Polsko-ukraińskie walki o Lwów, należący do Polski od XIV wieku, rozpoczęły się na krótko przed odzyskaniem niepodległości przez nasz kraj, 1 listopada 1918, i trwały do 22 maja następnego roku. Wskutek ożywienia ukraińskich dążeń wolnościowych 19 października Ukraińska Rada Narodowa uchwaliła we Lwowie utworzenie państwa ukraińskiego w Galicji Wschodniej, a 31 października zdecydowano o rozpoczęciu działań zbrojnych przeciwko Polakom stanowiącym większość mieszkańców miasta.

W trzytygodniowych krwawych starciach brały udział polskie oddziały, wspierane przez bohaterskich mieszkańców miasta, w tym młodzież, nazwaną później "Orlętami Lwowskimi". Odsiecz zorganizowana przez podpułkownika Michała Tokarzewskiego-Karaszewicza dotarła do Lwowa 20 listopada 1918 roku. Następnego dnia stoczono zwycięską dla Polaków bitwę. 22 listopada, po ciężkich walkach, cały Lwów był w polskich rękach. Choć Polacy wyparli wojska ukraińskie ze Lwowa, to walki w okrążeniu trwały aż do wiosny 1919 roku.

W starciach o Lwów po stronie polskiej brało udział z bronią w ręku lub w służbach pomocniczych ponad 6 tysięcy osób, w tym blisko 450 kobiet. Wśród obrońców były Orlęta Lwowskie - blisko 1400 młodych ludzi, między innymi harcerzy i gimnazjalistów, którzy nie mieli ukończonych 17 lat. Najmłodszy z nich - Jaś Kukawski - w chwili śmierci miał 9 lat. Na kartach historii zapisał się też 13-letni Antoni Petrykiewicz, ranny w walkach o Persenkówkę, który zmarł 14 stycznia 1919 roku. Został uhonorowany Krzyżem Srebrnym Orderu Virtutti Militari i do dziś pozostaje najmłodszym kawalerem tego odznaczenia.

Podczas walk zginęło lub zmarło od ran 439 żołnierzy i członków wojskowej służby sanitarnej, w tym 12 kobiet. Wśród poległych było 120 uczniów i 76 studentów wyższych uczelni. Groby Orląt Lwowskich znajdują się na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.

Walki żołnierzy polskich o Lwów zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie. Na jednej z tablic, w II Rzeczpospolitej i po 1990 roku, umieszczono napis: "LWÓW LISTOPAD 1918 - MARZEC 1919".

(więcej)

Opanowanie Lwowa przez Polaków 22 listopada 1918 roku nie zakończyło walk o miasto. Do wiosny 1919 roku było ono okrążone przez żołnierzy ukraińskich i znajdowało się pod ostrzałem artyleryjskim. Mieszkańcy prawie całkowicie zostali pozbawieni wody i energii elektrycznej. Na przedmieściach toczyły się krwawe starcia.

21 marca 1919 roku Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego wydało rozkaz wstrzymania wszelkich akcji zaczepnych do czasu powrotu do kraju armii generała Józefa Hallera, którą zamierzano wykorzystać w walkach o Lwów. Polska ofensywa rozpoczęła się w połowie maja 1919 roku. 22 maja oddziały ukraińskie, obawiając się okrążenia, wycofały się.

Walki o Lwów były częścią polsko-ukraińskiej wojny o ziemie między Sanem a Zbruczem. Zakończyła się w lipcu 1919 roku, gdy wojska polskie wyparły siły ukraińskie za Zbrucz. 22 listopada 1920 roku Lwów został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari przez naczelnika państwa Józefa Piłsudskiego. Marszałek powiedział wówczas: "Tu codziennie walczyć trzeba było o nadzieję, codziennie walczyć o siłę wytrwania. Ludność stawała się wojskiem, wojsko stawało się ludnością".

Orlęta Lwowskie walczyły też bohatersko na przedpolu Lwowa z Armią Czerwoną podczas wojny polsko-bolszewickiej latem 1920 roku.

W latach 20. ubiegłego wieku, jako część Cmentarza Łyczakowskiego, został wzniesiony Cmentarz Orląt Lwowskich. Kiedy po II wojnie światowej Lwów znalazł się na terenie Ukrainy, cmentarz był celowo dewastowany przez sowietów. Ostateczną likwidację władze sowieckie przeprowadziły 25 sierpnia 1971 roku przy użyciu czołgów. Po 1989, w wyniku wieloletnich prac polsko-ukraińskiej komisji i mediacji z lokalnymi władzami, cmentarz został odbudowany i otwarty w 2005 roku. Jest, obok Cmentarza Wojennego na Monte Cassino czy Cmentarza Wojskowego na Rossie w Wilnie, jedną z najważniejszych polskich nekropolii znajdujących się poza granicami kraju.