Do pracy konspiracyjnej Stefan Rowecki zgłosił się po wojnie obronnej 1939 roku, od czerwca 1940 pełnił funkcję komendanta głównego Związku Walki Zbrojnej. Scalił niemalże wszystkie środowiska niepodległościowe i zorganizował struktury podziemnej armii. Zwieńczeniem starań generała było utworzenie, jednolitej w skali kraju, Armii Krajowej. Przewodził jej od lutego 1942 roku. Koordynował cały ruch oporu społeczeństwa polskiego przeciw dwóm okupantom: niemieckiemu i sowieckiemu, do dnia aresztowania w 1943 roku.

Z uwagi na wysoką pozycję i zajmowane stanowiska w polskim ruchu oporu, generał Rowecki znajdował się na pierwszym miejscu niemieckiej listy poszukiwanych Polaków. Został zdekonspirowany i wydany przez agentów Gestapo działających w wywiadzie AK: Blankę Kaczorowską, Ludwika Kalksteina i Eugeniusza Świerczewskiego. Ekipa Gestapo dowodzona przez Ericha Mertena zatrzymała "Grota" w Warszawie 30 czerwca 1943 roku około godziny 9.30 w jego mieszkaniu przy ulicy Spiskiej, na krótko przed zaplanowaną tego dnia całodniową odprawą Komendy Głównej AK. Przewieziono go do siedziby gestapo przy alei Szucha, a później przetransportowano specjalnym samolotem do Berlina. Tam wielokrotnie odrzucił niemiecką propozycję współpracy.

W połowie lipca 1943 roku został osadzony w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen. Rozkaz pozbawienia go życia wydał Heinrich Himmler, na wieść o wybuchu Powstania Warszawskiego. Według powojennych ustaleń historyków, zamordowano go kilka minut po godzinie 3-ej w nocy z 1 na 2 sierpnia 1944 roku. Z kolei Instytut Pamięci Narodowej, w toku śledztwa zakończonego w 2007-mym, ustalił datę śmierci generała na dni pomiędzy 2 a 7 sierpnia 1944 roku.

(więcej)

Stefan Rowecki, pseudonimy: "Grot", "Grabica", "Kalina", "Rakoń", urodził się 25 grudnia 1895 roku w Piotrkowie Trybunalskim. W gimnazjum należał do skautów, a później do tajnych organizacji wojskowych. Na I wojnę światową wyruszył jako żołnierz 1. Kompanii Kadrowej Legionów. W czasie najazdu bolszewickiego był oficerem liniowym, a potem pełnił odpowiedzialne funkcje sztabowe. W 20-leciu międzywojennym kontynuował pracę w sztabie, prowadził szkolenia, pisał artykuły i ogłaszał przekłady prac z dziedziny taktyki w czasopismach wojskowych, między innymi w "Bellonie". Założył "Przegląd Wojskowy".

W 1932 roku podpułkownik Stefan Rowecki objął dowództwo 55. Poznańskeigo Pułku Piechoty, a w wojnie obronnej 1939 roku dowodził Warszawską Brygadą Motorowo-Pancerną. Do pracy konspiracyjnej zgłosił się w październiku 1939, od 30 czerwca 1940 był komendantem głównym Związku Walki Zbrojnej. Gdy 14 lutego 1942 roku z przekształcenia ZWZ powstała Armia Krajowa, został mianowany jej dowódcą.

Jako komendant główny AK zrestrukturyzował armię i usprawnił system dowodzenia. Pod jego kierownictwem powstały: Związek Odwetu, "Kedyw", "Wachlarz" i Samodzielny Podwydział "N" w Biurze Informacji i Propagandy, zwany Akcją "N" - narzędzie polskiej dywersji, propagandy i wojny psychologicznej z Niemcami. W końcowym okresie wojny nadzorował przygotowania planu powstania powszechnego.

Budując struktury Armii Krajowej, Stefan Rowecki był otwarty na różne środowiska. Stanowczo sprzeciwiał się jedynie jakiejkolwiek współpracy z komunistami, przestrzegając swych podwładnych przed sowiecką agenturą i działaczami PPR. Zdrada przyszła jednak z jego własnych szeregów, gdzie Niemcy zdołali pozyskać kolaborantów. Po aresztowaniu generała Stefana Roweckiego w czerwcu 1943 roku, komendantem AK został generał Tadeusz Komorowski "Bór".

Po wojnie, w czasach stalinizmu, Stefan Rowecki był niedoceniany, a oficjalna ocena jego działalności była negatywna. Dopiero w późniejszych latach dokonania generała zostały uznane.

W 1995 roku pośmiertnie generała Roweckiego "Grota" odznaczono najwyższym polskim odznaczeniem państwowym - Orderem Orła Białego. Wcześniej otrzymał między innymi Order Virtuti Militari (V i IV klasy), Order Odrodzenia Polski, Krzyż Niepodległości z Mieczami, Krzyż Walecznych (ośmiokrotnie) oraz Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie).