Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji 'Góral'…
2023-08-12, 09:00 Autor: IAR/E.Porycka/K.Koziełł

80 lat temu żołnierze Kedywu AK w akcji "Góral" przejęli ponad 100 milionów złotych

500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
500 zł 1940 awers. [fot. wikipedia/domena publiczna]
80 lat temu, 12 sierpnia 1943 roku, żołnierze Kedywu Armii Krajowej przeprowadzili w centrum Warszawy przy ulicy Senatorskiej akcję "Góral", nazywaną też "akcją na 100 milionów". Polacy przejęli prawie 105 milionów złotych - wówczas około miliona dolarów - z transportującej pieniądze niemieckiej ciężarówki Banku Emisyjnego. Przygotowania do akcji trwały 14 miesięcy, sama operacja - zaledwie 2,5 minuty.
Była to jedna z najlepiej zorganizowanych i przeprowadzonych akcji podziemia w okupowanej Europie. Wzięło w niej udział 50 żołnierzy podziemia, a tylko dwóch AK-owców odniosło obrażenia. Zginęło dziewięciu Niemców i trzech pracowników banku, ponadto cztery inne osoby zostały ranne.

Kryptonim akcji pochodził od tzw. górali, czyli potocznego określenia banknotów o nominale 500 złotych emitowanych podczas okupacji w Generalnym Gubernatorstwie. Nazwa ta przewijała się też w jednej ze zwrotek popularnej podczas wojny piosenki: "Siekiera, motyka, piłka, gwóźdź/ Masz górala i mnie puść".

Konspiratorzy z AK zaaranżowali roboty drogowe na ulicy Miodowej, eliminując jeden z wariantów trasy przejazdu konwoju. Około godziny 11.00 na wąską ulicę Senatorską przed niemiecki samochód wtoczono wózek ze skrzynkami owoców i warzyw. Kiedy ciężarówka się zatrzymała, żołnierze Kedywu zaczęli ostrzeliwać samochód. Po przejęciu pojazdu z pieniędzmi, w eskorcie dwóch własnych ciężarówek, uprowadzili go do punktu konspiracyjnego w domku ogrodnika przy ulicy Sowińskiego na Woli. Tam worki z pieniędzmi zakopano w szklarni, a dwa dni później przewieziono w skrzynkach z warzywami do punktu na Śliską.

Kolejne transporty pieniędzy były już lepiej chronione przez Niemców. Osłaniały je wozy pancerne, a nawet czołgi. Rozmach, precyzja przygotowania oraz bezbłędne wykonanie akcji "Góral", uczyniły z niej prawdziwą demonstrację świetnej organizacji Polskiego Państwa Podziemnego, jedynego takiego w okupowanej przez Niemców Europie. Plan zdobycia dużej kwoty pieniędzy na działalność AK narodził się wiosną 1942 roku podczas rozmów majora Emila Kumora "Krzysia", oficera Komendy Głównej AK i organizatora na terenie Warszawy sieci lokali konspiracyjnych, z generałem Stefanem Roweckim "Grotem", dowódcą AK. Jako źródło wskazano kontrolowany przez okupantów warszawski oddział Banku Emisyjnego przy ulicy Senatorskiej.

Rozpracowanie tras przejazdu samochodu z pieniędzmi ruch oporu zlecił polskim pracownikom banku. Bankowcy mieli też przekazać informacje, kiedy będzie przygotowywany szczególnie duży transport. Zadanie przechwycenia ciężarówki transportującej pieniądze powierzono Oddziałowi Specjalnemu Komendy Głównej AK "Osa"-"Kosa 30" (w marcu 1943 został włączony w struktury Kierownictwa Dywersji - Kedywu - KG AK), jednak w czerwcu 1943 roku część z jego żołnierzy została aresztowana przez Gestapo. Wówczas osłabioną jednostkę wzmocniono oddziałem dyspozycyjnym Kedywu KG AK "Motor", a w sierpniu przeprowadzono akcję.

Zobacz także

2023-10-16, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 16 października » więcej 2023-10-15, godz. 11:00 71 lat temu przed komunistycznym sądem zapadł wyrok w procesie lotników 71 lat temu, 15 października 1952 roku, przed Najwyższym Sądem Wojskowym w Warszawie zapadł wyrok w sprawie czterech oficerów lotnictwa, oskarżonych przez… » więcej 2023-10-15, godz. 09:00 IPN: zainaugurowano projekt "Historia w artefaktach zapisana" "Historia w artefaktach zapisana" - to tytuł projektu edukacyjnego Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej , który został zainaugurowany w Izbie Pamięci Strzelecka… » więcej 2023-10-15, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 15 października » więcej 2023-10-14, godz. 08:00 Przedostatnie już oprowadzanie kuratorskie wystawy "Świat Biskupów Wrocławskich Książąt Nyskich Prezentowana wystawa jest próbą ukazania najświetniejszego okresu w dziejach miasta, kiedy zyskało ono miano "Śląskiego Rzymu". Osią ekspozycji jest sztuka… » więcej 2023-10-14, godz. 10:00 Wykład dr. Piotra Stanka z CMJW, poświęcony niewoli powstańców warszawskich W zasobach Wszechnicy znajduje się wykład dr. Piotra Stanka na temat – jak to sam autor ujął – siedmiomiesięcznego epilogu powstania warszawskiego, czyli… » więcej 2023-10-14, godz. 07:30 Kalendarium historyczne na dziś 14 października » więcej 2023-10-13, godz. 12:00 85 lat temu zmarł Władysław Belina-Prażmowski, jeden z twórców kawalerii legionowej, bohater wojny polsko-bolsze… 85 lat temu, 13 października 1938 roku, zmarł Władysław Belina-Prażmowski, jeden z twórców kawalerii legionowej, bohater wojny polsko-bolszewickiej. W II… » więcej 2023-10-13, godz. 12:00 Już jutro (14.10) kolejne spotkanie z cyklu "Rodem z Kresów. Historie osobiste" Tym razem w ramach cyklu spotkań wspomnieniowych z osobami pochodzącymi z Kresów Wschodnich II RP lub członkami rodzin o kresowym pochodzeniu w Muzeum Wsi… » więcej 2023-10-13, godz. 10:00 IPN wręczył medale Reipublicae Memoriae Meritum Instytut Pamięci Narodowej po raz pierwszy przyznał medale Reipublicae Memoriae Meritum. uroczystość wręczenia odznaczeń odbyła się w warszawskim Centralnym… » więcej
138139140141142
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »