Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 77. rocznica odbicia żołnierzy AK z krakowskiego…
2023-08-18, 12:00 Autor: IAR/B.Falkowska/E.Porycka/K.Koziełł

77. rocznica odbicia żołnierzy AK z krakowskiego więzienia

Józef Kuraś – „Ogień”
Józef Kuraś – „Ogień”
77 lat temu partyzanci ze zgrupowania "Ognia" dokonali brawurowego odbicia żołnierzy Armii Krajowej i działaczy niepodległościowego podziemia z krakowskiego więzienia św. Michała. 18 sierpnia 1946 roku akcję przeprowadził oddział z VI Krakowskiej Kompanii Zgrupowania Partyzanckiego majora Józefa Kurasia "Ognia", w porozumieniu z grupą osadzonych i przy współpracy strażników więziennych. Partyzanci uwolnili z katowni UB 64 (według innych źródeł - 62) więźniów.
Operacja została uznana za jedno z najbardziej spektakularnych, wzorowo przygotowanych przedsięwzięć antykomunistycznego podziemia w Małopolsce. Partyzanci przeprowadzili ją w środku dnia, w samym centrum Krakowa, zaledwie kilkaset metrów od Wawelu i Rynku, w mieście pełnym sowieckich funkcjonariuszy. Nie padł ani jeden strzał.

Pod dowództwem Jana Janusza "Siekiery" w niedzielne przedpołudnie zajechali w pobliże więzienia skonfiskowaną ciężarówką. Dwaj partyzanci w cywilnych ubraniach posługując się fałszywymi dokumentami UB, weszli do budynku przez bramę główną. Po nich wtargnęli kolejni, a strażnicy zostali obezwładnieni. Operacja z zewnątrz była dokładnie skoordynowana z działaniami w murach więzienia. Jeden z więzionych AK-owców Bolesław Pronobis "Ikar", współpracujący z dwójką strażników, wcześniej zapewnił broń i granaty współtowarzyszom. Tamci w odpowiednim momencie rozbroili strażników, związali komendanta i otworzyli cele. Przez otwartą bramę zakładu karnego wybiegli więźniowie i partyzanci. Akcji nie przerwało nawet pojawienie się na Plantach grupy żołnierzy radzieckich - sowieci nie zorientowali się w sytuacji. Niemal połowę z 64 uwolnionych więźniów wywieziono z Krakowa na Podhale, pozostali natomiast rozpierzchli się po okolicy.
Akcja zakończyła się sukcesem dzięki pomocy dwójki strażników. 20-letnia Irena Odrzywołek dostarczyła więźniom pistolety i granaty przed akcją, a jej starszy kolega Stanisław Krejcza przenosił meldunki i wiadomości zza murów do osadzonych.

Podczas operacji oddział majora Kurasia "Ognia" nie poniósł żadnych strat, nie doznał też uszczerbku nikt z obsługi więzienia, ani spośród przypadkowych świadków tego zdarzenia.
Według danych IPN po zakończeniu II wojny rozbijanie komunistycznych więzień i uwalnianie przetrzymywanych tam Polaków było klasycznym działaniem żołnierzy podziemia antykomunistycznego, którzy przeprowadzili około 100 takich operacji.

(więcej)

Akcja odbiła się echem wśród mieszkańców Krakowa, już następnego dnia opowiadano legendy o desancie, który rozbił ubeckie więzienie św. Michała. Jednak komunistyczne władze przeprowadziły szczegółowe dochodzenie w sprawie odpowiedzialności za powodzenie operacji. Oddział Jana Janusza "Siekiery" został rozbity jesienią 1946 roku. Uczestnicy akcji polegli w walkach z funkcjonariuszami UB lub zostali osadzeni i skazani na kary więzienia przez sąd w Krakowie.

W listopadzie UB zatrzymało ukrywającą się w Gliwicach strażniczkę Irenę Odrzywołek. W śledztwie zeznała, że pomagała uwięzionym żołnierzom AK, ponieważ była przeciwna ustrojowi wprowadzanemu w Polsce. Za własne pieniądze kupiła trzy pistolety i dwa granaty, które dostarczyła więźniom - w tym celu sprzedała zegarek. Za współpracę z partyzantami została skazana na karę śmierci. Wyrok wykonano 16 grudnia 1946 roku, na kilka dni przed jej 21. urodzinami. Ten sam sąd w Gliwicach skazał na śmierć Bolesława Pronobisa, pseudonim "Ikar", stracono go również 16 grudnia 1946 roku.
W gmachu dawnego zakładu karnego św. Michała obecnie mieści się Muzeum Archeologiczne.

Zobacz także

2023-09-18, godz. 12:00 Namaluj mi historię Centrum Historii Zajezdnia zachęca dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym do wzięcia udziału w konkursie "Namaluj mi historię" » więcej 2023-09-18, godz. 10:00 Nauczyciele we wrocławskiej Zajezdni Już 27 września tego roku o 10:00 na wystawie głównej Centrum Historii Zajezdnia we Wrocławiu odbędzie się spotkanie z nauczycielami i edukatorami. » więcej 2023-09-18, godz. 08:00 Rondo Witolda Pileckiego w Namysłowie Wczoraj w 84 rocznicę agresji sowieckiej na Polskę rondu w Namysłowie zostało nadane imię rotmistrza Witolda Pileckiego. » więcej 2023-09-18, godz. 07:00 Kalendarium historyczne na dziś 18 września » więcej 2023-09-17, godz. 08:00 84 lata temu doszło do napaści sowieckiej na Polskę 84 lata temu, 17 września 1939 roku, doszło do napaści sowieckiej na Polskę. Na wschodnie tereny naszego kraju wkroczyła Armia Czerwona. Tym samym zrealizowała… » więcej 2023-09-17, godz. 07:00 Kalendarium historyczne na dziś 17 września » więcej 2023-09-16, godz. 08:00 Dzisiaj rozpoczynają się Opolskie Spotkania Kresowe w Grodźcu Promocja kultury Kresowian i historii Kresów Wschodnich II Rzeczpospolitej - to cele Opolskich Spotkań Kresowych we wsi Grodziec. W tym roku odbędzie się jubileuszowa… » więcej 2023-09-16, godz. 07:00 Kalendarium historyczne na dziś 16 września » więcej 2023-09-15, godz. 16:00 „Warta pamięci” w przeddzień 84. rocznicy agresji Związku Radzieckiego na Polskę W sobotę, w przededniu 84. rocznicy napaści Związku Radzieckiego na Polskę w co najmniej w 25 miejscach w całej Polsce o 17.30 staną „Warty pamięci”… » więcej 2023-09-15, godz. 14:00 Kopickie spotkania pałacowe Już po raz trzeci odbędą się w Kopicach koło Grodkowa Kopickie Spotkania Pałacowe. » więcej
152153154155156
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »