Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » Święto Czynu Chłopskiego, obchodzone w rocznicę…
2023-08-15, 12:00 Autor: IAR/B.Falkowska/E.Porycka/K.Koziełł

Święto Czynu Chłopskiego, obchodzone w rocznicę Bitwy Warszawskiej

Wincenty Witos [fot. wikipedia/domena publiczna]
Wincenty Witos [fot. wikipedia/domena publiczna]
15 sierpnia przypada Święto Czynu Chłopskiego, obchodzone w rocznicę Bitwy Warszawskiej 1920 roku. Upamiętnia udział chłopów w tym starciu, stoczonym w czasie wojny polsko-bolszewickiej. Wtedy to w ciągu kilku sierpniowych dni osiągnęliśmy historyczne zwycięstwo nad Armią Czerwoną. Bitwa Warszawska, określana także "Cudem nad Wisłą" i uznawana za 18. przełomową bitwę w historii świata, zadecydowała o niepodległości Polski i uratowała Europę przed bolszewizmem. Święto Czynu Chłopskiego zostało ustanowione i było obchodzone po raz pierwszy w 1936 roku.
Do walki z sowietami wezwał chłopów ówczesny premier Rządu Obrony Narodowej - Wincenty Witos, prezes PSL Piast. Apelował, by bronili Polski przed bolszewickim najeźdźcą razem z rzemieślnikami, studentami, duchownymi i wojskiem oraz ludźmi z innych warstw społecznych, ponieważ wszyscy tworzą jeden naród. W odpowiedzi zgłosiło się kilkaset tysięcy mieszkańców wsi. Stanowili oni trzon polskiej armii, która łącznie liczyła około miliona żołnierzy, zdolnych skutecznie przeciwstawić się Armii Czerwonej. Umożliwiło to Naczelnemu Wodzowi Józefowi Piłsudskiemu realizację strategicznego planu, który doprowadził do zwycięstwa nad Rosjanami.

W wojnie polsko-bolszewickiej oddziały chłopskie toczyły z najeźdźcami regularne bitwy, między innymi pod Łosicami czy pod Skrzeszewem nad Bugiem. Chłopi likwidowali niedobitki wrogiej armii, zdobywając tabory i broń, a także służyli polskim jednostkom za przewodników. Dostarczali też żywność i zboże oraz konie, które były głównie wykorzystywane w kawalerii i artylerii. Wielu chłopów, uczestników wojny polsko-bolszewickiej odniosło rany lub straciło życie.

Wojna polsko-rosyjska, zakończona pokojem zawartym w Rydze 18 marca 1921 roku, była najpoważniejszym konfliktem zagrażającym istnieniu państwa polskiego od czasu odzyskania niepodległości w 1918 roku. Rosjanie realizowali bolszewicki plan przyspieszenia rewolucji światowej i podbicia Europy, Polacy natomiast walczyli o zachowanie niepodległości.

Wojsko Polskie stoczyło pod Warszawą jedną z największych i zarazem najważniejszych bitew w historii swojego oręża. Decydujące starcie na przedpolach stolicy, a potem bitwa pod Komarowem, nad Niemnem oraz bitwy na południowo-wschodnich rubieżach odrodzonego państwa polskiego zdecydowały o zwycięskim zakończeniu wojny, toczącej się o polską granicę wschodnią.

Premier Wincenty Witos, kierujący rządem w okresie wojny, został uhonorowany w 1921 roku najwyższym odznaczeniem państwowym - Orderem Orła Białego.

(więcej)

Święto Czynu Chłopskiego zostało ustanowione w 1936 roku przez Naczelny Komitet Wykonawczy Stronnictwa Ludowego, który chciał przypomnieć Polakom i samym chłopom o poświęceniu i wkładzie, jaki wnieśli w zwycięstwo nad sowietami.

W 1936 roku sytuacja chłopów była bardzo trudna pod względem ekonomicznym, co doprowadziło do masowych strajków. Także weterani wojny polsko-bolszewickiej i bliscy poległych nie mieli środków utrzymania, nie spełniono obietnic dotyczących poprawy ich losu. Reforma rolna przyjęta w 1920 roku nie była realizowana, a światowy kryzys z początku lat 30., który sięgnął Polski, dotkliwie dotknął mieszkańców wsi. Wskutek tego chłopi podjęli protesty, które władze krwawo tłumiły.

Podczas pierwszych obchodów Święta Czynu Chłopskiego 15 sierpnia 1936 roku policja bezwzględnie pacyfikowała wsie -głównie na Zamojszczyźnie i w Małopolsce, gdzie rodziły się bunty chłopskie. W sumie zginęło 19 osób, aresztowano zaś około 800 ludowców, a ich dobytek skonfiskowano.

Także drugie obchody święta w 1937 roku upłynęły w atmosferze wielkiego strajku chłopów, którzy stanowili 2/3 ludności w II Rzeczpospolitej. W rozruchach, trwających do 26 sierpnia, zginęło ponad 60 osób. Polskie Stronnictwo Ludowe wydało odezwę, w której między innymi apelowało: "Ci co bronią i żywią, mają również prawo do współgospodarzenia krajem w każdym czasie. CHŁOPI! Święcąc rocznicę Czynu Chłopskiego, oddamy hołd poległym - uczcimy bohaterów, ale równocześnie gromkim głosem zawołamy - Współgospodarzami Polski być chcemy!".

W czasie II wojny światowej i w okresie PRL do 1989 roku, nie obchodzono Święta Czynu Chłopskiego. W rok po przemianach demokratycznych w Polsce, 16 czerwca 1990 roku, Rada Naczelna PSL podjęła uchwałę przywracającą święto.

Obchody centralne święta odbywały się w Radzyminie, jednak zostały zdominowane przez obchody Święta Wojska Polskiego. Dlatego Polskie Stronnictwo Ludowe postanowiło poszukać innego, stałego miejsca. Wybór padł na sanktuarium Matki Bożej Bolesnej Pani Ziemi Świętokrzyskiej w Kałkowie-Godowie, gdzie centralne uroczystości odbywają się od roku 2000. Otwarto tam również Panteon Chłopów Polskich, który powstał dzięki staraniom Wincentego Stawarza (zm. 1998) - wiceprezesa Polskiego Stronnictwa Ludowego i wnuka Wincentego Witosa oraz dzięki poparciu księdza infułata Czesława Wali (zm. 2020) - twórcy i wieloletniego kustosza sanktuarium w Kałkowie.

Zobacz także

2024-07-19, godz. 16:00 Powstanie Warszawskie w 100 przedmiotach Właz do kanału i torba powstańczej łączniczki, Goliat, samolot Douglas C-47 czy urna z prochami książek z Biblioteki Krasińskich - to niektóre z obiektów… » więcej 2024-07-19, godz. 14:30 Uczczono rocznicę likwidacji więzienia na Zamku Lubelskim W Lublinie uczczono pamięć zamordowanych przez Niemców w 80. rocznicę likwidacji więzienia na tamtejszym zamku. 22 lipca 1944 roku, w ciągu dwóch godzin… » więcej 2024-07-19, godz. 13:16 71. urodziny Starówki Koncerty, spacery, warsztaty, potańcówka, oprowadzania oraz zwiedzanie pracowni artystycznych. Na trzy dni warszawskie Stare Miasto zmieni się w kulturalne… » więcej 2024-07-19, godz. 09:00 50 lat temu uruchomiono zegar na wieży odbudowywanego Zamku Królewskiego w Warszawie 50 lat temu - 19 lipca 1974 roku - uruchomiono zrekonstruowany zegar na Wieży Zygmuntowskiej odbudowywanego Zamku Królewskiego w Warszawie. Mechanizm zatrzymał… » więcej 2024-07-19, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 19 lipca » więcej 2024-07-18, godz. 21:45 Nagroda IPN „Semper Fidelis”. Zgłoszenia do 31 lipca 2024 r. Nagroda „Semper Fidelis” została ustanowiona w 2019 roku. Wyróżnienie to corocznie otrzymują osoby, instytucje i organizacje społeczne za szczególnie… » więcej 2024-07-18, godz. 21:39 Włochy: zakończono obchody 80. Rocznicy wyzwolenia Ankony We Włoszech w Ankonie zakończyły się dwudniowe obchody przypadającej dziś 80. rocznicy wyzwolenia miasta przez II Korpus Polski generała Władysława Andersa… » więcej 2024-07-18, godz. 11:00 80 lat temu żołnierze 2. Korpusu Polskiego wyzwolili Ankonę 80 lat temu, 18 lipca 1944 roku, żołnierze 2. Korpusu Polskiego pod dowództwem generała Władysława Andersa wyzwolili Ankonę w środkowych Włoszech. Zdobycie… » więcej 2024-07-18, godz. 09:00 Otwarcie wystawy "Od Racławic do Radzymina" W Muzeum Bitwy Warszawskiej 1920 roku w Radzyminie można oglądać obrazy współczesnych artystów o tematyce związanej z Insurekcją Kościuszkowską. Wystawa… » więcej 2024-07-18, godz. 01:00 Kalendarium historyczne 18 lipca » więcej
1112131415
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »