Radio Opole » Aktualności historyczne » Aktualności historyczne » 80 lat temu zginął Jan Kryst, żołnierz Armii…
2023-05-22, 16:30 Autor: IAR/D.Panek/E.Porycka

80 lat temu zginął Jan Kryst, żołnierz Armii Krajowej, pseudonim "Alan"

Tablica upamiętniająca Jana Krysta przy ul. Moniuszki 8 w Warszawie [fot. Adrian Grycuk/CC BY-SA 3.0-pl/Wikimedia Commons.]
Tablica upamiętniająca Jana Krysta przy ul. Moniuszki 8 w Warszawie [fot. Adrian Grycuk/CC BY-SA 3.0-pl/Wikimedia Commons.]
80 lat temu, 22 maja 1943 roku, zginął Jan Kryst, pseudonim "Alan", żołnierz Armii Krajowej, członek Obwodu Wola Okręgu Warszawskiego AK. Będąc w ostatnim stadium gruźlicy, zdecydował się na samobójczy atak na niemiecką restaurację "Adria” w Warszawie. Zabił trzech i ranił dwóch funkcjonariuszy gestapo. Został zabity podczas wycofywania się z lokalu.
Jan Kryst urodził się 6 kwietnia 1922 roku w Modlinie. Uczęszczał do gimnazjum mechanicznego w Warszawie, które ukończył kilka miesięcy przed wybuchem II wojny światowej. Zdobył srebrną odznakę w sekcji strzeleckiej młodzieżowej organizacji wojskowej - Przysposobienie Wojskowe. Należał też do Związku Harcerstwa Polskiego. We wrześniu 1939 uczestniczył w obronie Warszawy, a następnie walczył w szeregach Armii Krajowej. W okupowanej stolicy pracował też, jako ślusarz.

Kiedy dowiedział się, że jest chory na gruźlicę płuc, a lekarze nie dawali mu szans na wyzdrowienie, zgłosił dowódcy chęć wzięcia udziału w akcji bojowej, bez względu na ryzyko. Szefowie Kedywu (Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej AK) przychyliło się do jego prośby, wyznaczając mu, jako zadanie atak na popularną wśród Niemców warszawską restaurację "Adria" przy ulicy Moniuszki. Po 1940 roku była ona dostępna tylko dla Niemców.

Akcja rozpoczęła się 22 maja 1943, około godziny 21.30. "Alana" na zewnątrz ubezpieczało dwóch żołnierzy AK. Kryst wszedł do "Adrii", korzystając z fałszywych dokumentów. Nie zajął stolika, lecz stanął pod słupem w pobliżu loży, w której siedzieli oficerowie gestapo. Zastrzelił trzech z nich. Sam również zginął, brutalnie pobity przez Niemców. Miał zaledwie 21 lat.

W kieszeni jego kurtki znaleziono kartkę z wyjaśnieniem motywów ataku. Armia Krajowa ostrzegała Niemców, że torturowanie więźniów będzie się spotykało z odwetem. Ciało Jana Krysta przewieziono do kostnicy przy ulicy Oczki, skąd zostało wykradzione przez członków podziemia i złożone w bezimiennym grobie na Cmentarzu Wolskim.

Jego ochotnicza akcja zyskała duży rozgłos. Jan Kryst został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Walecznych. We wrześniu 1943 roku, w akcji tzw. małego sabotażu, członkowie organizacji "Wawer" wywiesili na ulicy Rogowskiej w Warszawie tabliczki z napisem "ulica Jana Krysta".

8 sierpnia 1944 roku, już podczas Powstania Warszawskiego, w restauracji "Adria" odsłonięto tablicę ku czci "Alana". Po wojnie imię Jana Krysta nadano jednej z ulic na warszawskiej Woli, a w 1995 roku na budynku przy ulicy Moniuszki 8, gdzie do 2005 roku mieściła się "Adria", została uroczyście odsłonięta tablica pamiątkowa.

Zobacz także

2023-05-31, godz. 08:00 Archiwum Akt Nowych: prezentacja albumu „Batalion AK »Zośka«….” Archiwum Akt Nowych zaprezentowało album „Batalion AK "Zośka". Oddział Dyspozycyjny Kedywu KG AK”. Jest to ikonograficzna prezentacja jednego z najbardziej… » więcej 2023-05-31, godz. 08:00 Kalendarium historyczne na dziś 31 maja » więcej 2023-05-30, godz. 16:00 Dwie mogiły powstańcze sprzed stu lat zostaną odnowione w gminie Olesno Mogiły przejdą renowację po przyznaniu dotacji od wojewody opolskiego. Chodzi o zbiorowy grób powstańców śląskich na cmentarzu parafialnym w Łomnicy oraz… » więcej 2023-05-30, godz. 14:00 Brzeg lepiej zadba o niszczejące eksponaty Brzeski magistrat zapowiada, że będzie lepiej dbać o przechowywane w ratuszu zabytki. Nieprawidłowości z tym związane wytknęli miastu pracownicy miejscowego… » więcej 2023-05-30, godz. 12:00 Nowoczesny pawilon CMJW Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach wzbogaciło się o nowoczesny pawilon, który stanowi jednocześnie wejście do budynku muzeum. To kolejny… » więcej 2023-05-30, godz. 10:00 Mijają 63 lata od protestu w obronie Domu Katolickiego w Zielonej Górze 63 lata lat temu w Zielonej Górze doszło do protestów w obronie Domu Katolickiego, który władze PRL chciały zlikwidować w ramach ateizacji społeczeństwa… » więcej 2023-05-30, godz. 08:00 105 lat temu został powołany Związek Legionistów Polskich 105 lat temu, 30 maja 1918 roku, został powołany Związek Legionistów Polskich, skupiający weteranów Legionów Polskich Józefa Piłsudskiego, najstarsza… » więcej 2023-05-30, godz. 08:00 Kalendarium historyczne na dziś 30 maja » więcej 2023-05-29, godz. 16:00 Koncert "Tak musiało być" o rotmistrzu Witoldzie Pileckim Dla upamiętnienia 75. rocznicy śmierci rotmistrza Witolda Pileckiego o 19:00 w Studiu Koncertowym Polskiego Radia imienia Witolda Lutosławskiego w Warszawie… » więcej 2023-05-29, godz. 14:00 Prezydent złożył wieniec przed Pomnikiem Żołnierzy Poległych w Misjach i Operacjach Wojskowych Prezydent Andrzej Duda oddał hołd polskim weteranom misji zagranicznych. Dziś obchodzimy Dzień Weterana Działań Poza Granicami Państwa oraz Międzynarodowy… » więcej
194195196197198
Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcej »