięć antykomunistycznego podziemia w Małopolsce. Partyzanci przeprowadzili ją w środku dnia, w samym centrum Krakowa, zaledwie kilkaset metrów od Wawelu i Rynku, w mieście pełnym sowieckich funkcjonariuszy. Nie padł ani jeden strzał.

Pod dowództwem Jana Janusza "Siekiery" w niedzielne przedpołudnie zajechali w pobliże więzienia skonfiskowaną ciężarówką. Dwaj partyzanci w cywilnych ubraniach posługując się fałszywymi dokumentami UB, weszli do budynku przez bramę główną. Po nich wtargnęli kolejni, a strażnicy zostali obezwładnieni. Operacja z zewnątrz była dokładnie skoordynowana z działaniami w murach więzienia. Jeden z więzionych AK-owców Bolesław Pronobis "Ikar", współpracujący z dwójką strażników, wcześniej zapewnił broń i granaty współtowarzyszom. Tamci w odpowiednim momencie rozbroili strażników, związali komendanta i otworzyli cele. Przez otwartą bramę zakładu karnego wybiegli więźniowie i partyzanci. Akcji nie przerwało nawet pojawienie się na Plantach grupy żołnierzy radzieckich - sowieci nie zorientowali się w sytuacji. Niemal połowę z 64 uwolnionych więźniów wywieziono z Krakowa na Podhale, pozostali natomiast rozpierzchli się po okolicy.
Akcja zakończyła się sukcesem dzięki pomocy dwójki strażników. 20-letnia Irena Odrzywołek dostarczyła więźniom pistolety i granaty przed akcją, a jej starszy kolega Stanisław Krejcza przenosił meldunki i wiadomości zza murów do osadzonych.

Podczas operacji oddział majora Kurasia "Ognia" nie poniósł żadnych strat, nie doznał też uszczerbku nikt z obsługi więzienia, ani spośród przypadkowych świadków tego zdarzenia.
Według danych IPN po zakończeniu II wojny rozbijanie komunistycznych więzień i uwalnianie przetrzymywanych tam Polaków było klasycznym działaniem żołnierzy podziemia antykomunistycznego, którzy przeprowadzili około 100 takich operacji.

(więcej)

Akcja odbiła się echem wśród mieszkańców Krakowa, już następnego dnia opowiadano legendy o desancie, który rozbił ubeckie więzienie św. Michała. Jednak komunistyczne władze przeprowadziły szczegółowe dochodzenie w sprawie odpowiedzialności za powodzenie operacji. Oddział Jana Janusza "Siekiery" został rozbity jesienią 1946 roku. Uczestnicy akcji polegli w walkach z funkcjonariuszami UB lub zostali osadzeni i skazani na kary więzienia przez sąd w Krakowie.

W listopadzie UB zatrzymało ukrywającą się w Gliwicach strażniczkę Irenę Odrzywołek. W śledztwie zeznała, że pomagała uwięzionym żołnierzom AK, ponieważ była przeciwna ustrojowi wprowadzanemu w Polsce. Za własne pieniądze kupiła trzy pistolety i dwa granaty, które dostarczyła więźniom - w tym celu sprzedała zegarek. Za współpracę z partyzantami została skazana na karę śmierci. Wyrok wykonano 16 grudnia 1946 roku, na kilka dni przed jej 21. urodzinami. Ten sam sąd w Gliwicach skazał na śmierć Bolesława Pronobisa, pseudonim "Ikar", stracono go również 16 grudnia 1946 roku.
W gmachu dawnego zakładu karnego św. Michała obecnie mieści się Muzeum Archeologiczne.

Zobacz także

2023-09-09, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 9 września » więcej 2023-09-08, godz. 16:00 Mija 55 lat od samospalenia Ryszarda Siwca Mija 55 lat od samospalenia Ryszarda Siwca w proteście przeciwko inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację, w której wzięły udział także polskie… » więcej 2023-09-08, godz. 12:00 65 lat temu zginął Franciszek Hynek, jeden z najlepszych polskich pilotów balonowych 65 lat temu, 8 września 1958 roku, zginął major Franciszek Hynek, jeden z najlepszych polskich pilotów balonowych. Dwukrotnie zdobył prestiżowy Puchar Gordona… » więcej 2023-09-08, godz. 10:00 Wernisaż wystawy „Ulmowie. Nie ma większej miłości” W galerii MKiDN „Okno na Kulturę” przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie otwarto wystawę „Ulmowie. Nie ma większej miłości”. W niedzielę w Markowej… » więcej 2023-09-08, godz. 08:00 84 lata temu rozpoczęła się naziemna obrona Warszawy 84 lata temu, 8 września 1939 roku, rozpoczęła się naziemna obrona Warszawy, jeden z bohaterskich epizodów kampanii wrześniowej 1939 roku. Wcześniej stolica… » więcej 2023-09-08, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 8 września » więcej 2023-09-07, godz. 16:00 84. rocznica rozpoczęcia bitwy pod Wizną Mijają 84 lata od rozpoczęcia bitwy pod Wizną, nazywanej "polskimi Termopilami". Podczas wojny obronnej 1939 roku kilkuset polskich żołnierzy, pod dowództwem… » więcej 2023-09-07, godz. 14:00 EDD - tradycje dożynkowe i korony żniwne w Głubczycach Miejska i Gminna Biblioteka Publiczna w Głubczycach zaprasza na wystawę fotografii zatytułowaną „Plon, niesiemy plon… czyli o koronach żniwnych i innych… » więcej 2023-09-07, godz. 12:00 95 lat temu rozpoczął się pierwszy wyścig Tour de Pologne 95 lat temu, 7 września 1928 roku, rozpoczął się pierwszy Tour de Pologne, wieloetapowy, szosowy wyścig kolarski, obecnie jeden z najbardziej prestiżowych… » więcej 2023-09-07, godz. 10:00 84 lata temu po bohaterskiej obronie skapitulowała załoga Westerplatte 84 lata temu, 7 września 1939 roku, po bohaterskiej obronie, przed przeważającymi siłami niemieckimi, skapitulowała załoga Westerplatte. Wojskowej Składnicy… » więcej
157158159160161
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »